Koktun
BIJAB RUM | Jisu Khristo chini kwtharsa
Tabuk chwng Smai Kwtal ni koktun bijab rok no swrwnglai nai, bijab nwichisa ni 13 bijabrok Paul bai swijago, abo rok no Paul ni koktun hwno.Bo a bijab rok Motharok no swimani.Thessaloniki, Galatia, Korinth tai Rumo, bo missionary berai tong phuru. Ono Rum ni alongo chobjagwi tong phuru swibai mani.Bo Epis motha no swimani, kangsa kolosai song no,tai kangsa Philemon no, tai kangsa Philipi song no. Alongo chobjak mani ulo Timothi no kangnwi koktun swikha., kangsa khe Tit no.
Paul Tarsus o achaio bo wng kha kubui no Jihudi borok. Gamaliel ni thani bo lekha swrwngo, Pharisai rok ni bising bo phwrwng nai kwrwng kuk. Tai kubun Jihudi chwrairok hai khe no bo bania khlai nai kwrwng - Bo wng kha nok tang nai.Jerusalemo bo Stephan no holong khitarwi bwthar phuru bo bo tongo. Puila khristian bwtharjak nai. Kok sathai kwrwi Stephan no bwtharma bai Saul ni langmao bwkha nangjakma kwlai kha. Damaskas ni lamao Khristian rok no satokna thang phuru sikla pharisai Jisu Khristo bai manjak kha. Aro bo Jisu bai kok ma salai kha. Bo Baptisma nakha tai kothoma kaham pirna bagwi dagijak kha. Bo Arabiao ma thang kha aro bo bisitham sakno ma jugali kha tai maswrwng kha.
Tarsus o bisitham samung khlai bai mani ulo, bisa Antiocho tong kha , Phola Kwthar bai twiduljagwi, Gentile rok ni thani missionary kotor wng kha. Uaitham missionary berai phuru kwbangma Motha songcha kha,tai Koktun rok swikha. Bini thani mungnwi tongo, kaisa khe bo Rum ni citizen tai Greek rok ni thani lekha swrwng kha tai tongthar hwn khe Hibru.a samung ni bagwi bo chukjak lekha kwrwng. Tamo khe bo sak no Kaitor ni thani yapharjak, poito bo gwnang bwkha berajak Kaitor no. Jisu Khristo bai chonghor snamwi chongjak.(Rum 1:5).
Sakno yaphar kha tai jwngjal kuplwng langma thwi rwi sakhi rwlang kha.Bo Rumo khorok tansui bwtharjak kha tai mang no mangkhorok phob kha..
RUM NI MOTHA
Rum o sabo Motha songcha , chwng sai manya. Pitor bai le songchajakya.Pitor le Jihudirok ni bisingo se samung khlaio. (Galatia 2:9).
Rum ni borok Jerusalem ni Yokma ter pandao phai nairok yokma ter pandao phaiwi Jisu no man kha, poito khlai bohrok ni rajakhoro kiphilwi, thang kha., aphuru logi kothoma kaham ni maichwlwi tlangwi thang kha.Rumo thangwi Motha songchai kha. Bisi chinwichar jorao salkabai ni khristian rok Rum thangwi kuthmwi kha, abo rok ni bisingo Paul ni bising twi khristian wng nairok bo tongo.
Paul a mothano nai na muchungjagwi tong kha.tai Korinth ni simi bo Rumo koktun swihor kha.Gaius ni nok ni,bo wng kha Korinthni rang gwnangsa.Jephuru uaitham missionary beraina thang phuru.Nero Rum ni habugra chamani bisibwrwi kadrob.O koktun bo bini sak ni kothoma kaham snam kha. (Rum 1:16-17).
Paul wng kha seleng (1:1). Rum ni borok kwthar rok no se swio (1:7) Mwthangnaisa ni kok (1:3-4).
PAUL WNG KHA SELENGSA
Kothoma kaham ni bagwi swkakjak ………………………….. 1:1
Kothoma kaham no suamungo …………………………… 1:9
Kothoma kaham bai mwthangjago ………………………… 1:16
Khristo ni kothoma kaham nono kwrak khe da romkha ? Abo bai nwng mwda mwthangjak kha, abo ni bagwi nwng sak no swkagwi da ton kha , abo ni smung tangwi da tong?
Mothano kha kaham rohor mani yagulo, bo bohrok poito khlai mano twiwi Kaitor no hambai rwkha (b8) a mothani bagwi bini khlai thai tongo (b14-5).
Ang rwthai gwnang …………………………….. 1:14
Ani rwthai tong mano ang dakti rwnai ………….1:15
Ang lachia kothoma kaham ni bagwi ……………1:16
Tamo ni bagwi bo, Khisto ni kothoma kaham ni bagwi lachia wng? Tamo ni hwn ba sumsok gwnang rok nangjak mani manwi aro tongo tai bini thani tamo tongna hwn khe poito.”Kaitor ni soichajak - Jisu Khristo ni soichajak.”
Kothoma Kahamo phan tongo.Omo wng kha Kaitor ni phan mwthang nani. Nwng kha rwsugwi da man kaitor ni phan o,khoroksa no khristian snamwi mano ?
Rumo suda bo lachijakya Kothoma kaham no twiwi, borok rok wngkha selengma singcha sumsok gwnang , abo no chwng nugo 1:18-32.Rum o bo kuplwng.
Paul bwkha bising ni se kok sao tamo ni hwn ba bo wng kha manjagwi phai nai.Damaskas ni lamao uaisa bai no sibchajak kha, bini samung no phunugwi rwjak kha, bini hoda bini karekter bebak no sukhlai rwjak kha. Khristo ni chwngsacha no bo nukha .Abo ni bagwi bini thani tongo, thaisa kok - Kruso bwtharjak mano poito khlai mani.Bugra thangwi bchajak.Bo tai mungsa khwna na naiya.Bo tai mungsa saliya.Bo tai mungsa no twi tong liya.Bo saphlai mang tong sinai, “ soichajak rok poito bai se kwthang tong nai.” Khoroksa borok poito mase ma khlai nai.Samung bai mwthangjagwi manya - Samung wng kha swramung omo hoda ni wngya - hoda wng kha swraimung nangjak thwisinai.Karekter bai buya- tamo ni hwn ba chini karekter wng kha sitra letapeta.Mwthangjak mani mungsa se abo wngkha Khristo Jisu ni kothoma kaham no poito khlai,abo bai se soichajak Kaitor phunugw rwo - Poito bai poito. Kaitor ni soichajak chwng no kwrwng khlaio, Khristo Jisu no poito khlai khe.Norok soichajak snamjak kha hwnwi bo saya tamo khe sakhlai se rwo Kaitor chwng no soichajak khlai mani Bo chini thani manthai bo sano. Tamo ni bagwi Kaitor ni soichajak nangkuk? Tamo ni hwn ba chini mungsa bo kwrwi.
KAITOR NI SOICHAJAK SE NANGKUGO
Rum Bijab o Paul samani ulo. Rum 1:16-17, borok ni nang mani kok rok no sakha,soichajak wng nani nango.Bebak borok no sumsok khlai kha. Kaitor ni bwskango borok rok dusi gwnang wng bai kha. Bini uansuk twi khe Paul kitingwi nai kha, risi gwnang Jihudi tai kung kuchuk Greek rok, Kok kotor sanai Rum ni borok rok,tai koinene lukurok no, bohrok joto sumsok gwnang chwng hai mang no.Bwswk se kirimasingcha khe bo chwng no phunuk kha Rum 1:18-32. Puila hwn khe soikwrwi gentile rok, abo ni ulo khe Jihudi song.
Rum bijab sai khwna rwo, Kaitor ni kaida borok hamya rok no kaham khlai mani.A swimung kotor ni surani no chwng man nai Rum 1:16-17.
Rum ni bokhong
Kothoma kaham ni borok ………………. “Khristo”
Kothoma kaham ni phan ………………….”Kaitor ni phan”
Kothoma kaham ni Samung …………… “Mwthangna ni”
Sabo no rohornai…………………………….”Poito gwnang rok no”
Yachakna chong mani……………………… “Je poito khlai nairok no”
Mungsa bwthai……………………………… “Soichajak poito bai kwthang tong nai.”
Paul Kungchugo Kothoma kaham no twiwi, tamo ni hwn ba bo Kaitor ni phan nukjak,je bono poito khlai nai bohrok bo Kaitor ni phan man nai.
Kok kaham tongo ! O kok rok bebak borok ni bwkha no sohornai, “Ani thani nini bagwi kothoma kaham tongo.” kok swsugwi sai mano, kok khwna nairok no. Abo ni bagwi Paul samani kok no borok rok yachago, poito bo khlaio. Kothoma kaitor ni aro ni se phaio. Rum bijab wng kha Paul khatungwi khorang chirik mani swngcharo.
Puila ni remtham wng kha “sumsok ni morke” ni kok no kokswbai sao. Tai remba hwn khe “Kwthar rok ni chuknoha” ni kok no kokswbai sao.Tai berem ni kwcharo khe “Khristo se lama” hwn mano kok swbai sao.
Rumo Paul chwng no phunuk kha, Kaitor ni raida no, borok hamya no bahai khe kwthar khlai.Bo aro sumsok gwnang borok rok ni nangma rok no sai khwna rwkha, bahai khe poito khlai tong nai.Soichajak male Kaitor ni aro ni se - Khristo se chini soichajak. Kaitor ni soichajak borok le khoroksa se. Soichajak khe tong nani Kaitor a borok ni thani sanmani tongo,Jisu Khristo. Khoroksa phano chuknohao thangwi manya spoichjakya hwn khe, Khristo ni soichajak.Nwng Jisu no nasing tong khe nwng Kaitor ni soichajak no nuknai Kaitor nangjagwi tong mano.
CHINI TOMUNG TAMO Rum 1:1-3:20
Tamo ni bagwi khoroksa borok mwthangjak nani nang ? Tamo ni hwn ba bo sumsok gwnang. Kaitor borok ni bwkhano x-Ray khlaio, tai a manpili no chwng no rwkha. Bo chwng no phunuk kha aro tamo tong. Aro nukjak mani manwi belai no selengma singcha.abo no luku bwskango phunuk manlia. Tamo khe muitu narwk di a hamya hai no chini bwkha no Kaitor nugwi tongo. Nini bwkha ni mangpili le oro se :, “Khoroksa phano kaham khlai nai kwrwi, Khorsa phano ya.”
A wngwi tong marok no Paul Rum bijab ni puilani remthamo phunuk kha , Omo rok no borok ni sak ni mangpili, Langmao Kaitor kwrwi. Rum 3 no kaham khe mathe khuktang di, tangsa koroya twi. Nwng poito ma khlai nai borok rok ni bwkha bwswk se hamya sitra.Nwng uaisa phano da Phola Kwthar no homochang san kha nini bwkha no nai nani? Nini thani homochang tong khe, Nwng sai man nai mwthangnaisa no nwng nangjak mani.
Rum bijab wng kha bujthum nani dorbar nok.Kaitor se swngchar no bujthumnaisa.Jihudi bai Gentile rok no ringdi, bujthum nairok ni bwskango..Along ni khoroksa khoroksa khe phai bai nai.
Bebak no dusi manjak bai nai - “Bebak no sumsok gwnang.” (Rum 3:19).Kwnwi nwi no Gentile (2:1-6) Jihudi (2:17-3:8) bohrok no jora rwjak kha kok khwna nani. Bohrok ni puila ni san male “Dusi kwrwi” bohrok no kaham khe naitugwi naima khe tai swrai swrai khe sama khe , bujthumnai sa paithak ni kok sakhlai nai.
Paithago, Bujthum nai kok pailamung no sakhlai nai , “Swngchar ni bebak borok no Kaitor ni bwskango chaya khlai kha “(Rum 3:19). Tabuk ni jora o kok kothoma bwlaio kotor kotor khe swijak khamun.Nwng o kok rok no khwda khwna kha ? “SWNGCHAR NI BEABAK NO CHAYA MANJAK BAI KHA.”
Abo rok ni bebak ni bagwi kebo katirwi man nai kwrwi, bujthumnaisa sakha,Oro kebo da tong a alongo chobjaknai ni bagwi kok sachurwnai? Oro khoroksa ni khorang phano khwna lia.Joto ni bukhuk no muthupjk. (Rum 3:19).Nakarjkna ni lama twngsa phano kwrwi kha.
Swngchar kok hamya phinjak mani paisuk kha. Tai yakamsa dagijak nani tong ma khe Kaitor chongwi ton mani kwmajak swngchar no mwthang nani. Muitu narwk di, Rum bijab chwng no sao, Kaitor ni kaida borok hamya rok no hamrwo.
Hai ta hwn di “ Kaitor hamjak nai “ Bo ano chaya hamya hwnwi kok silcha glak. Oro Kaitor ni kok no khwna di, “Kaitor no kiriaui samung hamya khlai nairok no chuknoha ni Kaitor jolijagwi yagul suui phunuk kha. (Rum 1:18).Bo jotoni kok no sakhlai rwkha “Bebak no chaya khlai kha .“ Aro tai jora kwrwi san phina ni. Aro kok phaiwi thang kha swngchar ni suprem court o. Sumsok swngchar gwnangwi- bebak no sumsok khlai bai kha ! Chwng nango swngchar no mwthangnaisa. Tamo ni hwn ba Kaitor le hamjaknai Kaitor. Bo chwng no mungsa le rwkha. Johon 3:16 no bwkhao muitu khe chudi. Bujthumnai maichao achuk twtwi sakha,”oro kebo da tong alongo chobjaknai ni bagwi kok sanai ?” Aphuru Kaitor ni Sajla” sakha, au! Ang tongo bini bagwi kok sachurwnai.Au! Kok kubui bohrok sumsok khlai kha,Au! Bohrok chaya manjak kha.Ang bohrok ni bagwi kruso thwi kha., ang bohrok ni bodla kruso thwi . Bohrok no phiogwi rohor sidi. Ang bohrok ni bagwi soichajak. Bujthumnaisa bohrok no phiogwi rohor kha.
Rum bijab ni puila remthamo sumsok ni kirimasingcha mangpili chwng nuk kha.Muitu narwk di, SUMSOK wng kha kok kwrwngni kokthai. Omo wng kha “mari pherjak.- Kaitor chini bagwi mari rwmani aro ni kutuljak.Kaitor ni kok sao, “Bebak no sumsok khlai kha hakhe chwngsajak Kaitor bai hakchal wng kha.” Chini samung kaham hwn khe ? Inhi - Kaitorni chwngscha. Nini sak no tai kubun mari bai ta sudi. Sak sak no bui bai ta sudi, tase ta sudi. Nwng bui hai khe kwlai glak, Nwng kwlaijak Kaitor ni thani.
Chwng joto no sumsok gwnang, chwng sumsok ni bohok twi se achaio,. Chwng joto no “Adam ni bwsarok.” Chwng sumsogo simi achai ya, chwng sak bo sumsok khlaio. ”Bebak no sumsok khlai o”. Chwng sumsok khlaio tamo ni hwn ba chwng sumsok gwnang. Omo no chini tomung chamung.Khajuri buphang khajuri bwthai no thai nai. Tamo ni hwn ba abo khajuri buphang. A bwthai thaina no bini tomung. Sumsok wngkha sumsok gwnang bwthai. Bwkha wng kha bebak ni slai bandinai ;abo hamyakuk bono sabo sui man.” (Jirimia 17:9).
