SMAI KWTAL NO SINI GRADI

SMAI KWTAL NO SINI GRADI
Baibel no khaknwi khe khakjak kha, swkangnwi khaksano “Smai Kwtal “hwno.Omo kwtal khe kok rwlai mani.Luk 22:20. Smai hwn mani kokthai wngkha, kaisa bodol bai tai kaisa bodol kok rwlai samung khlai lai mani,abo yachagwi phan mano eba norwi phano mano, tamo khe abo no slaiwi manya. Smai Kwcham wng kha Kaitor Israel dopha bai kok rwlai samung khlai mani, Moses ni thani Kaitor Sinai hathaio kok rwmani. Tamo khe Smai Kwtal wng kha Kaitor borok rok bai kwtal khe kok rwlai phimani, Khristo Jisu ni bising twi,Kwtal khe kok rwmani.Lamrwma 24:1-6;Luk 22:14-20; 2 Korinth 3:6-11.
Smai Kwtal ni kok wng kha khoroksa no kitingwi:
· Khoroksa borok bini sakmang no sumsok suna bagwi rwmani. Mthai 26:28.
· Mwthangjak borok (Eklesia) , Smai Kwtal ni kokbothma wng kha MWTHANG mani, kothoma kaham chwng no sinirw kha Mwthangnaisa no .Bijab kangsa abo wng kha Samung bijab , aro Chonghor rok kokswbai sakha kothoma kaham no twiwi, Mediterrian amchai gwnangwi mwthang mani kok no pirlai kha. Swkang puila ni centuary o (A.D). Koktun no khe mwthangjak mani hamari ni kokrok sao, tai Phunukjamani khe mwthangjagwi man mani kokrok.
Smai Kwtal ni Bijab rok no Luajimani
Smai Kwtalo 27 Bijab tongo, kwbangma borok rok bai swijak kha,(Paul Hibru bijab no swikhe khorok char.) Bisi 50 jora nangkha swi baimani. Smai Kwtal ni bijab rok no, khakbwrwi khe khakjak kha:
· Kothoma Kaham bijab kangbwrwi : Omo rok wng kha Khristo ni langma tai bini samungrok no twi kok sao.Omorok swijakma khe tai kubun smai kwtal ni bijab rok ni ulo se swijago.Bijab rok no jai jai khe bwtang khlaijakma khe bohrok ni kok samani tomung rok no naiwi se khlaijago.Jisu ni langma tai bini samung rok no nasigwi.
· Samung Bijab: Omo wng kha Motha ni laibumani kokrok tai Khristiniti pinjak mani kok, Greco-Roman ni jora swngcharo.
· 21 Koktunrok (Rum ni simi Juda jora): Archeologist rutugwi man kha tai phunuk kha, a koktunrok no abo rok wng kha a jora ni borok khoroksa tai khoroksa bai kwrwnglai tong mani twngsa lama, puila centuari ni Khristian rok. Mungsa uanajak nai kwrwi Smai Kwtai bebak bijab no koktun hai khe swijak baio. Chonghor Paul, missionary kotor, swkang mothani theologian , bo swikha 13 eba 14 koktun bijab abo rok jotono mothano eba sak sak no swihorjak bai mani.Abo rok Khristian doctrine no phwrwng mani raida twi,langmao abo rok no sago phwnang nani, (I korinth tai Philemon.)
· Phunukjakmani : Smai Kwtal ni paithak ni Bijab, kokswbai sao Jisu Khristo uanamasingcha khe kiphil nai , phainai salo, Bini borok rok no logi tubuwi.
Smai Kwtal ni Bijab rok no bail bail khe luajimani
Agi no salai kha Smai Kwtal ni bijab rok no luajimani kok, omo wng kha kokthong. Puila wng kha Kothoma kaham,abo Khristo ni langma no twiwi swijak. Ulo Samung Bijab omo wng kha laibuma Khristianiti pirjak mani kok .Abo ni ulo khe Koktunrok,abo khe mothani doktrin torma lokmani kok, tai jwngjal nang mani kok.Paithogo khe emang munkthang nuk mani , Khristo tai uaisa phanani phunukjak mani.