Khristo chwng no sumsok ni rwthai ni yak ni simi phiokya, chwng sak sak bwkha hamya wngwi tong mani yak ni bo phiok kha. Sumsok ni phan ni yak ni bo phiok kha.Sumsok ni bwthai no bwkha hamya wng mani. Khoroksa borok kerong swbai khe sak sak no bwkha hamya wngwi thango. Huijakna naio. Abo hai no puila ni borok Adam bo wngjak kha. Bwkha chaya hamya wng khe satokjak nani kirijago.Sumsok gwnang borok bwkha hamya ni yak ni kharna naio,tamo ni hwn ba bo kerong swbai kha..Bujthumjakna kirijago. Abo ni bagwi no sumsok ni tai bwkha hamya wng mani bagwi Kaitor ni gana tong nani suda kharo.Kaitor sumsok gwnang borok no sokomona ni naiya.Bo sak sak se kharwi thango. Omo hai no a salo wng nai, Kaitor bini jolima ni phunuk phuru. (Phunukjakma 6:15-16).
Swkang puila no belai nango,Sumsok gwnang no phioknani , bwkha hamya wngwi manjakma no khibi rohorna ni. Nakar mani slai taibo kotor samung khlaijak na nango,kha hamya no hamrwnani. Borok hamya rok no nakarwi man nai wng kha hastepha eba governor tai hasteni President tai kha hamya no hamrwi man nai.Satoknani kok kwrak bwlai ma swinai. O samung no Khristo Jisu khlai kha.”Sumsok khlai khe ma thwinai.” Chwng joto no sumsok khlai kha. Jisu Khristo thwina phai kha , sumsok ni rwthai tong mano rwnani. Chwng Kaitor ni thani sumsok khlai kha.
BAHAI KHE KHRISTIAN WNGNAI Rum 3:21-5:21
Swngmung : Bahai khe sumsok gwnang borok no Kaitor mwthang?
Kok Phirokma : Khristo Jisu bai mwthangjak khe (3:24).
Kaitor borok no mwthangna bagwi chongwi namani Elembag gwnangwi no kok sajak tongo.
Jephuru Kaitor chwng no nasigo, chwng no soichajak nukya.(Rum 3:10). Khristo ni bising twi Kaitor chwng no nasik khe, bo chini thani hamya mungsa nukya, kaham kwthar mang nugo.Bini sak ni soichajak Khristo Jisu nugo.
Nwng elembag ni kokthai thaisano kaham khe sai mano “Mwthangjak mani”oro tai thaisa kok “Kaham hwnajak mani” - ahai no kaham. Khristo je khlai mani abo rwthai tong mani rwi paijak.Bini soichajak no ani!
Jephuru Khristo ni soichajak chwng no yaphar kha obo chini wng kha.Omo no no kaham hwno. - borok kaham hwnjak kha. Kaitor ni bwskango tai borok rok ni bwskango, Soichajak poito bai se kwthang tong nai. Mungsa swk samung khlaima bai kaham hwnjakya. Khristo Jisu no poito khlaima bai kaham hwnjago.(Rum 3:28). O kok kotor achai kha reformation kotor phuru. Abo poito khlai nairok no phiok kha, samung bai mwthangjago hwnwi tong nairok no.Yoksugwi kwplai wng male Khristo bai.
Chwng poito bai simi mwthangjakya,chwng poito bai no kwthang ma tong nai Khristo ni thani bwkha berasugwi.
Paul kok phunugwi phwrwng kha poito bai bujthumjak mano, Smai Kwcham ni kok no khurchaui.Nangkuk mani hwn khe bo o kok no sade sakha, Abraham Kaitor no poito khlai mani abo bono soichajak hwnwi gode gosijak kha (Rum 4). Abraham poito bai mungtham manwi mankha.Soichajak, maphani manthai marwk kha (Inheritence) `tai Phainai bongso (posterity). (Rum 4:3,13,17).
Chwng bo manthai kotor man nai bini khairokma bai bujthumjak khe. , khairokma wng kha manthai kwrwi man mani.chini o langmao poito man kha abo ni logi khakchangma., nakarjakma, tai kok rwjak kha (Rum 5:1-5). tai jotoni slai kotor mwthangjak kha tai kok rwjak kha (Rum 5:6-11).
Bahai khe borok Kaitor bai kaham hwnjak nai? Rum3:24-28 no khuktang di.) Kaitor borok rok no bini soichajak no yapharwi rwo, omo hai khe :
1. Khairokjakma bai - (Rum 3:24) bahai khe phai, manthai kwrwi man mani.
2. Kaitor bai - Bo se omo no rwnai Rum 3:26;8:33.
3. Thwi bai - Omo rwthai tong mani Rum 3:24;5:9.
4. Poito bai - tamo bai bono yachak kha Rum 3:22.
5. Samung bai - lama twi phunuk mani Jakob 2:21-23
6. Sak manjagwi - Oro ni hamari manwi khatung mani Rum 5:1-4
Ang chuknohao naisaui nai khe tai aro achugwi tong nai Kaitor no muitu khlai nai khe. Bini achukthiyung ano hamya hwn o.Ang kwmasugwi thang sinai. Tamo khe ang nukha bini yagra bwkhak bachajak yago dukhumajak kwsa chajak tai yakung yorjak no phunuk tong mani. A kwsa ni bgwi Khristo ani bagwi koiwi sanwi tongo. Tai Ang bini a kwsa bai kok rwjak kha , dukhu man mani , jwngjal pati mani abo rok ang nangwi tongma rok no rwi man nai.
MWTHANGJAK MANI
Nwng sumsok ni yarwng no man nai tai mwthangjak mani twisa yorwi tongo . Rum ni berem 1 ni simi berem 16 jora. Jethaio sumsok kwbang aro khairokma bo kwbang.Sumsok yasem pari achuk khe , mwthangma bo uanamasingcha khe bachajak. Kisa yapri sema ulo kokchab nono phunuk nai ,” bahai khe nwng khristian wng nai..” Khoroksa borok, borok rok ni bwskango sumsok khlaina nangya kwmalang nani.Au! Kok khe kubui sumsok bo kisa juda le wngo,tamo khe kok kubui sumsok, sumsok no. Hai phano bwthai le thansa, “Sumsok khlai khe mathwi nai.” Salsa le twi kuthugo ma kwlwk nai tai mathwi nai bo twi khuthugo mase ma kwlwk nai. chwng sak sak no mwthagwi manya,chwng joto no baksa - Aro mungsa juda kwrwi (Rum 3:22)
Khristo bai se chwng mwthangjago.Bo se manthok rwo, bo thwima bagwi. “Phia ba Kaitor haino khairok ma bai bohrok bebak no phioknaisa Khristo Jisu twi Kaitor bai kaham hwnwi romjak kha.Khristo Jisu thwiwi borok rokni sumsok nakarjak na lama wng na twi khe Kaitor bono rohor kha. Hakhe borok rok Khristo no poito khlaiwi sumsok nakarjago, Kaitor kha logwi borok rok ni lai thangjak jora ni sumsok romlia. (Rum 3:24-25).
Ang bo khoroksa sumsok gwnang thwina tong mani.Sumsok khlai khe mathwi nai. Ang krus no nasik hor kha tai Khristo ani bodla thwiwi paikha. Ang poito khlai o bo ani bagwi se thwo.Abo ni bagwi ang hai bigra sumsok gwnang swraimung nangjak langma, ang bini soichajak langmao yachagwi mankha. (1 Pitor 2:24).
Sajlano poito khlai nai borok bo mwthangjak paikha(Johon 3:36)
Samung kaham khlai nai borok bo bini samung rok no Kaitor bai khlai rwjak hwnwi phunukna bagwi pohoro phaio.Abo ni ulo Jisu bini sagri rok bai Judia amchaio thang kha . Bo aro bohrok bai thangwi baptisma rwitong kha. (Johon 3:21-22)
Borok rok sak kaham wngna nai mano Kaitor bini soichajak no rwkha, Jisu Khristo no. Chini bebak soi kubui khe tongma rok risoroi bai baksa.. (Jisaia 64:6)
Nini sumsok Khristo ni thani, bo nini sumsok no sago twi kha.Nwng bono nini mwthangnaisa hwnwi yade yachak kha tai Kwthwini mwda mwthangjak kha (Johon 5:24)? Nwng khao chong khe Khristo nini sumsok rujunai hakhe nwng tabuk mwthangjak kha. Rum 3:24 no khuktang di).
POITO BAISE KAHAM HWNJAGO
Borok bwthar nai bo kua tola khwlaijak tai nwng khe hathai saka kasajak hai phano nwng athukiri no romwi manhor glak. Kaitor nai twi khe nwng kaham wngwi manglak, nwng jwswk kuchugo kasai phano.
Nakarjakma khe hamya no khugwi tlang mani, sumsok suchajak mani eba sumsok khukjak mani.
Kaham hwnjakma khe, Kaitor ni soi kubui no chumrwmani , kubui wngsuk mani.
Khoroksa borok Khristo no tabuk no poito khlai khe, bo khooksa kwcham khristian bai baksa. Khristo no tabuk no poito khlai yachak mani slai tai mungsa kaham wngwi manya.Kaham hwnjak makhe phataro chini bagwi samung khlaijak mani. Kalberi kruso khlaijak mani.
Kaham hwnjak makhe chini sumsok ni bagwi samung khlaijak mani, kha nangjak tong mano hao pobwi khibijak kha.Jisu Khristo ni simalwngo phobjak kha. Tai chuknoha ni thaio tonwijak kha, Mwthangnaisa Jisu ni logi.
Swngjaknairok tongo: “Bahai khe khoroksa borok swngchar ni bagwi thwi wi man ?”Khoroksa tai khoroksa ni thaio se nai man phano,bini bodla wngwi mano. Abo kok kubui, tamo khe nwng sao, swngchar kotor ni bagwi khoroksa thwi kha- abo wngwi manya ! hakhe tho abo kubui hwn khe nailai anw.
Khoroksa borok phano chajakya “sumsok gwnang” hwnwi ringjakna ni. Hai phano chwng ma gosi nai chwng wngma ba.Paul tamo sakha khwna di , Rum 5: 12-21. Chwng achai phuru no sumsok gwnang. Chwng no swng glak khamun, swngcharo phaina muchung phano.Salsa chwng sichakha,tai sai man kha sumsok ni tomung no twijak.. Adam chini achai bokhorok, omo hai khe takjak mani wngya. (Yaphang 1:26). Bo sitwtwi no sumsok khlai kha tai bini sumsok ni tonmung chini thani phai kha. Chwng sumsok khlaio tamo ni hwn ba chwng sumgwnag borok.
Adam wngkha bahan bwthai ni hodani bokhork, Khristo wng kha phola hoda ni bokhoro - Katal snamjak phimani.Jephuru ang bahan bwthwi ni achai phaio, Adam ni nukhungo achao.Ani thai a tomung tongo abo wng kha sumsok gwnang ni tomung. Ang jephuru Kaitor ni nukhungo achai kha, Jisu Khristo ni bising twi, Ang Khristo ni tomung man kha omo wngkha kwthar. Elembago kok tongo, “Bebak borok Adam bai thans wngma bisingtwi ma thwi baio, abo hai kheno bebak borok Khristo bai thansa wngma bising twi mwthangwi tisajak nai.” (1Korinth 15:22). Ang Adam ni bongo achainai hwnwi bwkha chong mani kwrwi, Ang Kaitor ni bwsa wng na hwnwi se bwkha chongo. Khoroksa borok ni sumsok bai swngchar ni bebak no thwi baio. Abo ni bagwi khoroksa borok ni soi kubui bai a hamya tong mani yak kagwi mano. (Rum 5:15).Nwng yada yachak kha,thwi ya ni langma Bugra Jisu Khristo bising twi” ? “Adam ni bising twi nwng “Susok gwnang da”? Nwng le Sajla da Khristo o.
BAHAI KHE KHRITIAN LANGMA NO SOI KHE TWI NAI Rum 6-8
Bahai khe Khristian wng nai a kok no chwng swrwng kha. Tabuk chwng ma swrwng nai bahai khe Khristian langma no twi kwthang tong nai. Nwng uaisa no Jisu no ma ychak nai , bo samung khlai lang marok no.Abo rok no sago ma manjak nai .
Rum ni 6 beremo kokthai thaithm nangkuk mani kok tongo.Tola rigwi ton di.
1. Khristo chini bagwi thwi kha, sai man na khlai di (Rum6:3-5,10).
2. Chwng Khristo bai baksa thwi kha ( Rum 6:8).
Omo no UANSUK DI ! “Abo hai khe no norok bo thwiwi sumsok bai kaklai kha hwnwi romdij , phia Khristo Jisu bai thansa wngwi Kaitor ni thani kwthang hwnwi romdi.(Rum6:11).
SAK YAPHARMA - Eba Samung hamyao phwnangjakna bagwi norok ni bwsak ni mungsa no phano sumsok ni yago ta yaphar di . Abo ni slai kwthwi ni mwthangwi tisa nai borok rok bai norok sak no Kaitor ni yago rwdi.Hakhe samung kahamo phwnangjak na bagwi norok ni bwsak ni mungsa kwrwi twi bini yago yapharwi rwdi. (Rum 6:13).
Omo hwn makhe nini langma kwmathung Kaitor ni langma phai thung.Omo no wng kha yapharjak langma.Omo hai khe tong khe no kwplai khristian langma tai hamari. Bini muchung twi bo nini langmao samung khlai thung, nini bising twi no khlai thung.
Khristian rok dakti no langmani kwtal tomung mano.Bo tai kerong no twiwi tong na nanglia. Bo tabuk bono simi se kha kaham khe ton na nango, bini bisingo tong phai nai no. Ang tabuk kwthang tong mani Khristo ni bagwi simi tong nani tai khlai Kaitor ni chwngsacha ni bagwi.
Rum 6 wng kha, langma kwplai khe tong nani huijak kok no phunugwi rwkha. Ang tabuk Khristo ni bagwi se kwthang tongo! Sumsok ni bagwi thwi kha.tamo khe Kaitor ni bagwi kwthang tongo. Omo ano sai rwkha tamo khe khristian langma no twi ton nani.Sak sak twinani.Chwng o kok rok no swrwng kha, swraimung chajak, Kaham wngwi se manya, soichasugwi manya (Rum 3). Tabuk , sak khristian wng kha,khristian langmano sak twi ton na nai kha, omo belai no dwgo, sak twi tong manya. Chwng poito bai se mwthangjago.Chwng sak sak khristan langma no twi manya.
A dukhu ni kubui kok no chwng man phio kha, Rum 7 no bahai khe chwng kwplai khristian wngwi manya wng.”Ang” hwn mano mari rigwi ton di.a kokthai no nwng chithamchar jora khujak man nai o berem ni bwtang chinwidok o. Phola Kwthar ni kok no khursachajak ya. Hwn khe ang chenkha.
“Khristian langma no twi ton nani dwkmani kokya, Tongwi se manya.”
Paul sao, “Ang bwswk se talikha hamya borok! o gaija lang nai bwsak ni ano sabo phiok nai. Chini Bugra Jisu Khristo twi Kaitor hambai rwjak thung . Hakhe ang omo twi borok ang bwkha bai simi se Kaitor ni kerong ni kok khwnaui tongo yang ang borok jaba sumsok ni tomungo tongo.(Rum 7:24-25).
Paithago, “Ang” tabuk nuk kha khoroksa ni thani se asuda,Kaphrasuk khe se phan mano, Kechen kwplai khlaijak kha,bwkha dukhu manjak, khatung rwjak kha,Ang phataro ma thang nai, Khristo ma habphai nai.
PHOLA KWTHAR - LANGMA KOBOLO
Khristo o langma tong khe uanamasingcha khe hamchao.Sumsok tai thwina kerong ni phiokjago . Nwng nini sak ni langma no khibui phola koboljak langmao habdi. Rum 8 ni kokthai ang no yakar di, aro chwng kokthai thaisa man kha, “Phola” a kokthai no chinwisa jora khursajak man nai.Chini langmano bono yapharwi rwdi.omo hai chwng khlaithai.Hakhe bo chwng no bini phola bai kobolnai.Omo khe Khristo ni khlaithai
Chwngsacha berem phiokjak kha “hamya hwnjaklia” Obo se chini langma ni mangpili Khristo ni bisingo. Khristianrok khem ni katirwjak.Khristo bono kitingwi tongo;phola bo bai no tongo,Kaitor khe bini bagwi.
TAMO WNGWI ISRAEl DOPHA KHAGWI TONJAK
Jihudi rok ni kothoma, tamo wngwi khagwi tonjak khwna, swngchar gwnangwi piring poroi sak tongna ha kwrwi, chini habugra kwrwi hus wngdi. (Rum 9:10-11). Kaitor le kwplai Kaitor, tai Bo muchungmani omo hai no khlai nai. Bo je khlai mani abo bo khlai no mano Gentile rok no khlai mani.Jihudi rok Kaitor ni soi kubui no nailai liya, poito bai naithai. (Rum 9:32). Bohrok sak ni muchung twi se kubui hwnwi khlai sio. Tamo khe borok soi kubui khe tongwi manya. Bohrok yachakna simi se chugo tai yapharjago.Kaitor bohrok no khagwi tonkha, bo chong mani borok rok no, chwng bini kok khwnaya hwn khe bo khak glak diba?
Khritor no sadi nini langma no twidulna ni.Bini lama twi twithernani.Chuknoha ni phola bai pataro lama phunukjago.Jihudi rok no naidi, bohrok ni thani chini swrngjak nai tongo.Rum 11:32-36 no khuktang di, Kaitor ni khairoma no twi kok swbai sajak tongo.
KAITOR NO BAHAI KHE SEBA KHLA NAI Rum 12-16
Abo bai no takhuk rok,Kaitor chwng no belai khe maya chaui tongma bai ang norok no o kok sajao, Kaitor ni thani pun tok ratharwi yapharma hai norok kwthangwi no sak no yaphar di,bini yago yaphrjak na twi khe phia bo bai hamjakna twi khe sak no yaphar di ,omo se soini surimung omo hai khe se norok surithai,.(Rum 12:1).
O koimungo, Paul chwng no koiwi sakha, poito khlai twi se chini
langmano sudi.Bo phwrwngo, poito bai se kaham hwnjago. Hakhe langma no kaham khe tondi hwn glak diba.Chwng seba khlaina se mwthangjago.Khristiani langma le Kaitor bai halok khai tong nani se.Sak bo ma tong nai bui bai bo ma tong nai.
Nwng sai man khe uanajak nai, o kokno tamo khlaina nang hwn male Khristo no poito khlai di tai sak no yapharwi rwdi tai Bo bai muchung twi khlaijak nani. Tabuk chwng seba se ma khlai nai!
Chwng bo bai khairokjagwi mwthangjak ya hwn khe.Bini hamjakma bai slaijak ya hwn khe,Kaitor ni bagwi chwng mungsa phano khlai manya . 1 Korinth 13 no khuktang di. Tamo khe Chwng sak no Khristo ni thani yaphar khe , chwng bini hamjakma bai koboljak.Chwng kwbangma samung khlai man nai. Khristo chwng no munchungjago, kwthangwi no yapharjakna ni. (Rum 12:1). Kwbangma borok no bini bagwi thwi mano tamo khe kisa borok no bini bagwi kwthang tong mano.Norok ni bisingo kwbangma borok no , kiching song ni bagwi sokjagwi mano, kokthaisa tongo modern Khristian rok ni thani “Khoroksa borok Mothani bagwi thwi se mano, bo pandao khe phai ya.” Chini bisingo khorok bwswk tong no, Khristo ni mung no hamya hwn phuru kok yachagwi sanai.Luku rok nukbai thung , Jisu nini logi tong mani ! Bono hamjak mani., hake se nwng Bini bagwi thwi man nai.
Rum bijab ni`Puila ni khaksa khe Kaitor chini bagwi tamo khlai kha. Rum bijab ni paithak ni khaksa khe, Kaitor ni bagwi chwng tamo khlai nai .
Chwng buro Khristian seba khai mano :
Mothao …………………… Rum 12:3-8
Sorkani samungo ………… Rum 13
Swngjaknai manwirok …… Rum 14:1-15:3
Swngchar gwnangwi……… Rum 15:4-13
BIJAB 1 KORINTH | Jisu chini Bugra
Kokthai “Bugra” hwn mani saiman bai nai, o bijabo.(1 Korinth 1:31;2:8,16;3:20;4:4-5;6:13) omo rok kok bokhiri gwnang. Tamo ni hwn ba o motha kok banglaijak kok thaklai ya, Korinth mothao. aro ni khristian rok Jisu Khristo no kaham khe siniya , sai manya.
Archeologist khurwi nalai kha Korinth no tai uaisa mwthang phikha. Omo wng kha nangkuk mani kamiyung Greece hao, Paul tonglang mani jora.Omo rang gwnang kamiyung joto no sai man baio. Bohrok tongthok chathok khe tongo, bilasita bai kuplwng, tomung sitra bai kuplwng . abo wng kha bania khlaijak nai thai, rangpuisa bai kuplwng. Lukurok no twi bania khalaijak nai Korinth , abo ni bagwi salka sasi bwkhak ni borok aro kuthumwi phai laio. Bohrok ni mwtairok wng kha sak motok tong nai mwtai , sak motok tong mani no bohrok ni tomung.Hai phano aro tannairok uanairok, kwbngma no tongo.Abo ni bagwi aro borok rok kwrwng kaham rok kwbangma tong .
Kwbangma kamirog o, Jihudi borok rok mang kami khai tongo. Bohrok sak ni tomung chamung no kwrak khe twi tong laio, romwi narwgo.Tai bohrok tongthar ni tomung no bo kaham khe tongo. O kamiyung wng kha Venus mwtai ni bokhor, aro tong nai bebak bono mang no khulum laio.
Smung 8 no chwng khuktang khe, chwng sai man nai aro bahai khe kothoma kaham sokphai kha. Aswk hamya sitara kamiyungo.Chonghor Paul o kami puila phai kha ,aphur bini omor wng kha bisichiba.A kamiyung ni borok rok ajilaina bagwi pailai ya. Sak ajina bagwi kamiyung ni lama rok khorang bai keche keche thotong thatang , khiring kharang, dophere daphere borok himlaijak ajina bagwi. Aro poderepod workshop bai kuplwng tang nai kwrwng lubnai kwrwng snamnai kwrwng ,khlai nai kwrwng swnai kwrwng sanai kwrwng, kwrwng bai kwrwng mang a kamiyungo.Aro bo chana bagwi workshop rogo samung rutugwi kha.Bo kisa swk da ajimanjano. Aro tongwi kothoma kaham pirna ni.Aro Pastor kotor phaina hwnwi kuno sakhlaijakma bo kwrwi a Korinth kamiyungo.A noktang naisa mistri , noktang na samung cheng kha .Aro noktang nai kwbang kaham kaham bodol bo tong o , tabuk ni jora chini kamiyungo tongma hai kheno.Bo khoroksa bania khlai nai bui no noktangna thangwi kwthai kha.A borok wng kha rang gwnang. Aquila bai Priscilla, bohrok bono kaham khe no chuba kha. Ajimung ajirwkha bini mission ni samung khlaina bagwi.Korinth o uanamasingcha samung nukjak kha Paul bisisa kwchar Korinth o tongma bai no bo noktharo kok sakha, aro Jisuhdi bai Greek borok rok bai kuplwng.
! Korinth no jai jai khe swina belai no dwgo, tamo khe aro kwbngma unamasingcha kok rok swrwngjak nai tongo.Tamo ni hwn ba Khristo bai thansa wngma twi norok bebago no gwnang wng bai kha.norok bebago no kok sanai kwrwng wng bai kha, bebago no sinai wng bai kha (1 Korinth 1:5).
Rumo Paul chwng no sakha, Chwng poito khlaima bai Kaitor chwng no tabuk bo bai khairogwi tong thanio tubu kha hakhe Kaitor ni chwngsachao khopjak anw hwnwi chwng tongthoklaio.(Rum 5:2).Khristo Jisu o khairokma kuplwng chini bebago no. 1 Korinth khe Khristian tomung no se phwnwngo.
KHIRSTIAN TOMUNG NO SOI KHLAI MANI 1 Korinth 1-11
Korinth ni Motha wng kha uanamasingcha , omo wng kha Paul ni khorok ni rangchak ni motok, abo se deraui tong kha.Omo hai wng male bahan bwthwi ni tomung (Carnality) a kamiyungo tomung hamya bera swbaiwi hab kha. Korinth mothao habphai kha.Korinth kamiyung ni tomung sitra mothao habphai kha. Rung kotor twio kochokna cheng khe belai khatungjak nai kok,tamo khe a twijwlang ni twi rungo habkhe belai no kirimasingcha wngo.Khristo ni motha wng kha mwnago pohor bai pirrwo.Tamo khe omo belai no hamya wng nai swngchar ni tomung sitra mothao habkhe.
Kamiyung ni tomung hamya mothao twrwk twrwk khe habkha.Abo ni bagwi bohrok ni bisingo dol makaklai kha : Khristian rok kokbanglai male ma kwilai kha, poito kwrwi rok ni thani.Bugra ni panda chalai phuru Kaitor no borom rwlai lia. Mothani bwrwima song no borom rwlai lia. Motha ni adong song kaijaklai mano twi kokbanglai kha , Phola bai yapharjak mano twi suda kok bang kha.Paithago motha Paul no koktun rohor kha, a kokrok no khursaui. Bono kokbiti sanhor kha. Paul ni o koktung kangnwi bohrok swnghormano twi no swijago.
Kha kaham rohor mani ulo, (1 Korinth 1:1-3). Paul kok khursai swikha, Khristo tai uaisa swngcharo kiphilwi phai phinai. (1 Korinth 1:7-8). Abo ni ulo bo daksa khe bohrok motha twina bethaya wngma no sana ni cheng kha.O kok no bo chwng no sai khwnarw mani man o. (1 Korinth 1:11).
Borok rok Kaitor ni bwkhak kha kiphilma khe, mungtham sak simi kaham naimani bising twi, bohrok ni bwkha muthubjago.
SAK TORJAK MANI - tomung sitra khe tong kha.
SAK MUCHUNG MANI - Bwkha mwnajak
BUINI HAMYA NO NUGO - Sak no simi kaham nugo
Korinth Mothani jwnwjal le bohrok ni bising ni se ongkhoro.
Bohrok dol kaklaimano se Paul puila kok sagrao tai bohrok kisa jora pal khe tonglai mani kok, bo bini kiching song ni khuktwi a kokrok no khwna kha..Mungsa bwkha nangjak nai kwrwi tamo khe politics habjak.
Greek hoda ni politcs mothao habjak dolbwrwi khe khakjak kha tai joto bodol no sak torlaina naio., A borok rok ni mung khurchajak 1 Korinth 1:12, Paul, Apollos,Pitor (Cephas) Bohrok sak sak a borok rok no phwrwng nai hwnwi chajak baio.Khristo bodol rok khe a borok rok no mothani adong hwnwi gosi na naiya.
Khristian ojamarok no twi kok banglaijak, Korinth ni Khristian rok yaphang lorijak. Joto Motha no khoroksa se Ojama, a ojama wng kha Jisu. Mothani ni yaphang thansa hwn khe , abo chengphuru ni simi no tongo, thansa.A twidulnai yaphang hwn khe omo daktino kubui tong nai, a yaphang wngya hwn khe daktino baiwi kwlai nai,. khaknwi khe baiwi thang nai.Khristian ni yaphang wng kha Khristo Jisu.Khristo yaphang wngkhe omo phan gwnang. Khristo bo sak se “Kothoma kaham.”
Bo Kaitor ni kothoma simi wngya. Korinth Motha yaphang bai tong lia. Paul, Apollos, tai Pitor bohrok joto no borok Kaham gwja. Tamo khe Kaitor borok wngya.Khorok bwswk tabuk ni jora khristian ojamarok no rwkthar nai , Khristo no rwkthar mani slai! “Kwthang tong mani, ani thani khe Khristo se. (Philipi 1:12).”
Jisu Khristo simi no kaklai mano mwthagwi mano, (1 Korinth 1:13).Mokol , bwkha tai phola mungsa no se nasigwi tong thai.- Jisu Khristo.Chini mwthangnaisa,. Paul sao, Norok dol khalai tong mani wng kha sumsok.Nwng borok no rwktharwi tongwi, nini langma no mwthangwi da mano? A borok da nini bagwi kruso thwi ? Bono poito khlai tong male, borok rok bono butuasa se hwno.Khristo ni krus no twiwi borok ni mungsa khlai thai kwrwi. Khristo ni thani simi se a phan tai Kaitor ni simung.
Sikla rok bai chakrarok baksa khe no Khristo no kruso tlang lai tongo tai bwthwi sar rwo.Abo hai khe no Jihudi song bai Greek song khlai kha Paul ni jora. Abo ni bagwi da chwng kruso yakarwi rwlai nai, lukurok bono chajakya hwnwi? Chwng omo hai khlai khe swngchar mwthangjakna ni lama no kasuma kwlai nai. “Khristo kruso thwi mani kok no chwng lukrok ni thani ma pirthai.
KRUS
“Israel rok ni thani khe lamani rojong”,abo no bohrok sak soi maya, (1 Korinth 1:23).Bohrok a kok no bwkhao buji ya, aswk kotoi borok ni thani phan kwrak tong mani.Je borok kruso thwi nai bono swngchr ni mwthangisa hai khe nukjakya.. Parisai song krus no naslejagwi kiphil laikha. Krus wng kha kechen rok ni bagwi se.Jihudi rok wng kha phangwnang mari se naio, mokol bai nuk nani tai bujinani. Masia swngcharo rajputra se wngna nang nai , soidom ni samung khlai man nai. Tabuk ni khristianrok bo ahai no . Jihudi song borok kwplai kaham no se khulum laio.Borok kebel no sak nangya tai phan gwnangrok no khe khatungjago.A borok rok chwng no sai khwna rwo, krus bohrok no mungsa khlai manya tamo ni hwn ba bohrok kok swbai sai manya khoroksa borok ni thwi bahai khe sumsok tena no sui man nai.
“Greek rok ni thani butua tomung “ Greek rok abo no unscientific tongthar hai khe nugo, lekha rwngya borok swngchar ni kunasao daswkjak Nazareth. Tokta mistri ni bwsla, uaisa phano lekha swrwng mani kwrwi Athens eba Rumo . Greek song khe “Gian” kwrwng se naio. Tamo khe Kaitor butua rok no sak nagya wngya.
Krus le a mungnwi ni bisingo kaisa, “Kaitor ni phan” eba Butua rok ni tomung”. Omo butua rok ni tomung hwn khe , nwng uansugwi nadi nini langmao mungsa samung nang glak . Tamo khe khwna di! Nono hamya hwn nai abo Krus wngya.
Khoroksa borok phano krus no yakarwi kwlang glak, agi bo phai phuru ni hai khe.Bo yachagwi phano mano eba yakarwi phano kwlang mano.Bono yachak khe, Kaitor ni sajla wngo (Johon 1:12). yakarwi kwlang khe bo komorwi thang nai. (Johon 3:36). Bo sak nangya hwn khe, bini hamya wng phai nai, abo no yakarwi rohor khe.