Bijab rok swijak mani bail , omo hai khe :
Swinai Bisi
1. Jakob A.D 45-50
2. Galatia 49
3.1, 2 Thessaloniki 51
4. Mark 50
5.1 Korinth 56
6.2 Korinth 57
7. Rum 58
8. Luk 60
9. Kolosai, Epis, Philipi, Philemon 61
10. Samung 61
11. Mathai 60
12. 1 Timothi 63
13. 1 Pitor 63
14. Tit 65
15. 2 Timothi 66
16. 2 Pitor 66
17. Hibru 64-68
18. Juda 70-80
19. Johon 85-90
20. 1, 2, 3, Johon 90
21. Phunukjakmani 90
Bijab thum bai mani
Bohrok swibai mani ulo,kangsa kangsa khe thumjak kha. Canon no dajakya kho. 27 bijab rok thumwi Smai Kwtal snamjak kha. -Bijab bodol Paul ni koktun rok tai kothoma kaham no thumwi khati kha motha ni puila khristian rok.Bohrok rutuna borok rohor kha. Ulo bohrok 27 bijab rutugwi man kha.Raida twi mothani borok rok yachagwi nalai kha.
Omo hai khe khlaite khlaite bisi 350 jora nang kha, Baibel no thumwi snam baina ni. Centuari nwi o se Baibel luku ni yago kwlaio, tai kubun Elembag , tai kubun khristian bijab rok ni slai swkang . Kwbangma amjok mani bising twi se saiwi nanjago bubo no elembag hwnwi khobnai.
· A bijab swijak mani abo no chonghor rok gosi da namani tong.
· A bijab Phola no twiwi kok sajakma da tong.
· Abo Kaitor ni Phola bai kobolwi swijak mani proman da tong.
· Motha rok a bijab no chada chakbai mani tong?
27 bijab rok joto no uaisa bai gosi najak lia, canon no khobjak bai lia motha rok gosi naya puila ni centuari o. Tamo khe omo hai wngyaui dakti abo rok no gosia phano swngchar ni borok rok kaham hamya naiwi gosi nabai kha.Borok khoroksa no koktun swimano , Philemon, 2, 3 Johon, abo rok aswk motha rogo pirjakya.Motha no koktun swima bai . Joto ni slai kok banglang mani bijab wng kha,Jakob, Juda, 2 Pitor, tai 2,3 Johon tai Philemon Ulo abo rok no Elembag hwnwi khobkha tai Canon certified khlai kha Counsil of Carthage 397 A.D o.
Yaphang ni swijak Smai Kwtalo tong mani tabuk bo tong bai kho. Abo tabuk bo tongo Greek kok bai 4500 manuscript.Latin kok bai 8000 manuscript. Yaphang ni kok swlaijak mani.Tai bo tongo 1000 manuscript kubun kok bai kok swlaijak mani, yaphang ni bijab no. Kaham khe khuktang laiwi, swrwng laiwi naijak kha, kubui no wngsuk kha, Smai Kwtal no bwkha rwsugwi man kha.
KOTHOMA KAHAM
Jisu Khristo chini mwthangnaisa Bugra.
Rev.Bipin Debbaerma sao, Romdi courto borok khorok bwrwi sakhi rwna thang kha, bohrok sama ni kothoma joto no thansa, kok thaisa. A bujthumnaisa bohrok ni kok khwnai buj pairwnai, bohrok ni kok nang mani no hwnwi nakha.Tamo ni hwn ba omo simi no sakhi tai kwrwi tai kebo nuknai bo kwrwi. Jephuru chwng kothoma kaham kangbrwi bijab no khuktango,abo rok no simi chwng man mani kwlaia.Tamo khe a khorok bwrwi rok kothoma thaisa no sao,bohrok ni bijabo.
TAMO WNGWI SYNOPTIC HWNJAK
Gospel (kothma kaham) ongkhorma khe kokthai thainwi kwthajak, Anglo-Saxon ni se phai o,Kaitor ni kokthai ,” good tai spell “omo hwn ma khe, kotma eba laibuma hwn mani. O bijab kangbrwi swinairok no Evangwlist bo hwno.Omo Greek kokni se ongkhoro omo hwn ma khe kothoma kaham tubunai rok. Puila ni bijab kangtham Mathai, Mark, tai Luk no Synoptic gospel hwno tamo ni hwn ba, bohrok Johon haino Jisu Khristo ni langma no twilaiwi barasa khe kokmung sao. Kokthai Synopsis wng kha Greek kok ni ongkhor mani,abo hwn ma khe, thansa khe nasiklai mani, pal khe nailai mani. O kangtham kothoma kaham wng kha pal khe eba thansa khe nailai mani.
O Synoptic Gospel nalai mani tai nuk mani thansa. Sollai ma baksa. Synoptic sai khwna rwma khe Galili amchaio Bini Ministri, tamo khe Johon kothoma kaham hwn khe bini bai bo kisa juda.Bo hwn khe Jisu Judia o samung khlaima rok no sao. Synoptic sama khe, Bo uanamasingcha samung khlai mani, rwngthoma, lukrok no phwrwnglang mani ; Johon hwn khe Bini bwkha bising ni tai bo phwrwng mano juda khe swkagwi samani kokrok no sao. Bo kok salangmani tai surisan ma rok no kok swbai sao. Khristo sak baithang samung khlai marok no sao. Johon Jisu no hai hwnwi sao, bo wng kha diai surinai tai koksalai surinai.
Bo oro no tongo ! Smai tangjaknaisa phai kha. Je borok ni kok no diari rok salang mani, Bo wng kha Bugra Jisu Khristo.
Smai Kwcham ni bebak diari rok no kok rwi salang ma tongo, Kaitor ni chongjak dopha no, Masia phai nai Bo Israel ni habugra chaphai nai. Abo ni bagwi bohrok kha logwi nasinglai tongo tai khatangjak laisuk jak. Hano hamjaklai phan gwnang Habugra no nasinglaijak.
Abo no kothoma kahamo man nai,”Moses kerong bijabo swilang mani, phia diarirok bo swilang mani a borok rok no chwng nuk kha Bo Joseph ni bwsla Jisu Nazareth ni phai nai.” Johon 1:45.Tamo khe nwng bono kaham khe sai man nai,bo kaham borok khroksa, diari rok emang mukthango nukma rok ni slai.
Chwng abo no khuktang kha Jisaia 7:14 no” Abo ni bagiwi no Kaitor sakphang norok no mari kaisa rw anw. Naidi , bwrwi sikili khoroksa sakderi wng nai tai bwsa chwla khoroksa ba anw,tai bini mung Immanuel (Kaitor chwng bai tongo ) hwnwi pharjak nai.” O kokno no khoroksa Evangelist salango. Kothoma kahamo Jisu no chwng no yapharlang kha. Johon sao, “Kok mang wngwi chini bising tong phai kha.” Johon 1:14. Unsuk di Kaitor ongkhorwi phai kha chwng bai tong phai kha. Abo ni bagwi no kothoma kaham wng kha Baibel ni omothai. Joto diarirok salango, Bugra Jisu ni langma tai bini samung rok no , oro ni se koktun rok ongkhoro , kothoma kaham se twimunk.
· Kothoma kaham chwng no sao, BUPHURU tai BAHAI khe Khristo phai kha .
· Koktun rok sao, TAMO WNGWI tai TAMO NI BAGWI Khristo phai kha.
Kothoma kaham no buro tonjak kha, Smai Kwchamani gana, Koktunrok ni swkango.
BAIBEL NO UAISA BAI NAILAI ANW
Dr.Wm.H.Griffith Kokbiti rwkha kokthai thaibwrwi chwng no chuba nai Kaitor phunklangma bai kwrwnglai tong nani:
· JUGALIMANI, Smai Kwcham o Kaitor tiar khlai sok kha, Masia phaina no twiwi.
· PHUNUKLANGKHA, Kothoma kaham kangbwrwio,Jisu swngchar o habphai kha,Swngchar ni bagwi thwi kha,tai Motha songchalang kha.