Khristo ha segwi kwplai wng kha hwnwi Paul kok pirmani kwrwi, eba Khristo khoroksa philosopher hwnwi tamo khe Khristo kruso thwi kha.Khristo koinene borok,1 Korinth 2:2 no khuktang di). Paul ni bwkhao muitu tongo bini kok hor bai sogwi amjokjak nai (1 Korinth 3:13). Khristo kruso thwi mano sai man nai no sikwrwng borok.
TANGOKRA (Minister)
Paul Kok pir mani mungsa bai se katirwjao, bo wng kha, kha kwlai tai bui bai nangnungya kok piro hwnjago. A kok no bo kok phirok kha,bo mungsa kok juda pir ya tamo ni hwn ba bohrok wng kha khristo abisa kwlwi.Bohrok sak bachai se manya,tabuk bo abuktwi chai se tong kho.Bohrok ni kwlwi bwsa ni tomung no wng kha sak sak kaklai mani. (1 Korinth 3:1-4).Paul phunugwi swikha, khristian rok ni tangokra le Mothani bokhrok wngya, bole Kaitor ni seleng se. Motha ni bokhorok wngya.Paul saphlai tong kha bo wng kha Jisu Khristo ni seleng se. Khristian suamung mani no Kaitor yachago. Khristo ni phola bai suamung khe, bini chwngsacha ni bagwi.
Khoroksa no khorokbwrwi ni tomung - Swngchar bai sinijak nai borok, Kiching song siniman borok, chwng sak sakno sini mani borok, tai kaisa khe Kaitor no sini nai borok. 1 Korinth 4 Paul abo no kok swbaisugwi sakha. Aro khotoltham tongo chwng twilai tong mani :
1. Borok ------------------. 1 Korinth 4:3
2. Chini sak ni bwkha …1 Korinth 4:3
3. Jisu Khristo …………..1 Korinth 4:4
Borok rok sama bai bwkha ta beradi,swngchar chini tomung chamung no twiwi kok sao, hamya hwn nai borok kwbang.bohrok ni khorang toro,tamo khe nwng Kaitor bai kuchugo kakhe, bohrok ni tomung hamya dukhu man mano nuknai ,nwng khwphano khwna glak.
Nini kiching song nono hwn mano khunju kwkwrwk khe khwna di,tamo ni hwn ba bo kha narwgwi kok sanai. Kaham no chwng poito khlai nai, bwkhao chunai tai hamya kok sanai rok no khe jolinai .
Paul sao, “Ang kaham de hamya abo no suda ang nasigwi naiya.”
(1 Korinth 4:3). Hus wng di nwng sak uansuk twi bachai tong phuru.Nini bwkha nono kok saphuru. Nwng omo hai no khlai di, abo nono Jisu Khristo ni thani tlang nai tai ang thang ma da chano, hwnrwnai. Sak sak kaham wngwi tong nani kisa dwgo. Khoroksa borok , bo bwswk khe kaham wngwi man nai., sak ni bagwi bo sak no bujthumwi naithung.
Paul sao, bujthumjak nai kaisa, aro no sak no mayaphar nai. Khoroksa bebak jora no kubui, “Bugra se bujthum nai.” (1 Korinth 4:4).Ang Khristo ni bandari se.tai ang bini thani hichab ma rwnai. Bo bai bujthumjakna ni yogwi manglak.Ano mokol kaichomwi nasik tongo.
Bo bai kaham hwnjakna se naidi,abo se lobjak mung.Bo hwn khe se, “ Kaham samung khlai kha,kok khwna nai seleng.” abo hai bade tai kok kwrwi.
MOTHAO HAMYA SITRA KUPLWNG
Rum mothao Paul koktung swimao, aro ni kokbothoma no chwng nugo, Kaitor ni soichajak ni kok. Korinth no khe Khristian rok soichajak khe tong mani kok.Chwng khristian wng kha ba omo hai khe ma tong nai,bwkhao poito khlai twi khe. Omo belai no kok kotor khristian hai khe tong nani. Khristo tong di hwn twi khe tong ya hwn khe,swngcharo chwng tatal sakhi rwi tongo. Nwng se koktun swngchar ni thani phiokjak. Tai bebak borok rok nono khuktangwi tongo. Omo twma kothoma kaham,
”nini sak ni kothoma kaham ?.”
Nini langma no twiwi bui bai swngjakna twi khe ta tong di, nwng ulo kwlai phano thang mano.Nwng kwlai thang khe,bui bo kwlai nai.Nwng sakhi rwi tong mano hus khe tong di.
Soichajak khe tong male Kaitor ni se phaio, tamo khe a tomung no phunugwi ma tong nai.Korinth ni borok rok tong mani wng kha hollywood ni borok rok tong twi.bohrok kisa kutukjakna nango.soichajak wng kha Khristo ni aro ni,tai Khristo ni bagwi. Khristo tamo khlai na ? Chini langma ni bebak swngjak nai tong mano twiwi. Khristo nwng bai tong male huijak,omo no langma ni tomung.
Korinth mothao ,buma matoino suda kaijaknai tongo.omo dopha ni tomung sitra tomung. Buini ni dopharok tong twi khe tongo, khristian omo hai tongthai kwrwi. Paul bohrok no khorai kha kung chukbaima bagwi., mothao omo hai wnglai tong mani.Bohrok no koikha hamya no logi ta rwbai di hwnwi. Bohrok sak no khristian hwnwi salaio. Chuan maio kobol twi khe kobolwi thang kha.abo hai khe no motha o borok hamya ni tongmung koboljak.Mothao samung hamya khlai nairok no northai tongo,sumsok no logi twi manya. “Borok hamya no norok ni bising ni khagwi rohor di” (1 korinth 5:13) Motha o disciplin ma khlai thai,khairogwi maya khlai,jolilaiwi wngya tai kungchugwi buya, eba yagul suna bagwi buya. (1 Korinth 5:2).
Paul sak bo bohrok no koihorkha, chini langmano samungo phwnang di. “Abo ni bagwi no tho a panda no kaham khe twilai anw , chuan kwrwi auang bangla hai khe , kha kaham tai kubui bai.” Sak no amjogwi nai mani wng kha chini bagwi belai kuthuk samung .tamo khe omo nangkuk mani samung.
“Sak no sini di” hwn mani omo Paul ni kaisa tomung, bo hwnphlai tongo.Bini poito ni yaphang wng kha kubui. Bo joto manwi no sina naio,Chwng tamo no sinani nang?
Swkangsa, Paul o kok thaisa sakha omo hai jora da phai no khristian khoroksa mamla kana bagwi dorbar khlai nani, kerong nogo. Khristian khoroksa tai khoroksa bai ualai thai kwrwi,ualai laiwi swngchar ni dorbar nogo thang nani.Omo hai wng khe omo bwswk se lachima singcha wng no swngchar ni bwskango ! Chwng hwnlaio, buphuru omo hai chwng khlai kha ba, Chwng khristian rok kubun borok rok hai no borok hamya gwja.Chwng chini lamao tong nai,chwng sak kaham simi nailaio. Chini muchung twi khe naio.Paul sao, Bwkha torwi omo hai no khlai di.”
Paul Korinth mothani tomung no phunuk kha,abo no chwng mano
1 Korinth 6 :9 tai bwtang 11 no khe khairokma bai tamo wng kha!
Khristo rwi paikha a morok rwthai tong mano.Bo hai khe chwng no snam nani omo no bini samung.(1 Korinth 6 :19-20).
Chini mang bwsak Bugra Jisu Khristo bai paijak hwn khe abo tai chini li ya,abo bini se, je borok bini thwi bai chwng no painai ni. “Norok dam rwi paijak.”
Borok rok ni bagwi Kaitor ni nokthar tong mani,tabuk khe borok rok tongo nokthar ni bagwi. Jephuru borok rok mothao habkhe no, khorok ni thupi khukjagwi thango, bo sai man thango tabuk noktharni haya kwtharo sok phai kha.Tamo khe bo pokjagwi thango, kubui ni haya kwthar Khristo tong mani abo wng kha bini sakmang se. Chwng chwrai phuru phwrwngwi tubujago,mothao keche keche ta wnglai di hwnwi, noktharo chwng Kaitor bai malaina se phaio.Omo bwswk se nakung mani, muitu khlai tong nani,chini sakmang se bo tong mani nokthar.abo ni bagwi chwng mungsa khlai na nangya bo bai bwkha nangjakna ni.
PHIOKJAK HUSKWRWI TA WNG DI.
Chwng tongna chana no twi aswk kwbang elembago swijak kwrwi tamo khe chwng no sao tamo khlai na nang eba tamo khlaina nang ya wng. Tamo khe Khristian khoroksa tamo hai khe tong na nang abo no le twidulwi phwrwngo.Baksa borok rok sao khristian khoroksa phiokjak borok bo sak je khlaina muchung mani khlai tong mano.Paul khe abo no hai hwnwi sao, “Khoroksa swk hai hwnwi sa anw, “Ang muchung twi no bebak samung khlaiwi mano.” kok khe kubui no hai phano bebak samung nini bagwi kaham wngya.. Ang bebak samung khlai mano hai hwn phano ang mungsa samungo phano khajak glak.” (1 korinth 6:12)
Khoroksa borok lamao yak pakogwi himwi tong mani, tai khoroksa lamao himwi tong nai ni mwkhango thangwi nangwi kha. Mwkhango phan khe nang kha , a borok bono jolijagwi kaham khe swprak kha, “Nwng tamo kha ka o lama ba nini da?”Nwng tamo kha khlai a borok laharo bini muchung twi khe tongwi da mano? Au! Bo muchung twi no tong mano, tamo khe bini bukhung ma phatinai.
Tho, nini bwkhao omo ma chunai nini tomung chamung no twiwi uansugwi ma tong nai. Nwng phiokjakma bai buini chaya wng khe , a phiokjakmung nwng bai hakchalo khar thang nai.
Au ! Ang muchung twi no ang khlai nai, tamo khe ang muchungwi tong mani omo Khristo no khada khatungrw. Ang je khlai tong mani abo bui kaham da hwn.Bui ni bagwi hamya da wng eba hamari da phai no.Ani tongma chama bai khristian kebel rok ni bagwi hamya da wng no? Abo bai Kaitor ni chwngsacha da wng.
KAILAIMUNG
Paul Khristian kailaimung no twiwi kok sakha. Jihudi song bai Greek rok a kok no twiwi kok banglai kha, kailaimung bwswk nangkuk mani kok.Paul mung sitrani katirwi kha 1 korinth 7:2. Dopha kwthar kubui kaham khe narwgwi tonna ni nango hakhe se hamcha nai.Kailai mani borok rok bai borom khlaijak nai. Baksa mothao kailai mano twi bwkha bailaijak. Baksa khe uansuklai kha bui ni dophano kaijak khe, kagwi ma rwnai.Tamo khe Paul khe belai kha kaham, bo sai mano Karinth motha ni hamya sitra no, joto ni no hik sai tong thai. Chwlarok ni khe hik tong thai tai bwrwi rok ni khe sai tong thai. Bo gosilia khristian hiksai kaklai mano, Kaitor kwrwi dopharok hai khe.Bo bohrok no kokbiti rwkha, poito kwrwi hik no poito khlai rwnani khristo ni thani tubuna ni. (`1 Korinth 7:16).
1 Korinth 7:9,13 no nini Baibelo mari rigwi ton di, o bwtang no twiwi kaham khe uansuk di. Abo rok chwng no kaham khe Khristian ni poja rok no twiwi phwrwngo, poito kwrwi rok no twiwi.
BUGRA NI PANDA
Paul kaham khe chwng no Bugra ni Panda no twi phwrwng kha.Tai omo nangkuk mani kok.
Omo chengjakma khe yokma ter panda chamani hor o tai bo romjak mani.
Omo khlaijakma khe bo bwswk khe bini logi phai nairok no hamjak,abo no muitu khlai se khlaijago.
Omo wng kha bini bwsakmang ni mari abo chini bagwi rwjak mani. (1 Korinth 10:16).
Omo wngkha bini thwi bai Smai kwtal khe tangjak mani.
Omo wng kha bo phaiphinai hwnwi kok rwmani. (1 Korinth 11:26).
Chwng bwkhao muitu ma ton nai sak hamya khlai twtwi omo no chathai tai nwngthai kwrwi,”Sak no kaham hwnwi ma phunuknai” tai sak no bujthum yawi chana kok kwrwi tai hambai rwi hamjakma bai se chathai.
Omo no khlai brum brum , muitu khlai khlaidi. (1 Korinth 11:25). Khristo chwng bai bono muitu khlaijakna muchungjago. A panda thang brum brum bono muitu khlai di. Bo nini hamjakma no khatangjagwi tongo!
Omo wng kha Korinth mothani tonglai mung, Bugra ni Panda no twiwi chalai mani nwnglai mani. Bohrok sak sak ni chamung tubulai phai laio, Gwnangsarok ni bisingo abo rok kwbang khlai mani nukjago.Bigrasa rok khe mungsa tubui manya. Chalaimung chalai brum brum omo hai wngo,Paul a kokrok no twi kok sanani nang kha, omo bwswk se nangkuk mani Phola torthani. Abo rok no poito gwnanghrok ni thani sitralai mani.
Paul o kokrok no saui no mwthak kha, “Tai kok tongma rok no ang phaiwi saphai nai.”(1 Kotrinth 11:34).Aro taibo kwbangma kokrok salai thai tongo. Tabuk aswk jora no salaijak sinai. Omo hai khe kokbiti rwlaimang tong nai.
KHRISTIAN TOMUNG PHWRWNG MANI 1 Korinth 12-16
Phola Kwthar poito gwnangrok no suar rwmani 1 Korinth 12 beremo chwng nugo, bwtang 1-3 jora.Bo chwng no sakha slaijak mani kok no, Korinth ni khristian rok langma slaijak mani takjak mwtai khulum lai tong mani yak ni. Tai Khristo ni thani phaiwi kwtal khe langmao tong mani.Khristian langma tai bo tormani logmani. Kaitor bohrok no Pholani suar rwkha (1 Korinth 12:4-7) Phola Kwthar se pholani suar rwo ( 1 Korinth 12:8-11). Khoroksa borok elembag phwrwngwi mania Phola Kwthar bono simung ni suar rwya khe. Phola bai se khoroksa borok ma surisan nai tai Kaitor bai yachakjakna twi khe ma rwchabnai.Phola bai no ma khlai bai nai. Khoroksa swk khristian kaham no nasigwi chwng ma sao, bole tongna kwrwng ba sinai nuknai. Kwbangma Phola ni suar manjak.
Borok rok kwbang ma Paul ni jora phola ni suar ni samung khlai laio, bo a kokrok no kwbang thaio no sakha. Bohrok a suar no man baina ni muchungjak laio, hamung siniya kok sama rok.
Korinth ni Khristian rok abo rok bai samung khlai laio, Tabuk bo borok kwbangma abo hai loi khlai lai tongo, Korinth ni kwcham khristian rok hai khe . Phola ni phan ni bagwi surisan lai tongo.Kwbangma borok rok no pogwi thang bai kha, Kaitor rwmani suar wng kha Khristo ni chwngsacha ni bagwi tai bui rok hamari man na bagwi se. Kaitor ano chikonsa suar rwi no tong khe, abo bai Khristo ni chwngsacha khlai nai.