· YACHAKJAK PHIKHA, Samung bijab tai Koktun bijabo Bugra Jisu Khristo no sak baithang phunukmano yachaklai kha, khatunglai kha, tai bono langmao twi lai kha.
· KWTHALAISUKMA, Phunukjakmani bijabo Kaitor kubui khe chongmano saka tai nukjak kha.
KOTHOMA KAHAM TAMO ?
Kothoma kaham hwn male “kaham Kothoma” Kaitor ni Sajla Jisu Khristo ni kothoma,khorokbrwi swinairok chwng no rwkha, Mathai,Mark, Luk tai Johon. Hai phano kothom le kaisa se, thaisa. Khatung mani kothoma Bugra Jism Khristo ni bising twi mwthangjak mani. “Kothoma kaham” hwnwi uaisa phano chwng Smai Kwtalo nukya. Abo hwn makhe kaham kothoma hwn mase. Jephuru chwng Luk bijab ni kok no sao, chwng bujina nang nai omo kaham kothoma ni kok no , Jisu ni kok no swijak Luk bijabo.Hai wngyaui agini jorao, kothoma kaham hwnwi salai kha, a mungbwrwi kothoma salang nairok, Khristo ni langma ni kokrok no swilang kha.
Agi ni salo kothoma kaham wng kha borok ni khuk bai se sajago.Borok rok kwrwngsa ni tai kwrwngsao thangwi sai o,a kaham kothoma no borok rok no khukbai sai khwna rwo. Kisa bisi ni ulo khe swi narwkna ni nangjak lai kha.Khoroksa borok swina ni cheng kha, hai phano aswk bai wngya, naidi Luk tamo sakha, Luk 1:1-4.”Chini bisingo aswk wngwi thang ma rok no baksa baksa yaphang ni simi sak baithang nugwi kothoma kaham pirnairok chwng no salangma hai no bohrok swi narwk kha.Aswk wngwi thangma rok no yaphang ni simi ang piklai phisakha khe rutugwi naikha. Hodasa Thiophil , nini thani omo rok no narwui swi khe hamanw hwnwi ang kha chong kha, hake nwng aswk phwrwngjakma rok ni bebak kubui no saui manthung hwnwi ang omo no swikha.” Hai phano kothoma kaham le thaisa.Tamo khe khorokbrwi omo salang kha. Khoroksa Khristoni kangbrwi mangpili oro phunukjak kha. Kwthajak kothoma kaham swijak kha, sakni tongmung rok no, phunugwi langmani kothoma no salaima wngya.
TAMO NI KANGBWRWI KOTHOMA KAHAM
Bebak borok no sai mano, Kothoma kaham le kangbrwi no, tamo khe aro mungsa swngjak nai tongo, “Tamo ni kangbrwi wnglang ?” Tamo ni kangsa bai no kok kubui sai pai manya da ? Bijab kangsa bai sakhe abo swrai swrai wng glak da? Hake chwng mwthangjak glak khamun yada, birman ni yak kaglak khamun yada, abo rokni bagwi da kok bang laima kwlai kha?
Kokphirokjak nai le kwlai se, tamo ni hwn ba kangsa kangnwi bai Jisu ni tomung no sai man bai glak khamun. Aro khristo ni mungbwrwi haba nok tongo, abo no kothoma kaham bai sabai na hwn khe . Bono oro phunugwi sajak kha :
· Mathai khe Jisu no Habugra , hwnwi phunugwi sao.
· Mark khe Jisu no Seleng hwnwi phunugwi sao.
· Luke khe Jisu no Borok ni Sajala hwnwi phunugwi sao.
· Johon khe Jisu no Kaitor ni Sajla hwnwi phunugwi sao.
Omo le kubui no kothoma kaham jotono solai solai kangbrwi bwrwi no.Kangsa kangsa bohrok Jisu swngcharo tong lang phuru samung tangmano twi swilaio. Bo thwimano twiwi, tai Bo kwthang wngwi bachama no twiwi. Bo phwrwmani tai uanamasingcha samung khlai mani, tamo khe kangsa tai kangsa bai juda. Chwng omo no nugo, swinairok khoroksa bai tai khoroksa juda juda khe Bugra no phunuk na naio.