Bo abo ni bagwi rwya, ang borok kotor wngnani, omo khe abo ani bising twi bui hamari man baina ni se. .Kaitor mungchar suar rwmani abo swijak tongo 1 Korinth 12. abo kwtal motha no songcha thani chubana bagwi.Tamo khe bohrok abo bai sak no kotor khe se phunuklai sio. Paul sai khwna rwkha tamo ni bagwi a suar rok yapharjakma kwlai. (1 korinth 12). A suar no bohrok hamjakma bising twi se samung phwnang thai ( 1 Korinth 13). Abo bahai khe morokma sai man nai hwn khe bohrok bahai khe abo no motha ni kaham samungo phwnang.
Kaitor o suar no rwma khe, Hamya hamrwma hai, uanamasingcha samung khlaima hai, tai hamung siniya kok sama hai khe no rwo. Mari phunuk mani suar (11Korinth 12:12). Swngchar no phunuknani Khristo no kubui Masia. Tai Chonghor rok wng kha chuknoha ni phan bai chongjak. A uanamsingcha samung, humung siniya kok, imangmukthang, mari phunukma wng kha sil buma hai se chonghorok ni phanraida tai bohrok kothoma kaham pirmano.Tabuk chwng poito ma chanai poito bai se ma tong nai., machanai. Chwng bo simung suar kaham man na nang nai.Simung bai Poito no. Omo Kaitor ni muchung twi se wng nai chwng bu suar no man nai manya. Bo chwng no suar rwnai, eba Bo rwya phano wng nai. “Bo muchung twi khoroksa khoroksa no poderepod suar rwo.”
(1 Korinth 12:11).
Bahai khe a suar no samungo phwnang nai Phola chwng no kaham khe salang kha 1 Korinth 13. O berem no hwno hamjakmung ni rwchabmung. Suar tongwi hamjakmung kwrwi khe bo Phola bigra . Borok rok hamjak mani kok no sao, tamo khe bohrok abo hai khe tongya. Khristo ni hamjakmung bwkhao kwrwi khe , omo belai no dwknai khoroksa tai khoroksa no hamjakna ni.Kubui hamjagwi manya. Borok rok phan gwnang no se khulumo, laibuma sao abo bisi dwgwi tong ya.
KOTHOMA KAHAM NI THONGLA
Korinth mothani baksa borok rok kwthwi thangwi bacha mano poito khlai lai ya.Paul a kok no dadak sidak khe khwna rwkha, uanamsingcha khe sakha, Kothoma kaham tamo 1 Korinth 15:1-11. Paul aro mungsa kwtal khe kothoma kaham samani kwrwi, a kwcham kothoma kaham no no sao, , Yaphang, Laibuma, Lebi samarok no.
1. Khristo chini bagwi thwi kha elembag ni kok twi 1 Korinth 15:3).
2. Bo phobjak kha (1 Korinth 15:4)
3. Bo bacha kha elembago satwi khe (1 Korinth 15:4)
4. Bo borok kwbangma rok bai nukjak kha (1 Korinth 15: 5-6)
Kwthwi ni bachama no chwng gosia hwn khe , chwng kothoma kaham ni kubui no gosima kwlai ya. Kok pirma ni mungsa samung chukya. Poito khlai nasing tong mani mungsao kwlai glak. Tamo khe abo rok ni slai kwthang bachamani kwrwi kothoma kaham bo kwrwi. Chwng kwthwi Khristo no se khulum tongma kwlai nai. Aro tai kothoma kaham kwrwi kha. Aro tai mungsa phunukjak nai kwrwi, Khristo kwthang bachaya hwn khe, chwng bo sumsok ni mwthangjagwi manya. Twio kwlwgwi tong nai no mwthangna thang nai borok twi kwlwgwi thangma hai.Khristo mangkhor ni bachaya hwn khe bo khoroksano phano mangkhor ni mwthangwi tisai manya. . Khristo ni mang se thwi, bini sak khe kwthang bacha kha.Bini Phola khe Apha Kaitor ni thani yapharwi rwkha.
Khristo kwthang ba chwng kwthang tong nai “O kwthwi buro nini mwnam mani? O mangkhor buko nwng kwplai wng mani?”
Paul kwbangma thai no phunuk lang kha Khristo thangwi bachamano.
(1 Korinth 15).
1. Khristo kwthwi ni bacha mani.
2. Bo tai uaisa phai phinai
3. Poito gwnangrok bo kwthang bachanai.
4. Khristo ni arirok khitarwi rohorjak nai.
5. Chwngsacha khe Habugra chanai.
6. Chini bahan bwthwini ni mang slaijagwi thang nai Phola ni mang
man nai.
BIJAB 2 KORINTH | Jisu Khristo no chini Asuda
Paul kisa uanajak Korinth motha bini swkang ni koktun manda man kha manya.Bohrok bahai jani ma tong bai khwna bo khorai mani kok rokno. Abo ni bagwi bo Tit no ebaTimothi phano korinth mothao rohor khwna, a koktun manwi bohrok tamo wnglai kha nai nani. Paul uaitham missionari berai phuru , bo jephuru Philipio ,Tit bono saphai kha, mothani kwbang borok rok no kaham khe yachak kha.Tamo khe baksa bini muchung mano kok bangjak kha, bo chonghor wngma no suda chajakia gwja . Bohrok salaio bo chonghor wngwi manya bini mungsa phunukjak nai kwrwi choghor ni.Tamo ni hwn ba, kok kasai tongo bo a khorokchinwi sagri rokni bisingo kwrwi.
Abo hai jora no bo tai kangsa koktun swi phio kha. Bo khatung mani kokno bohrok no sahor mani.Puila ni koktun mankha tai bo chonghor wng mano katirw mani.
Paul o koktun no sakni kok no twiwi swi kuk kha,tai kubun koktun swima rok ni slai.Bo kha torwi samung khlai mani tai sak yapharwi hamjak mani kok. Bo chwngsacha wng mano sakha tai kha kotor khe thamchisa jora salang kha. Tamo ni hwn ba sanani nang mani.Paul bini langmao manjak mano chwng no sakha, a kokrok no koktun no phunuk kha:
1. Bo Damaskas ni yokmani urao dajagwi …………………… (11:32-33).
2. Bo Chuknohao tlangka mani kok samani……………………..(12:1-4)
3. Bini bahan no busu habjak ………………………………………(12:7)
4. Bo birman man mani………………………………………………(11:23-27).
5. Bo kebono a kokrok no saya tong mani, tabuk khe sanani nang kha , phunukna nang kha, bo kha torwi bo mano, bo a kok rok samani samungo nang kha.
Jisu Khristo se chini khatungma tai Asuda
KOKTUN CHENGJAK KHA “Khatungma” no twiwi; “Phai di, chwng chini Bugra Jisu Khristo ni bupha Kaitor no hambai rw lai anw, bo wng kha maya gwnang Apha, bebago no chuba nai Kaitor.” (2 Korinth 1:3).
KOKTUN MWTHAKJAK KHA “KHATUNGMA” : “Takhuk rok kaklai kha ta . Norok raksukna nailai di , ang hwnmano khwna lai di, kok thaisa wnglai di,kwchang kwchang khe tong laidi, hakhe chwng no hamjak nai tai khakwchang rwinai Kaitor norok bai tong nai.” (2 Korinth 134:11).
KWCHARO CHWNG NUGO TAMO WNGWI KHATUNG NAI : “Norok samung nang mani slai phano Kaitor kwbangma rwi mano , hakhe norok nangma twi no man anw. Phia samung kaham ni bagwi norok kwbangma rwi man anw.” (2 Korinth 9:8).
KHATUNGMA HAI MANI LAMA KLE : “Bo sama khe ahai “Ang khairokma bai no nini wngo. “ (2 Korinth 12:9).
PAUL NI SAMUNG 2 Korinth 1-7
Paul tai kangsa koktun swi phiokha, kha kaham tai hambai yapharwi.
(2 Korinth 1:1-3). Joto borok no hamjago kubui kothoma no.Paul bo sak manjagwi phaima kokrok no sakha,emango wng phai mani kok, abo ni bagwi bohrok bini kothoma no bwkha rwi khwnao tai khuktango. Bo bui bai satokjak mani kok rok saoui chengkha,laithang mani kok. Aswk khe satokjak mani bagwi bo Kaitor no tai bo kaham khe sai man kha. Kaitor chwng no taibo kubui borok snamo birman man ma ni bising twi. Chwng sai mansugo Kaitor chwng no yakarwi thang glak.
Paul Asiao birman man mani wng kha belai kirimasingcha. Bo hamya kotor bo kwlai kha,bohriok hamgwlak kha hwnlai kha (2 Korinth 1:4-11).Bohrok no surisanma bagwi kha kaham rwkha tai bohrok no koikha hamjagwi khairokna ni.Bohrok no tiar tongna bagwi hwn kha bo tai kangsa koktun swinai, abo wngkha bo chonghor wngma no twiwi sak katinani kok.
Bo kaham khe samung khlai mani tai kaham khe tangma rok no twiwi bwkha swrangjak. Bohrok ni thani samung tang tong phuru.Bo bini puila ni koktun no swikha tamo wngwi bo sak baithang phai manya wng.Bo phai kha hwn khe bohrok no hambai rwnai, khorai mani slai.(2 Korinth 1:23-2:4). O kogo bo sana naima khe Kaitor sakhi rwthung.
Judaizer song (kerong phwrwng nairok) Paul ni jora bohrok ni sinimung bwlai logi tlangwi thango.Bohrok no Paul ni ari kotor lama ni rojong.Bohrok bo bai kok banglai mang tongo, ualaio.Bohrok kok swng mano chwng khwnao, “ Sabo o Paul?” Bini yago Jeruslem ni mungsa swk koktun (sinimung bwlai) tode tong? O swngmung no Paul butusa swngma hai ma tongjago. Bo le sinimung bwlai twina da nang ba. Motha rogo beraina thang khe, bo sak se bini yak bai cheng mani.?” Inhi, norok sakphang no chini koktun abo chini bwkhao swijak tongo, joto no abo no khuktangwi saui mano.”” 2 Korinth 3:2).
Korinth motha ni khristian rok no wng kha Paul Kaitor ni seleng tai Bugra Jisu Khristo ni koktun, sinimung bwlai.Borok rok se borok no khuktangwi naio.Kwthang koktun no lukurok khuktango Baibel no wngya.Muitu khlai di nwng wng kha Kaitor ni kwthang koktun. Khristian rok ni langma no wng kha tongthar tong nairok ni swngcharo koktun phiokjak. Abo no swngchar ni borok rok khuktango.Bohrok Kaitor ni kok no swrwngna naiya,tamo khe bo mothani adong rok no se swrwngo.Omo rok chwng no jora kaham rwo, lukurok no Jisu Khristo ni thani tubuna ni.
Paul ni kothoma kaham wng kha kwplai tai slaiwi khibinai kothoma kaham. (2 Korinth 3:18).
Paul ni samung wng kha kwplai, tamo khe aro kwbangma birman bai kuplwng.Choba khlai mani yagulo kwplai wngo birmano khorogo rujuwi.Kwplai wng nani kwbangma rwnani nango! Paul chwng no a satokjak mani kok rokno kwbangma kok sakha. (berem 4;6;11). Bo uanamasingcha khe Jisu bai malai phuru, Bugra Jisu bono hai hwnwi sakha, “Bo ani bagwi bwswk se tekto man na nang no., abo ang no bono phunuk anw.” (Samung 9:16). Abo hai khe no satok tekto manjakna cheng kha, bisi thamchi manjagwi thang kha.Hai phano Paul ni uansukma kaham kubui tamo ni hwn ba taibo chwngsacha nai (2 Korinth 4:17-18).
Uansukma hamya hwn khe joto kaham jorano kosto nangjago.
Kaham uansukna hwn khe joto kosto no jora kaham manangjago.
Paul birman manwi tong phano rwchabwi tongo.bo sai mano Kaitor ni khairokma phai tong nai. Bo sio Bugra Jisu bo bai tongo. Bo tai bo sai mano swngcharo satok pitok khlaijak mang ma tong nai, birman logi no tong nai, molbrum brum chwngsacha o tongwina bagwi.(2 Korinth 4:8-18) Phai nai sal kaham ni jora no Paul nasing tongo !
Khristo jora kaiso phano samani kwrwi, Khristian rok swngcharo satok pitok khlaijak glak . Abo hai wng yaui hai se khwnao, “O swngchar norok no satoknai .”(johon 16:33). Khristo chwng no satokjakna muchungjago, Bo chwng no aro ni phiogwi tubunai.Bo Daniel no muchungjak kha singho ni khuaro khiklaijak na ni,Bo Daniel no aro ni khochai tubunai.Bo tai bo muchungjak kha Shadrak, Meshak tai Abednago no tokhlaio khitarjakna ni,Bo bohrok no aro ni tikhlai tubunai.Bo Paul no rung kwlwjaknani muchungjak kha, Bo bono aro ni mwthang nai.Chini Kaitor wngkha mwthangwi man nai Kaitor!
Paul abo rok hai joto jora no khatungwi tongo, tamo ni hwn ba Jisu kwthang bacha kha. Bo aswk hamya jora ni bisingo phano bo sai mano salsa chwngsacha wng nai, mang kwtal man nai.Chini o birman satok pitok slijagwi thang bai nai, chwngsacha mang manwi nai.Aro tai dukhu kosto tong glak.Chwng thwi phano Kwthang tong phano sokak man nai, muitu narwk di. (2 Korinth 5:10)
Paul samung tang mani naharmung wng kha, Kaitor bai tai uaisa kwthai lai phina ni.(2 Korinth 5:20). Borok rok no twiwi Kaitor kha nangjagwi tongo.Khristo no rohorwi bo swngchar ni borok rok no sakhlai tongo
Bo borok no kwthar tong na bagwi sakhlai o tai nasingwi tongo. (2 Korinth 6:11-7:16). Kwthar tong mani wng kha Kaitor no sak bedoksugwi rwmani. Bo tai bo sao bini hamjakma no samung nangyata wng di.Bini bagwi bwkha phiogwi rwdi, Kaitor muchungjago nini bwkh no kwthar khlai di, tai sakno hamya sitra ni swkagwi ton di. Bo poito kwrwi rok bai kagwi tongjak na muchungjago.
YAK KUAR KHE YAPHAR MANI 2 Korinth 8-9
Paul Korinth mothano sakha,yak kuar khe Mesdonia ni mothao yaphar nani,Palestine no asari nangjak.Bohrok kwrwi bigra gwja, hai phano o jora kaham Bugra no khakur khe yaphar nani hwnjak kha.Bwkha berasugwi yapharna ni. Tamo ni hwn ba puila bohrok sakno se Bugra Khristo ni thani yaphar grana nang nai. Asia minor ni joto mothao no a rang khangjak bai kha,tai Grecce o bo khang kha. Bisisa ni swkang no khangjak kha (2 Korinth 8:10).Paul aphuru Mesedoniao , koktun swihorma jora.A samung ni bagwi rang khoksa bo naya motha rok ni thani, Philipi song simi rwkha. Khristo simi phunukjak lang kha a tomung no.(2 Korinth 8:9).
Bugra sai mano bo chwng no man khe chini yapharmung bo yapharjak nai tai suamungjak nai.
Bahai khe yapharnai.