Mathai sitwtwi no Mark swimano yakarwi swilia. Aro bohrok karlai kha bini langma ni kothoma no,kangbwrwi bijabo no, kangsa bai kangsa juda, kangbwrwi kothoma kaham no nango bini langmani kokrok no sai khwna rwna ni. Oro Johon tamo sakha, Johon 21:25. “Hake Jisu tai bo samung aswk samung kwbangma khlai kha , abo rok no mungsa mungsa khe swi khe aswk bijab kwbangma wnganw abo o swngcharo suda chak glak hwnwi ang kha kao.”
Aro mungsa kok sajakya tongo, abo no sanai khoroksa phano kwrwi, sana nainai bo kwrwi, Khristo ni langma bisi 8 jora huijak tongma no kebo swilang lia, bisi 12 ni simi 30 bisi jora.Kangsa kangsa kothoma kaham sak sak khe sana tong mani swiwi paisukjak.Abo kaisa kaisa khe saijak kok ; Bo khlai mani uanamsingcha samung kisa se sajago, tai bo phwrwqng mani kisa se sajago, Joto evangelist no swilang kha bohrok nangjak mano simi, kokbothomao nangkuk mano.
Kothoma kaham wng kha bini sathai tong mano sanani phaio, abo bo salang kha,kangsa kangsa chini Bugra Jisu Khristoni langma ta samung ni kok rokno sakha.Joto no kwthalaiwi Jisu ni tong kwrwi kokrok no salang bai kha.Bo wngkha Habugra .hai phano bo wng kha seleng kaham.Bo wng kha borok ni sajla, hai phano chwng pogwi thang nani kok ya Bo Kitor ni Sajla.
Khothoma kaham kangbwrwio Khristo khoroksa, kokthai thaibwrwi samung khe kaisa.khoroksa ni mangpili kangbwrwi.
KOTHOMA KAHAM KANGBRWI O JISU
Omo no kaham khe sina naidi, sinisukna naidi kothoma kaham o tongma rok no. nini lanngma ni bagwi:
1. HABUGRA – Mathai Jisu no Habugra hwnwi sinirwo. Israelrok ni bagw se swijago. Bo wng kha David ni bwsla. Bini bosong ni mungrem swijak Mathai 1 no.Tai berem 5-7 no. Hathaio kok pirphuru , Habugra ni tomung no chwng nuk kha. Aro habugra ni kerong no sakhlaijak kha.
2. SELENG – Mark khe Jisu no seleng se hwnwi sao. Rum ni borok rok ni bagwi swijago, aro bini bongso ni mungrem swijak ya. Tamo wngwi? Borok rok khwna na naiya seleng ni bosongrok ni kokno. O bijab uanamasing samung khlai mano kwbang khe swijak kha tai kubun bijab rok ni slai . Rum ni borok rok kok khwna na naya,samung se naio..
3. BOROk - Luk Jisu no kubui borok hwnwi salango, Greek rok ni bagwi se swijago.Bini bongso ni mungrem swijak kha Adam ni simi puila swngchar ni borok , Abraham ni simi wngya. Kukubui borok ba bono surisan mang tong ma nugo tai Suari rok phaiwi bono suamung mani.
4. KAITOR - Johon khe Jisu no Kaitor ni sajla hwno. Poito khlainairok ni bagwi se swijago, borok rok no Jisu ni thani tubu baina bagwi. Johon 20:31. Kothoma kaham o joto kok tong mani tai phunuk mani abo chuknoha bai bini halok no twiwi . Puila cheng man bwtang wng kha“Yaphang “ abo chwng no siristi ni kokno muitu khlai rwo.
Kothoma kaham ni mangpili omo hai khe se phunukjago :
· Mathai nang kukjak ma khe mwthang naisa phai nani kok rwjak tong mano twiwi.
· Mark nang kukjak ma khe phan gwnang mwthang naisa ni langma no twiwi.
· Luk nang kukjak ma khe soisoi mwthangnaisa ni khairokma no twiwi.
· Johon nang kukjak ma khe mwthangnaisa no sak ni hwnwi man mani .
Tai thaisa swngmung no kok phirogwi sagra na, “tamo wngwi kothoma kaham kangbrwi ? “ Elembag chwng no sai khwna rwkha . Elembag nangkuk mani kok sao, joto no kubui tai nang mani kok yarwng rok no sao. Nwng sai mano 7 wng kha soi soi kubui nombor, nombor 3 wng kha Kaitor ni nombor, tai 40 nombor wng kha amjokma nombor. Nombor 4 wng kha swngchar ni nombor.Kok phunukjak tong mano naigradi, compaso mungbrwi phunukjaknai bokong tongo, salsigala, salka, salyagra tai salthang. Bisio mol mungbrwi, Masing mol, Tungblang mol,Uatwi mol,Sachlang mol. Maichwlwi sarmani rwngthokmao Bugra hano khakbrwi khe khak kha.
Ulo bo sakha,”Swngcharno se ha hwno.” 4 nombor swngchar wng khe Phola kwthar chwng no kothoma kahamo bo mungbwrwi no rwnai. Chuknoha ni a khoroksa borok swngcharo bini ministri khlainani.
Jephuru chwng bini gana phaio, kothoma kaham kangbrwi wng mano kaham khe sai man nai. Kothoma kaham ni kokbothoma le Khristo. Tamo khe kangsa kangsa bijab mungsa mungsa kok no twiwi se kothoma kaham swinai rok swio, bini karekter tai bini habanok no twiwi. Evangelist thwgwi no mungsa mungsa samung no twiwi borok rok no bwkha habrwna phan rwo. Khristo ni samung no mungsa lama twi bumul thepaui bijab no swio.
Siringsa khe naigradi, Bebak kothoma kaham o Masia phaina ni kok khobjago, Smai Kwchamo kok rwjak tongo. Abo no twiwi kothoma kaham no kokswbai sai manya, Masia no twi kok diari salang mani kok , Smai Kwchamo mano.
Diarirok Masia ni kok no phunugwi salang kha. Bohrok sakha, Bini habanok, Bini mission, Bo achaimani, Bo dukhu man mani, Bo thwi mani, Bo kwthang bacha phima ni tai bini chwngsacha. Tho tai bo nailai nai, bini mung , bini mungborom diari rok mung pharwi kwlang marok no.:
1. Bo Habugra hwnwi ringjak kha. Lobmung 72; Jisaia 9:6-7. 32:1; Jirimia 23:5; Sakaria 9:9, o bokocho rok kubui no sao , Masia habugra ni haba nok ni kok .Diari rok bini bugrahani kok no kwbang khe salaio, tai bini ha uarnani kok, tai Khristo phan gwnang.
2. Bo Jehovah ni Seleng hwnwi ringjak kha, Jisaia 42:1-7; 52:13-15;53.
3. Bo Borok, Borok ni Sajala hwnwi ringjak kha , Yaphang 3:15; 22:18; Jisaia 7: 14-16;9:6.
4. Bo Kaitor hwnwi ringjak kha, Jisaia 9:6;40:3-5;47:4; Jirimia 23:6.
Omo hai khe no a khorokbrwi rok Jisu no kothoma kahamo salango.
BOROK HAINO, AGIBO TAI TABUKBO
Khristo no kwbangma borok rok ni thani yapharjak nai, swngchar snamnaisa hwnwi . Joto Dopha no bono kha kaham rwnai.
1. ISRAEL BOROK - Jisu swngcharo tonglang phuru , borok rok dolbrwi tongo.Tabuk jora ni borok rok ni dalbwrwi mari, Israel no puila nailai anw. Bo bohrok no nangkukma training rwkha, Smai Kwcham ni Elembago tai Diarirok bai Mathai Jisu ni langma ni kokthoma no swi kha o borok rok ni bagwi. Omo hai khe no Israel rok ni bwkha habnai. Bohrok ni phwrwngnaisa Smai Kwcham ni kothoma no kaham khe sai man baina nang nai, tai Israel rok ni tomung chamung rok no.Bohrok sai man baina nang nai, Jisu ni kok diari rok salangma se nang phaina phaio. Mathai ni kok rok no chwng khuktang khe ”Omo nangphaina se nang nai ……… Jirimia diari salang mani tongo.”