Sak ni kwrwi phano yaphar di………………… (8:2)
Kha kaham khe yaphar di ………………………(8:3)
Muchungwi Yaphar di ……………………………(9:7)
Kwthalawi yaphardi ……………………………..(8:12-14)
Khaswrangwi yaphardi ……………………………(9:7)
Kwbang khe yaphar di……………………………..(9:6)
Kaitor kok rwi smai tangjak, kwbang khe rwnai no bo sokat rwnai (2 Korinth 9:6).Bo chwng no pholao khairokha abo hai khe no manwi khwnwi rangri bo rwnai. A suar yapharma bai chwng no takhuk bukhuk rok ni bisingo halok kwrak khlaio, Khristian, Jihudi tai gentile rok ni bisingo. “Kaitor chwng no rwmani abo khuk bai sabai ya, abo ni bagwi phai di chwng bono hambai rwlai anw.” (2 Korinth 9:15)
PAUL CHONGHOR CHONGJAK MANI 2 Korinth 10-13
Mothani baksa borok rok Paul no khetopha hwnlaio,Swithani khe bwkha kotor hai phano tong thani khe koinene.Smai Kwtal chwng no kokbiti rwma khe Paul hai koinenen wng di.Bono twiwi uansugwi naidi, kami kamirok no ulta pulta khlai kha, koinenen hai phano naidi.Bo wng kha phan gwnang borok rok no kok khwnarwi tono. Bo wng kha suar gwnang borok kwrwng kuk,rutugwi swrwng nai.Abo rok no karwi bo Khristo bini bisingo tongo, bini yak twi samung tango.
Bini ari rok salaio, khoroksa chonghor phano yakbai samung tangwi ajia, tai sak no chuba ya. Bohrok tai kubun chonghor no kok silchaui salaio, hai phano Paul a kok no swbaiwi sakha,bo dormai nai mano.hai phano naya. Abo hai khe khlai tong khe bono hamya sanai rok taibo kok hamya sanai Kaitor ni samung no twi bania khlaio . Bo kok sakhlai sakha, bo sak baithang motha songcha kha, sak ni bagwi. Aro uro thangwi motha rogo berai motha rok no tekto rwya, abo hai no bohrok khlai tongo.
Paul tai bo sakha a chaya phwrwng nai rok kok kotor sai mano, kungchugwi tong mano , Paul bo kungchugwi tongwi man kugo.Bo kamiyung ni borokrok no kok phunugwi sakha, .kebo tong khe ang bai baksa khlai man nai hakhe khlai phunuk phai di. Bo wng kha Khoroksa kubui Hibru borok, bo tai bui ni slai kwbang samung khlai kuk kha. Jisu Khristo ni bagwi bwtharjak nai bui ni slai bo dukhu manjak kha, hakungo man kha twijwlango bo mankha. Bo taibo sai mang kha, borok rok khungchuk khe tamo wng.Abo hai khlai nani bo kisa phano muchungjak ya. Hai phano bohrok bono abo khlairwna nai kha, Jephuru Paul kungchuk kha abo Kaitor ni chwngsacha ni bagwi.
“Hai phano sak no kolok kotor hwn nai rok hai chwng baksa hwnwi sarak ya, borok hai chwng sak no surak ya, bohrok bwswk sia gwja, bohrok kiching bohrok no sulaio, bohrok tongma twi no sulaio.” (2 Korinth 10:12).Chwng omo hai khe no tong laio, hamya twi tong nani tomung rok no sulaio.Chwng sak sak no suo sak kiching sak no. Chwng sak no sui naio chwng tai bui rok ni slai kaham. Tamo khe Baibelo tongna phwrwng mani hai khoroksa phano tongwi manya. Tho surisanlai anw, Wesly surisan ma hai khe, “Bugra ano bui khristian rok ni slai tongjuda khe tondi.”
Paul paradise o tlangjak kha kwtham chuknoha ni khotolo.Nwng muitu khlai naidi Jisu Khristo thwimani yagulo paradise o tlangjak kha. (Luk 23:43).Paul no uanamasingcha emangmukthang phunukjak kha, tai abo no kok bai swbai sai manya (2 korinth 12:4) Kaitor ni chwngsacha no borok rok ni kok bai swbai sai man nai kwrwi.
Achai phuru ni simi mokol nukya kana no, sal kwtal kama ni phunukna ni nai mani hai khe.Paul abo rok no mungsa bai sujaknai kwrwijak, a kokno chwng bwkhao buji man nani.
Abo ni bagwi no wng khwna Kaitor bono aswk satok pitok birman bikhata manjak rwkhwna,Chuknoha ni tongmung no sirwnani,Paul ni bwsak kebel no manjak rwmani.Bugra sai mano kungchuk mani bwswk se kirimasingcha khoroksa borok ni bagwi. Bo soitano jora rwkha bono satok pitor khlai nani.A tekto man mano bo hwno, “Bahano chor habjak” (2 Korinth 12:7).Aro kwbangma kha khlaijak nai tongo a “chor” hwn mano, tamo no jani hwn kha,Kaitor chwng no swrai swrai khe saya, tamo jani wng kha,Abo ni bagwi joto no sai mano Kaitor ni khairoma Paul ni bagwi aswk khe no wngo, birman manwi tong phano, birman phaithung.
AMJOKJAK MANI SAMUNG
Aswk kwbangma soidom ni samung khlaiwi tongwi ba,Kaitor tamo ni a bahan ni chor no tikhlaya wng kha,surisanwi tong phano.Chwng sai man na nango, surisan khe Kaitor khwnao.Tamo khe uaisa uisu khe Kaitor inhi hwno.Bo sai mano bahan no busu habjagwi tong mani chini bagwi kaham, bahan no busu kwrwi tong mani slai, abo ni bagwi borok rok Khristo ni thani sak yapharwi ma tongo.
Dr. Moon wng kha kwrwng khoroksa sikla borok,hai phano bo mokol nukya kana , abo no bono chuba kha swngchar ni mokol nukya rok no lekha kwrwng khlai thani. Abo hai khe no sago busu habjak mani hamari.Sago busu habjak abo chwng no rakdama khlai mabo kwlai o,sumsok ni yak ni kati tong nani, tai chen nani yakni. Kaitor Paul no phunuk kha, nwng jeswk phano sak belthung , Kaitor ni phan es nini bagwi nang kugo,
Khoroksa mothani ojama bini bwsa khoroksa no kwthwi ma phob kha,tai ni Salo bo koktisal ni kok pirna bagwi Baibel swrwngna ma achuk kha. Tamo khe bo Baibelo bwkha rwi manliya , khuktangwi manli ya. Belai khe bwkha khamjak.Mokolo muktrwi kuplwng muktwi bai yorjak, aphuru o kokthairok no bini mokolo kwlai kha.”Ani khairokma se nini bagwi wngo.”A kokthai no bo kotor khe swiwi bini khotolo khachi tonkha. Aphuru sai man kha Kaitor bini logi no tongo.Abo ni bagwi bebak Baibel ni kokthai rok nangkuk mani.
Ani hwn makhe - Kaitor
KHAIROKMA - Manthai kwrwi man mani - ani tong mani abo Khristo ni,ani sumsok.ani tong mani abo Khristo ni.- Bini tamo tong - Bini soichajak.Slai lai kha. Bo ani sumsok no nakha ano bini soichajak no rwkha.Omo no khairokma tai uanamasingcha khairokma.
SE - molbrum bo tongo.
WNGO - wngkha tai bara se tong rwgo. “Kaitor se chwng no chukrwo.”
(2 korinth 3:5)
Khristo bai no chwng khaphursugo. Bo nini khatungjak nai da? Kaitor chwng no uanamasingcha khe rwo uanamasingcha samung ni bagwi. Paul sao, “Ang belkhe se rago.” ( 2 Korinth 12:10).Khristo tong mani bwkha wng kha, bwkha kotor phan gwnang.
SAK AMJOKNANI TANGTHAI
“Norok sak sak no potali nai di norok poito khlaiwi da tong, uansugwi nai di.Norok chukya wngya hwn khe Khisto Jisu norok ni bisingo tongo hwnwi norok saui manya da?” (2 Korinth 13:5). O koktun kangnwio, Paul kok kwrak khe sakha, Korinth ni borok rok sak sai man baio - potali naikha bohrok poito da khlai tong.Bo belai no bwkha uanajago khoroksa swk da thokaijak no. Nwng je mansak kwrak khe tong di nwng phola bai da twiduljagwi tong.
Nini tongthar no bwkha berasugwi ta tong di, Nwng mothani adong hwnwi bwkha berasugwi ta tong di. Mothani adong wngma bai mwthangjakya, Khristo bai kwtha phai khe mwthangjago.Nwng buro bachai tong potali naidi.
Nwng manjagwi phaima rok no bwkha o twi ta tong di, tini ni bagwi se kwthang tong di , tini ni samung tini no khlai di. Tini ni hamjkamung no se hamjak di, tini suamung se suadi,omo se nini Phola langma ni amjokmung Jisu ni thani.
Gosi najak kerong bai hwnwi aro taleladi,abo tongthar twi loblai phano, tongthar tongwi ya. Aro sak nangkuk mani khlaijakya wngwi mano.Baksa borok rok tongthar tongwi khlai lai tongo.Sakno amjogwi naidi nini langma bu lama twi thangwi tong.Nwng tabuk tong mani abo Kaitor no de khatungrw eba borok no? Nwng tamo no hamjak ? Chini ari kena chwng no sao nwng borok kaham, tamo khe Khristo sama se kubui kaham.
Oro kisa amjokjak nai tongo :
Ang Khristo no twiwi uansukna da hamajak ?
Ang surisan nada hamjak ?
Ang Kaitor ni kok swrwng na da hamajak ?
Ang Khristian takhuk song no hade hamjak?
Ang Mothano hade hamjak?
Ang Khristo no suamung nada hamjak ?
“Jisu Khristo norok no bebak no khairok thung , Kaitor norok bai baksa tong thung .”(2 Korinth 13:14) O bijab paithago hambai rwi mwthak kha.
BIJAB GALATIA | Jisu chwng no phiok kha
O koktun sao,poito gwnang rok tai kerong bai khajaklia,tamo khe poito bai se mwthangjago.”Chwng phiokjak kha , Khristo chwng no phiok kha. Phiokjak borok hai khe tong di, haino hai seleng ta wng phidi.” (Galatia 5:1).Kerong bo Kaitor ni kogo no tongo , abo Moses ni bijab kangbao mano (Yaphang ni simi Uainwi saphima) Israel rok ni bebak tomung chamung rok no twidulo.
Paul uainwi missionary beraina thang phuru (Samung 16:6),hamya kwlaiwi Galatiao ma bathak kha.(Galatia 4:13).Hamya kwlai phano, Bugra ni seleng lengya hai khe samung khlai kha, siring siring tongwi manli ya. Kothoma kaha pirmang tong kha. Bo kok pirmani kokbothoma hwn khe, Khristo Kruso thwi kha.(Galatia 3:1). Aphuru a jora kaham Galatia ni khristian rok motha songchajak mani (Galatai 1:6). Bohrok kami gwnangwi piring poroi wnglaijak, bohrok wng kha kami bwkhak tong nai borok rok aswk kwrwng wngya gwja. Kerong phwrwng nairok Paul ni ulo aro thang kha, Samung khlai se ma mwthangjak nai hwnwi phwngwi kha,khristian wng mani kaham hai phano rakiting ma khlaijak nai tai bebak kerong tong mano ma rakhok nai. Phwrwng nairok bohrok no kok phemolgwi sakha, tamo wngwi Paul Galatia no kaham phwrwng ya wng hwn male bo wng kha kubui chonghor wngya.Bo bui ni aro ni se kok swrwngo , kwtal khristian rok abo no khwnai bwkha baijak bai kha.
Jihudi tongthar tong nairok ni tomung wng kha rakiting khlai mani.Bui ni dophao achai nairok Jihudi tongtharo hab phaina hwn khe rakiting ma khlaijak nai.Jihudi khoroksa wng phai nani.Bo a kerong rok no ma twinai.Buini hani borok rok chini hao phai khe citizen card nama hai khe.Buini hao achai phano citizen bwlai nakhe , hani borok wngwi thango.
Phwrwngnai hamya rok phwrwng na cheng kha,(Muani) khlai kha bohrok bebak kerong ma twi bai nai.Paul abo rok no sirwna muchungjak ya,kwtal khristian rok no, magik phunuk mani , samung bai mwthangjak mani, tai raidarok no twikhogwi tong nani. Omo rok bohrok no khristo Jisu ni thani tubui manya,mwthangjak na hwn khe Khristo no poito khlai na nango.Poito bai se mwthangjago - tai mungsa bai wngya.
Bohrok wng kha dophre daphra, jesa phano kwtal nuk kheno hamjago tai bwkha slaijagwi thango, Galatia ni borok rok a phwrwmung hamya phwrwng mano khwnalai tong kha, tatal phwrwngmung no yachaklai. Paul a kok no khwna khe no. Bo dakti dakti no koktun swikha tai khoroksa phano swinai kwrwi.Bo sak no yak baithang bai swihor kha. (Galatia 6:11).
Omo hai khe kok sajak tongo, Judaism ni uayingo se Khristian toro, thwilam o kwlaijak. Kaitor Paul no ringwii tubu kha Moses no ringma hai khe,mothano sumsok ni yako khajak tong mano phiokna ni. O koktun wng kha Smai Kwtal ni tai juda bijabrok ni slai samung kotor khlai kha, Khristian no Judaism o kwlwgwi tongnani yakni phiok kha, kerong ni yakni phiok kha. Mungsa swk samung khlai khe mwthanhjak nai, a kok chaya phwngnai rok phwrwngwi tong mani.Abo Bugra Jisu Khristo ni kothoma kaham no hamya sitra khlaisuk khamun. Abo ni bagwi borok rok kwbangma samung khlai lai khamung mwthangjakna bagwi.Philipi ni along mwrwknaisa swng mani kok, “Mwthangjakna hwn khe ang tamo khlaina nang no ?” omo hai khe kwbangma borok rok swngwi tongo, Kok hwn khe agini a kok no. “Bugra Jisu Khristo no poito khlai di hakhe mwthangjak nai.”
(Samung 16:31).
Je tongtharo krus kwrwi khe abo Khristian tongthar wngya. Khristo Jisu bolong mwchang rwna phai mani wngya,hai no beraina phaima buya,tomung kaham phwrwng nani. Bo le mwthangnaisa wngna se phaio.
Krus ni phan
1.Sumsokni yak ni phiokna ni …………… Galatai 1:4;2:12;3:22
2.Kerong ni yakni phioknani ……………….Galatai 3:13
3.Sak ni langma ni phiokna ni ………………Galatai 2:20;5:24
4.Swngchar ni yak ni phiokna ni ……………Galatai 6:14
5.Achai Kwtal achana ni ………………………Galatia 4:4-7
6.Phola Kwthar no yachakna ni …………… Galatia 3:14
7.Phola ni bwthai thaina ni ……………………Galatia 5:22-23
Galatia koktun wng kha Khristian rok sadin wngkha hwnwi sakhlai mani bijab .Chini choba ni rwchapmung “Christus Liberator”. “Sajla norok no phioksuk khe se norok yoksuk nai.” (Johon 8:36). Sadin wngkha ba kerong rakhokna nangya hai kok wngya - Saknangya wng na kok kwrwi. Phiokjago hwn ma khe kerongo tongwi no sadin. Paul samani phiokjago hwn mano, Khristo ni thani se chwng sadin (Galatia 2:4). “Bugra ni Phola tong thanio khe borok khajakya.” ( 2 Korinth 3:17). Abo se sadin khe tongnani kok kubui.