Chini thani tabuk bo omo hai borok tongo. Bohrok phunugwi tongo Diari rok ni kok nangphai mani tai nangphaiya wng ma rok no. Bohrok naituklai sai manlai na naio, bahai khe abo rok nang paikha.
2. RUM NI BOROK – Tai dolsa rok hwn khe Rum ni borok rok, a jora ni swngchar no bohrok kaham khe sai man baio. Mark bohrok ni bagwi no swio. Rum ni borok rok Smai Kwcham elembag no mungsa sia gwja. Bohrok diarirok ni kok nang phaima rok no sak nangjakya. Tamo khe bohrok samung nangjakma khe borok kotor khoroksa swk Palestine no achai phai kha. Bo bui ni borok ni slai phano phanraida gwnang tai bini thani uanamasingcha phan tongo. Bohrok a Jisu ni kok no se khwna na muchungjak baio- Bo bumo hai borok, bo kukubui da achailang kha,bo tamo hai khe phwrwng lang kha tai tamo samung rok khlai lang kha.
Rum ni borok rok khe swrai swrai kok khwna na hamjago, Mark hai, hunu hanai hai kok rok no chajakya. 1375 jora Mark bijabo English kokthai “and” no samungo phwnang kha. Omo sakbaithang naithok tai phan rwui salang kha. Mark kothoma kaham o jisu samung khlai mani mang man nai, kok sama simi wngya.
Omo wng kha Khristo ni samung ni kothoma kaham.
Jisu ni jora Rum ni borok rok wng kha tabuk ni jora ni bania khlai nairok hai. Bohrok puilao sak nangjakya, Jisu habugra ni bosong ni mungrem no. Tamo khe Kaitor “Joto khlai mano.” Borok rokni nang mani bebak Kaitor rwi mano, rwi tongo, Mark wng kha Bania khlai nairok ni kothoma kaham.
3. GREEK BOROK – Bohrok ni bagwi Khe Luk. Luk kothoma kaham swijak kha,bo khoroksa daktor, greek borok. Sak ni borok, naithok tongthok, koktung nai, tai tomung chamung rok no hamjaknai. Bohrok swngchar ni jotoni slai Sinai nuk nairok. Bohrok samung kaham rok no hamjak nairok. Luk kothoma kaham hwn khe Jisu achaimani tai bini chwrai phuru ni kok rok no sao. Omo khatung ma bai rwchabmung bai kwrwngjak, Khristo ni langma no twiwi. Chwng oro man kha Elijabeth ni jwngjal pai mani, Jisu ni buma Mery bo bai malaina thang phuru Luk 1:42-45.Chwng khwna kha sikli bwrwima rwchab mani Luk 1:46-55. Sakaria bo bwkha khulogwi Kaitor no lob mani,kok manya khuk keng phuru Luk 1:68-79.Mwthangnaisa achai phuru, suari rok rwchabma khorang khwna kha Luk 2:13-14. Lakhuasa song Kaitor no loblai kha. Luk 2:20. Bohrok ni khorang bo khwna kha.
Greek borok rok wng kha rwngswrwng nairok ha tai kubui no naitunairok, omo no bohrok ni naharmung tongthok tong nani.
4. BEBAK BOROK ROKNI – Johon swima khe bebak swngchar ni borok rok ni bagwi. Bohrok Jisu no Khristo hwnwi poito khlai bai na wngthung. Khristo no Kaitor ni sajla . O Kothoma kaham wng kha mungsa juda hwnwi sak no gosio,bini chuknoha ni tong mung tai Mission.