Sadin khe tong nani kok sajago o bijabo, Galatia ni kokrok no romwi tong di. Hakhe Galatiani kokrok nono romwi ton nai.Galatiao chwng kwthang tong nani seleng wngna nanglia, tamo khe sajla se kwthang tong nani samung tangwi tongo. Khristo o phiokjak hwn mano swrwng di! Khristo sao, “Ang tai norok no seleng hwnlia, bayap se hwn.: (Johon 15:15)
O BIJABO TONGO, KERONG BAI KHAIROKMA
Rum bijabo chwng bacha thai tong mano nugo.
Galatia bijabo khe chwng bachajak.
Paul chwng no salango:
Rum bijabo bwkha bai rom di khristian ni kubui kok no.
1 korinth bijabo khe Khristo ni thani chini manthai tong mano yak bai kwrwk khe rom di.
2 Korinth bijabo bwkha phiogwi khatung khaja khe tong di, abo chini.
Galatia bijabo khe sak ni yakung bai bacha di Khristo chwng no sadin rwkha
SINIRWMANI Galatia 1:1-11.
O bijabo simi no Paul koktun swima o hambai rwya .Tamo khe “ang uanakha” hwno.O mothao simi no bo surisan nani koili ya.Tamo wngwi wng khwna, Bugra no bohrok borom khlai lia ? (Galatia 1:1-5 no khuktang di).
Paul uanajakma hwn khe aro ni kwtal khristian rok bahai khe aswk dakti kothoma kaham ni kok no yakarwi man khwna , Jihudi song phwrwng mano yachak kha, abo kose kothoma kaham wngya. Uainwi bo khorai kha aro jwngjal patirwnai rok no. Bo sakha, chuknoha ni suari rok phano kok pirphai thung, tai kubun kothoma kaham abo kubui wngya, “abo gaijathung” (Galatia 1:8-9)
Bu kothoma kaham no Paul kok pir? Paul ni kothoma kaham joto samung rok no mwthagwi rwo,.”Jisu Khristo no poito khlaima bising tw se borok rok Kaitor bai kaham hwnwi romjaknai kerongo tongma hai khlaima bising twi kaham hwnwi romjakya. “(Galatia 2:16). Mwthangjak nani kosto wng male chwng kaham wngwi tong khe,tamo khe chwng sina nang nai chwng bwswk se hamya sitra, hakhe mwthangjaknai.Khristo simi se sumsok gwnang no mwthang mano. Khairokjak na hwn khe kerong chwng no hwn nai norok dus gwnang, Rum bijab chwng no phunugwi sao chwng joto no sumsok gwnang.Hakhe se Khristo chwng no yapharwi rwo soichajak no.
Kothoma kahamo kerong bai khairokma sapuljagwi manya,abo no “Hamya sanai rok” hwnjago.Tamo ni hwn ba bohrok kothoma kaham no hamya sitra bai khe supungo.Khristo kruso thwina nang nai , tamo khe bo kruso thwima simi poito khlaima bai simi wngya. Bohrok phwrwngma khe , mwthangjak na hwn khe baksa kerong no bo ma twinai. Bohrok ni uansukma hwn khe Paul ni laitesa kothoma kaham no poito khlaima bai simi mwthangjak glak.Aswk bai no mwthangjakya. Borok rok abo hai khe kok pirjakma no chajak baio, tamo ni hwn ba borok rok uansugo bohrok bo mungsa swk khlai na nang nai Kaitor ni bwkha no paina ni, mwthangjakna bagwi
Paul a kok no phungwi sakha, abo bwswk se kirimasingcha chini bagwi Khristo ni phataro tong khe, kothoma kaham ni kokthai kwrwng rok sao. Paul kok kwrak khe sakhlai kha , tabuk chwng tong mani belai kirimasingcha Kothoma kaham ni Kaitor ni khairokma simi se tong sio.Tai lama twngsa phano kwrwi.
Paul yoknani lama phunuk kha, (Galatia 1:4). a kubui kok no bohrok uaisa twijak, tamo khe bohrok tabuk a kok no norjak. Kharisto sak no chini bagwi rwkha.
PAUL CHONGHOR SAK KATIMANI Galatia 1:12-2:21
Paul phwrwngma rok no Kaitor baithang gosijak.(Galatia 1:11-24). Bo phunugwi sakha, kothoma kaham no bo Bugra ni aroni se mano. Kaitor simi se bono slaisugwi mano, borok bwtharnai tong mani kothoma kaham pirnai snam kha.
Aro kwbangma manwirok no swrwngwi mano, manjagwi swrwngo. Tamo khe Kaitor ni thani abo rok mungsa samungo nangya.Abo rok no sai man na hwn khe phunukjakna nang nai.” Ang borok ni aroni manma buya, kebo ano phwrwngma buya tamo khe omo katswi Jisu Khristo sak baithang ano phunukma se.”(Galatia 1:12).Paul kebo no kobiti namani kwrwi bo tamo rok no phwrwng nai.Bo Arabiao bolongo bisitham tongwi kha,aro Kaitor samani kok rok no khwna kha tai swrwng kha.Bo Phola Kwthar bai phwrwngjak kha. Bo salchiba se Pitor bai Jakob ni logi tongo, abo ni ulo bisitham Arabo tongwi swrwng kha.
Bini phanraida no chwng nugo Pitor no kutuk mani (Galatia 2:11-21). Abo no phunukma kwlaio, Pitor, Paul ni slai chonghor kotor wngya Galatia 1:11-12).Bahai khe bui ni bwskango Pitor no kutugwi man,bini bwkha khaknwi wngwi tong mano,Antioch o Jihudi rok ni tomung chamung rok no twiwi.Bo Pitor ni phanraida no twiwi buino huina nailia. Paul, Jihudirok ni thani phangwnang chonghor hwnwi hui ton nani nailia, bwtang 11 no kok bangjak nai kok kwrwi Pitor kwplai hwnwi sajaknai. “Takhuk rok ang norok no o kok sanan naio norokni thani ang kothoma kaham pirmani abo borok rok banok mani ya.(Galatia 1:11).Omo sinani belai nango, Pitor bai Paul bohrok kiching kaham, abo kaham khe potalijak. (II Pitor 3:15 no khuktang di).
Kaham hwnjak mani tamo hwn mani? Samung khlai mani bai wngya (Galatia 2:16-17). Samung norjak se! Samung bai chwng kaham hwnjakya kerong no twiwi. Tamo khe Jisu Khristo no poito khlaiwi se.
Kaham hwnjakna ni mungsa mari kwrwi, jephuru chwng Khristo Jisu no poito khlai kha , chwng kaham hwnjak kha.
Kaham hwnjak mani
Kaitor bai ………………….. Rum 3:26;8:33
Khairokjakma bai ………… Rum 3:24
Bwthwi bai……………………Rum3:25;5:9
Poito bai ……………………Rum 3:21-28
Paul paithago sak ni sakhi rwkha sakno suwi, khoroksa khristian bahai khe kaham tongwi man, kaham phuru bo hamya phuru bo.”Hakhe o kwthang tong nai ang abo ang ya,abo ani bisingo tong nai Khristo se. Tabuk ang thangwi tong mani abo Kaitor ni sajla no poito khlaiwi tongma bai se.ang thangwi tongo bo ano hamjagwi ani bagwi bo sakno rwkha.” (Galatia 2:20).
O bwtang wng kha kubui joto poito gwnang rok ni bagwi. Chwng Khristo bai baksa kruso thwina nangya. Chwng bo bai baksa kruso thwi paikha. Bo ang thwina nangma thaio thwi kha, ani bodla thwi kha.Chwng tabuk kerong bai tongya tamo khe poito bai se. Khristo chini sumsok ni bagwi ratharwi yapharwi paikha tai kwtal langma ni bagwi asuda wng kha.Khristian langma le thwimani langma - sak ni bagwi salbrum thwio, tai sumsok ni bagwi thwio. Omo wng kha kruso thwi nai mwthangnaisa chini bisingo tong phaio, je bo bai bakasa kruso thwinairok ni thani.
PAUL KOTHOMA KAHAM NO KATIRWMANI Galatia 3:1-4:31
“Ang tongthar tongna hwnwi bisiba tong kha abo mungsa bo samung chukli ya.Ang yakarwi rwkha.”Borok rok tongthar (dormo) o kaham khe tonglai mano Khristian no hwn kha Kaitor kaham khe tono.Borok rok kaham khlai man mano naidi. “Kerongo tongma hai khlaima bising twi kaham hwnwi romjakya.” (Galatia 2:16).Bahai khe borok kaham khlaijak nai? Jisu Khristo no poito khlama bising twi (Galatia 2:16) .Khristian rok ni bising twi no Kaitor kaham khlai mano. Khristo kerong charwnai wngya. Bo wngkha “Iko , nahar di Kaitor ni mera bwsa, swngchar ni sumsok no bo se rujui tlang nai.”(Johon1:29). Kerong ni samung bai chwng kaham hwnwi sakhlaijak mani wngya, tamo khe bono poito khlai.
Paul Khristo ni kothoma kaham no katirw kha.Bo kok pirthani swbaiwi sakha,Kruso bebak nang mani khlai bai kha,abo wng kha bohrok ni bodla kruso thwi kha.(Galatia 3:1). Kerong khlai manya samung no Khairokma khlai phunuk kha,.
Paul bohrok no bataiwi swng kha, “O butua Galatiani borok rok.” Bo khorang kotor khe hwn kha, O butuasa rok Galatia tong nairok,ang norok no kubui kothoma kaham no sai khwna rwkha, abo no norok kha bai yachak kha tai kha kaham bo rwkha !. Achomsa norok kothoma kaham no khibi rwlai kha . Norok ni bisingo tamo wng mani kwlai kha ?
“ Kiphil di tabuk o Galatiani borok rok norok achomsa bahai khe phwrwng nai wng kha, ang khe norok ni swrwng nai. Norok kerong ni samung bai da Phola Kwthar no man eba kothoma kaham pirmani khwnaui?” Paul bohrok no swng kha, abo bohrok no bataiwi swng mani, tamo ni hwn ba bohrok manjagwi phai mani no wng kha kubui, Paul bohrok ni thani kothoma kaham pirmani tongo.
Nwng sai man glak Phola Kwthar man male kerong rakhogwi.Abo hai kok rok no khoroksa phano khwna yakho. Kothoma Kaham phai mani logi logi no Phola Kwthar phai kha poito khlaiwi. Hai hwnwi Paul bohrok no sakha.
Abo chini bagwi belai no kuthuk poito khlai nani ,mungsa rwiaui sumsok nakarjakna ni tai Phola Kwthar yapharjakna ni, chwng mungsa samung khlai iaui. Kaitor chwng no bebak no magna se rwo, chwng mungsa rwnani nangya.Hakhe tamo wngwi nwng yachaya sa? Tamo wngwi nwng aswk sakno hamya hwnwi uansuk ? Tamo wngwi nwng hambai rwi yachakya wng nai ?
Dakti dakti no a butuasa rok swng kha,borok rok mungsa se khlaina nangya hwn khe , mwthangjakna bagwi tai phiokjakna bagwi hamya wngwi tong phano. Bohrok tai sana nanglia tai kaham wngna bo nangya. Tamo khe chwng nuk kha, kothoma kaham no yachak khe no bwkha o hambai rwi samung kaham khlai nai.Kaitor no khatungrwna naio. Baksa uansuknairok mwthangjakna bagwi mungsa swk khlai na nang nai,Poito wng kha laitesa samung tamo khe chwng sak manjagwi phai mano sai mano , omo bwswk se kuthuk poito khlai nani.
Luther chwng no sao,Khristian rok ni thani sumsok kwrwi wngya, tamo khe Kaitor bohrok no tai sumgwnang hwnya, tamo ni hwn ba bo Khristo no poito khlaio.
“Abraham Kaitor no poito khlaio, hakhe bo poito khlaima bai Kaitor bono kaham hwnwi romkha.”(Galatia 3:6).Abraham borok rok bai kaham khe no tong khwna, bole kaham khe langmao tong ma ba.Tamo khe Kaitor bai le kaham wngya.Kaitor ni mokolo Abraham wng kha swraimung nangjak sumsok gwnang borok. Nwng nuk nai Abraham no soichajak snam kha bo poito khlai mani bising twi, mungsa samung ni bagwi wngya. Abraham ni bagwi samung kwrwi poito chugo hwn khe , hakhe chwng tamo wngwi poito tongwi ba kerong no twinai? “Abraham poito khlai kha.”Abo no khathar mani, Khatharma Kaitor no swng kha,”Nwng sama no ang poito khlai kha .”
Jihudi kungchuknairok sundruma chabai kha,Paul bohrok no sakha, Abraham ni nogo bahan bwthwi bai achai nairok Abraham ni bwsa wngya, je Khristo Jisu thani phola bai achai nai bohrok se soi ni Abraham ni bwsa. (Galatai 3:26-29). Abraham Kaitor no poito khlaio tai abo ni bagwi soichajak wng kha (Galatia 3:6-7) .
KERONG BATI NANGMANI
Kaitor ni bati nang male twi kotor hai se bebak no monogwi khibi baio,jesa phano wngthung poito kwrwi hwn khe.Muitu khai di Paul samani a kerong ni kok, luku ni kerong. Luku ni kerong bo bini thaio no tongo, tamo khe luku rok ni soichajak le Kaitor bai hamya hwnjakna ni yogwi man glak.Tamo ni hwnba ang wng kha khoroksa kaham khe luku ni kerong rakhok nai,hai phano ang khristian wngya. Sorkari ni hamari wng kha langma tongsak.Thwimani ulo abo mungsa samung nangya.
Kerong bai borok kaham wngwi manya, abo borok no bwtharnai, a kerong no rakhogwi tongya hwn khe. “ Kerong rakhokna no khatungwi tognnairok bohrok swraimung ni bisingo se tongo. Tamo ni hwn khe Elembago hai hwnwi sao kerong bijabo swijak tongmani abo rok no mathe no salbrum brum rakhokya khe a borok Kaitor ni swraimung bisingo se tongo.”(Galata3:10).Kerong naio kok khwnasugwi tongjak nani. Kwbangma borok no uansugo kerong rakhogwi tong khe mungsa ya mungsa man nai.Kok kubui hwn khe bohrok mungsa man na kwrwi, man nase kwrwi. Kerong rakhogwi samung tang nairok, bohrok ni samung ni bagwi mungsa manthai kwrwi. Nwng khungsa kamiyungo tong kha kwthang tong sak, nwng aro tong mani jora kamiyung ni kerong rakhok sugwi tong kha. A kamiyung ni counsil adong song nono mungsa swk sokat da yaphar phai no? Nwng kerong swbaima kwrwi wngma bai. Inhi, yaphar glak, Hai phano kerong rakhogwi no matong nai. Aro nwng bisichinwi tong mani yagulo nwng kerong rakhogwi manlia, kerong swbai khe, hai khe aroni phanraida gwnang borok nono mungsa le rwphai nai. - Alongo chobnai kerong swbaima bagwi. Baibel abo no swraimung nango hwno,kerong swbainairok dukhu man na se nang nai.Hai wngyaui poito bai tong nairok khe hamari kuplwng man nai.
”Tamo khe bo sak baithang swraimung nangwi kerong ni swraimung ni yak ni chwng no phiok kha,tamo ni hwn khe elembago hai hwnwi sao, buphango khachijaknai borok bo Kaitor ni swraimung nangjak. “(Galatia 3:13) Joto borok no kerong swbai kha,jotono bati nang bai kha.Tamo khe Khristo chwng no phiok kha. Kerongo kiphilwi ta thang di, Khristo chwng no phiok kha. O butua Galatia ni borok rok, norok no sabo bwkha mothor phai kha. Poito bai hamari man mani aro ni kerong ni swraimungo.