Johon kwthang tong lang phuru , bebak borok rok bo, tabuk ni borok rok hai no Khristo Jisu no nango. Bohrok jesa phano wng thung bohrok ni nangjak mani tongo, Jisu no poito khlaina ni. Bohrok ni bwkhao mungsa nangjak mani tongo. Molbrum brum ni langma Jisu Khristo ni bising twi.
KOTHOMA KAHAM NI SURANI
Noskang duglam ni surani
Kaitor kothoma kaham ni surani no Mathai ni thani yaphar kha,nogo habmani lamdango. Bijab cheng kha, “Omo Jisu Khristo achaimani bosong, bo wngkha David bosong ni, David wng kha Abraham bosong ni.”Mathai 1:1. Smai tangwi phunuk kha bo wng kha Abraham bosong ni. Yaphang 12:1-3. Habugra ni nukhung ni thai hwn khe David ni Sajla.
Mathai Khristo no Habugra hwnwi se chwng no phunugwi sao; habugra ni nukhung ni bosong puila ni bwtang chisini bwtango a kokno swilango. Habugra le borok chongya achai ma bai no Habugra wngo.
Tabuk Mark no nailai nai,bahai khe bijab chengjak kha. Bosong ni mungrem kwrwi. Jisu nooro phunuk kha seleng hwnwi,selengsa no twiwi borok rok aswk muchungya bono sinina ni.
Tabuk Luk no nailai nai, oro khe bosong ni mungrem swijak da? Naidi luk 3:23 no Mathai khe Khristo no phunuk kha Abraham ni simi David jora. Bono Jihudi hwnwi phunuk nani, habugra nukhung ni.Luk khe bono phunuk kha Adam jora. Aro Khristo no kukubui no borok hwnwi sakha. Bo wng kha Adam bosong ni, borok.
Tabuk Johon no nailai nai,O bijab bahai khe cheng kha ? Bosong ni mungrem kwrwi . “Kok yaphang ni simi no tongo; kok Kaitor bai tongo,tai o kokno Kaitor.” Johon 1:1. Johon kothoma kaham o, Jisu no Kaitor hwnwi sao.
Nophang duglam ni surani
Phai di tabuk nai anw, Mathai 28:19-20,. Habugra dagi mani , bini sagrirok no chongwi rohor mani. Masia swngchao no tong kho. Omo swngcharo no wng nai, chuknohao ya, David ni Sajla chwngsacha khe habugra chanai.”Chuknoha bai swngchar ni bebak phan ani yago yapharjak kha. Abo ni bagwi thang di , swngchar gwnangwi bebak borok ni thani thangwi bohrok no ani sagri snamwi di:……..Ang norok no joto dagima hai khe tong na bagwi bohrok no phwrwng di,Phia muitu narwk di o mol paiyasak ang norok bai mang tongo.”
Tabuk nailai nai Mark bahai khe bijab no mwthak kha.Omo belai mari kotor tai nangkuk mani. “Sagri rok thangwi hagwnangwi pirwi lai kha , phia Bugra bohrok bai baksa tongwi samung khlaiwi bohrok pirmano soidom ni samung bai kubui khe phunuk kha.” Mark 16:20. Jisu selengsa bini sagrirok bai baksa samung khlai tong mano phunuklang kha.
Luk khe taisa juda khe phunuk kha,soisoi borok,Aphani aro kiphilwi thang kha, Luk tamo sakha nai di, “Hamari rwtwtwi bo bohrok bai swkagwi chuknohao tisaui tlangjak kha.” Luk 24:51. Bo sak baithang thangma ya, bo tisai se tlangjak phaio.Bo tabuk phano borok kho, kwthwi ni thangwi bacha phano tai chwngsacha khe tlangjak phano.
Johon bijab ni paithak bwtang wng kha mari gwnang, “Hakhe Jisu tai bo samung kwbang khlai kha , abo rok no mungsa mungsa khe swi khe aswk bijab kwbangma wnganw abo o swngcharo suda chak glak hwnwi ang kha khao.” Johon 21:25. O borok kok sama hai khoroksa phano saya kho. Johon 7:46. Bo wng kha Kaitor ni Sajla.
What's Your Reaction?