Kerong chwng sabo aboni kok se sao tai tamo rok khlai tong. Khairokma hwn khe Khristo chini bagwi tamo khlai kha. Kerongo tamo kaham tong ? A kok no chwng Galatia 3:19-20 o se mano, Bebak ni no samung tongo, Kerong ni tamo samung tong nailai anw,Kerong yapharjakma khe borok hamya no katirwi ton nani, chaya khlai khe dukhu rwnani.Luku ni kerong (Civi law) hai borok bwtharlamani katirwo,tai sikok khok mani, alongo chobjakna kirio. Katirwi ton phano soichajak borok snam ya.Tamo khe hamya khlai rwiaui tono.
Tai mungsa kerong ni samung hwn khe Phola ni samung. Borok rok no bohrok ni sumsok no phunugwi rwo. Mokol nukya tai Kaitor no naslemano phunugwi rwo. Khoroksa borok buino bwtharma kwrwi, sikok khokma kwrwi hwn kheno bo borok kaham wngya. Omo twi borok rok no Kaitor bahai khe nasik? Kerong ni kok bai,borok sak sak no kaham hwnwi uansugwi tong khe,bo kungchukma kwlaio tai Kaitor ni khairokmano sak nangya khlaio.Sak kaham uansugwi tong nai borok bo rua bai philjakna nango, kerong bo abo hai no. Kerong ni bising twi khoroksa borok no nasik hor khe bo Kaitor jolijak mani yago kwlaijak,bo kok khwnaya wng nani chengo tai Kaitor no chaya hwnwi sao. Kerong Kaitor no nasle rwo.Kerong ni yaktwi tamo khlai man mani tong ? Khairokjak mani lama no phunukna chubao.Jephuru chini bwkha kerong no twi sundruma chao, Kothoma kaham no lamsogo.
Kerong sumsok no phungwi rwi mano, hai phano sumsok no sui norwi manya.Kerong sao joto borok no sumsok gwnang , bini tomung chamung bai no.Khristo ni aro thang nani nango. Chwng uaisa uisu uansugo chwng sumsok gwnang borok, chwng sumsok bo khlaio. Tamo ni hwn ba achai phuru ni simi no chwng sumgwnang borok, abo ni bagwi sumsok khlaio. Borok rok tatal sao tamo ni hwn ba bo agi no tatal borok.Bo sikok tamo ni hwba bo agi no khogo. Bo tabuk tatal kok sama bai tatal borok wngya, bo achai phuru no tatal tong mani.Bo tatal hwnwi phunukjak.
Kerong chwng no yapharjak mani wng kha bo chwng no Khristo ni aro tlang na bagwi se yapharjago.Kerong chini nangmarok no phungwi rwo.. Kothoma kaham chwng no sao, Khristo simi no khorksa chini nangma rok no rwi man nai (Galatia 3:23 - 4:11).Paul sao, kerong wng kha chini rwng nok ni phwrwngnaisa,chwng no dagarwi tlango chini nangmarok ni thani , Khristo ni thani. Chwng Khristo poito khlaima bai kaham hwnwi romjak kha.
(Galatai 3:24). Kaitor ni kerong wng kha agi ni a rwng nok ni phwrwng naisa hai wngya, thamchi kutung. Bini kerong dukhu rwya , Kaitor ni kerong wng kha phwrwngnaisa kaham chwrai rok no kaham khe phwrwngo, khatungwi phwrwngo,agi bohrok selengma singcha khlaio.
KAITOR NI SAJLAROK
Paul chwng no sao, bebak borok rok Kaitor ni bwsa wng ya. Omo Khristo no poito khlaima bai se, Kerong rakhogwi wngya,Kaitor no apha hwnma bai simi wngya eba jotono takhuk hwnwi buya, abo bai chwng Kaitor ni bwsa wngwi manya.”Khristo Jisu bai thansa wngwi norok bebak Kaitor ni bwsa wng mani abo poito khlaima bising twi se wngo. (Galatia 3:26). Omo Poito bai se Samung bai wngya, Kaitor ni nukhungo habphai mani.
A manthai man naisa chwrwi kho hwn khe aro mungsa phano juda wngya seleng bai bo.Bo naikolnai bai se naikoljagwi tong kho.Abo ni bagwi Paul Galatia 4:5-6 chwng no phunuk kha , bebak poito khlai nairok wng kha Kaitor ni sajwk sajla hai phano joto poito gwnangrok “Sajla” wngwi manya - bo kotor wng na nango, “Yachakjakna nango” (Adoption) Omo wng kha Rum ni kerong kokthai , bwsa hwnwi chongjakna nango.Bwsarok ni manthai man nai.Abo nukhungo yachakajak na nang nai , bo achaiwi nok ni bwsa wngya phano eba bo tormano gosi najakna nango Omor jora wng kha.Khristo chwng no phiok kha.Abo ni bagwi chwng tai seleng liya, kerong ni tola. Nok ni sajla manthai tong mano joto no man bai kha.
Bohrok ni tai mungsa phunukjaknai tong makhe Khristo phiokjak borok.Paul bohrok no muitu khlairwi rwkha, Abraham ni sajla takhuknwi - khorksa Ishmael, Hagar, selengjwk mani bwsa. Tai khoroksa khe Isaac, Sarai ni bwsla besti kaijak mani hik ni bwsa.Ismael aswk hamari manwi manlia Abraham ni nukhungo, rwkhlai rohorjak kha Abraham ni puila ni sajla phano.Tamo khe Isaac hwn khe bini tong kwrwi bebak no man bai kha. Omo hai no wng nai je borok kerong rakhogwi tong khe. Tamo khe Isaac wng kha kokrwjak smai tangwi man mani, poito khlai man mani, bo joto no manthai tongo. Abo hai khe no chwng Phola o smai tangjak, man nase nang nai.
PAUL MUCHUNGMA KOTHOM KAHAM NO SAMUNGO PHWNANGNA NI
Kothoma kaham ni puila koimung wng kha sak sak sadin man mani kerong yakni.Paul mungchungjakma khe Galatiani borok rok no sakni sadinota no kwrwk khe romwi tonjakna ni.Omo wng kha Kaitor ni khairokmani kothoma kaham, abo se kubui sadinota rwo.(Galatia 5:1-12).”Chwng phiokjak kha, Khristo chwng no phiok kh ! phiokjak borok hai khe tong di, haino hai seleng ta wng phidi.” (Galatia 5:1). Galatia ni borok rok kerong rakhogwi mwthangjak na nai khe, bohrium kerong bai khajak phikha.Sadin bohrium no sokat rwnai, Khristo ni bwthwi.
“Kwrak khe bacha di” Omo Paul ni khuk ni kok nini tongthai no kaham khe songcha di !
1. Poito o …………………1 Korinth 16:13
2. Sadinota o ……………..Galatia 5:1
3. Phola o ………………… Philipi 1:27
4. Bugra o ………………….Philipi 4:1
Kothoma kaham wng kha uansukyaui samung khlai mani yakni twidulwi katirwo. (Galatia 5:13-15). Kwbangma borok rok no kirijago, khairokjakna nani kerong bai twiduljakya karwi,bohrium ni juga lama twi tlang nai, “ bohrium muchwng twi tong manya wng nai tai sak muchung twi khlai manya wng nai” Khairokma borok no twidulwi tlango Kaitor ni muchung twi tongwina ni. Tai Kaitor hamjak twi hamjakna ni.
SAK PHIOKJKMA NO CHAYA SAO
Hamjakma kwrwi wngma bai - Galatia 5:13-15.”Hai wngyaui norok hamjaklaiwi khoroksa tai khoroksa no nai di.” o kokthai sao no kerong nangsuk kha. “Nwng sak no hamjak twi no buino bo hamjak di.” Hamjak mano samungo phwnang di !
Letapeta khe tongwi - Galatia 5: 16-26 Bahai khe bahan bwthwi tong nai di,. Galatia 5:19-21 no khuktang di. Aro chisini samung hamya ni mungrem tongo.Omo rok wng kha sak bai phola ni sumsok. Omo no chini agini tomung,omorok no no chwng tabuk khlai lai tongo.Khristo chwng no phola Kwthar rwkha omorok ni yakni phiokna ni. “Phola bai twiduljagwi him di tai bahan bwthwi muchung mano nwng khlai glak.” Phola Kwthar nini langmano twidul thung.:
Chwrai bwsa khorok sa bui bai yak romwi himrwjago,Chwng bo abo hai khe no Phola bai yak romwi twijago. Tamo khe bo chwng no simi chuba ya, chwrai bwsa no khlai twi, bo chini bwkha bisingo bo chubao. Uansuk di chwng Phola Kwthar bai yak romwi himlai khe . Omo tamo hwnma khe chwng tai ukologo kwlai glak. (Galatia 5:16).
Khairokma chuku :
Kaitor ni bagwi : Hamjakma, Tongthokma,Khakchangma
Buini Bagwi : Hamalokrwo,Khairokrwo, borok kaham wngrwo,
Sakni bagwi : Kok khwnarwo, Koinene wngo, Sak soinai wngo,
Bahan bwthwi ni kenarok no chwng oro nugo, khairokma chuku Phola Kwthar ni bwthai rok no.(Galatia 5:22-23). Khristo bai kwphai tong khe (John 15). Kaitor bai tong khe bwtha janta khe thai nai. Chini thani o bwthai rok thade thai?
MAICHWLWI SARKHE, MARANAI Galatia 6: 7-9
“Borok kaimano abo no bo ma ranai.” (Galatia 6:7).
Chwng Phola no sarkhe, chwng Phola mai kumun ma ranai. Chwng bahan bwthwi sar khe chwng hamya sitra ma ranai (Galatia 6:7-8).
Mairana thang phuru nwng bwswk khe sai man abo hi khe ma raglak, tamo khe , chwng bwswk mai kaikhaaswk no ma ranani. Chwng kheto kwbangma maichwlwi kaikha aswk bai simi wngya,bumo hai hao kaikha, kheto kaham da hamya abo no naina nang nai.Uansukma maichwngwi kokthai tai samung. Kaitor ni kokthai ni maichwnlwi abo taibo kwbang khe maichwlwi thaio.
Nini langmani maichwlwi no phola ni ha kaham o sardi,bahan bwthwi ni hao wngya.Phola ni hao sarkhe Kaitor no borom rwnai, bahan bwthwi ni hao sarkhe maichwlwi thwi thang nai., hamya sitra tubuwi phai nai. Pholani hani hwn khe kaham bwthai thai nai , bahan bwthwi ni hwn khe hamya sitra thai nai.
Kwbangma borok rok no sak no thokaio hai hwnwi saui, Ang kaham hwn khe no paio bu ha o sarjak kha. O kok samung tangwi chanaisano kokbiti rwkha hade hamo no? Sak sak ni langmao phola ni bwthai thai ya.Kaimani tai ramani wng kha tangwi chamani kok. Khristia rok wng kha tangwi chma bai se sajago, phal nogo manwi phalnai bai kok surchai sajak ya. Tamo khe tangchanani bai se. Khristia ni samung le phalnai eba painai ni kok wngya, tamo khe maichwlwi kainai tai sarnai bai se sujago. Jephuru Phola ni kok sajago abo mechin snam nani kok wngya. Chwng thepanai borok ya, kwbai no jura rwnani, Tamo khe chwng kwthang bwchwlai sarnai tai kwthang buphang kainai,
Paul sago mari bujak”Jisu ni seleng ni mari” A mari rok wng kha:
Bugragwnang _ Ang khoroksa swk ni se. Greek kokthai bai hwno”Stigmata” mari tokjak,mwkhango sokjak,seleng ni yakni mari, tai borok hamyarok no mari rwmani.
Paul ni stigmata tamo? Bo manjaka rok khain tongo, satokjak mani,Khristo ni bagwi dukhu man mani (2 Korinth 6:4;11:23).
Samung tangwi yak honta khajak, bo wng kha samung kwrwk tang nai.;Twijwlango captain bai baksa nobar kotor manjak, sengkrak rok ni kwsa gwnang,joto borokrk bai no borom khlaijago,Khristo ni seleng ni mari, bini karekter slajak mani tai bini hamjak mani bagwi samung kwrak tang mani.
Saktharsukmani - Khristo ni bagwi hamay phwrwng nairok tamo mani manma tong?, Mungsa ya ,Bpohrok sak sak se kati tongo.Ano le nasikhorwinai !
Dagijak mani - Hamya phwrwng nairok le phanraida gwnang ni dagimung bwlai yago tubujak. Ani yago dagimung bwlai kwrwi, tamo khe bujak mani mari le tongo,! Abo rok no ang dagijak o.
Khristo chwng phiokjak langmano kaham khe sina ni , abo bini thani . Bini yago chwng kwtal khe takjak kha, (Galatia 6:15). Chwng tabuk kwtal khe snamjak kha. Chini tabuk kwtal langma khristo ni thani . Uananan kwrwi Paul sao, “Hai phano ang le chini Bugra Jisu Khristo ni krus ni bagwi simi se kok kotor sanai tamo ni hwn khe bini krus bai khe o swngchar ani thani kwthwi se, phia ang bo o swngchar ni thani thani kwthwi.(Galatia 6:14). Swngchar thangwi tongwi thung ! Ani tongo Khris tontai Khristo no twiwi no tong nai.Tabuk ani bebak no tongo bial kwrwi kha..Paul saphlai tongo,Phiokjak mani tongthok ,Jisu Khristo o langma kuplwng.
GALATIA BIJABO PHERLAI MANI
Khairokma bai Kereong
Khristian rok ni poito bui bai pherlaima khe Kaitor ni khairokma. Khairokma wng kha manthai kwrwio Kaitor ni aroni chwng man mani.Chwng mungsa man nani kok kwrwi tong mani.
Kerong chwng nangma rok no phungwi rwo.
Khairokma khe Kaitor chini nangmarok no rwo.
Kerong chwng no sao mwthangjak na khe samung khlai di - “Tangdi”
Khairokma khe mwthangjak male magna se yapharjago -” Tangwi
Paikha.:
Poito bai Samung
Poito chwng no sao poito khlai di mwthangjak di.
Samung hwn khe ajina se nang nai mwthangjak nani.
Pholani bwthai bai Bahan bwthwi ni samung
Phola chwng no salbrum brum kwplai khlaio.
Bahan bwthwi chwng no sumsok khlai rwo.
Krus bai Swngchar
Krus wng kha hamjakma tai sak yapharma .
Swngchar hwn khe phan bai sekdi tai sakni kaham naidi.
BIJAB EPIS | Jisu Khristo no chini bebal
Paul koktun swima rok ni bisingo o koktung wngkha Kwthar ni slai kwtharkuk. Paul o kok no sakha 2 Korinth 12:2 “Swkangtham chuknohao tlangjak mani kok.” o kok no bo oro sakha. Bo tlangjak khwna abo ni bagwi o kokrok no sao.Omo no kubui phunukjak mani kotor, Kaitor bono rwmani. Omo wng kha huijak kok swngchar snamjakya sini swkang.
O bjab chwng no phunugo mothani huijak kok kotor rok no.Kubui motha wng kha Khristo ni mang, poito khlai nairok wng kha a bwsak ni adong,Khristo wng kha bokhorok.Apha Khristo ni mang simi snamya dukhu man na bagwi, Kaitor omo hai mang no snam kha , bono chwngsacha khlai nani.Greek kok bai mothano “Ecelesia” hwno, ringjaknairok kuthumlai mani. Khristo borok rok no ringwi tlang kha Bini mungwi.(Samung 15:14) Motha wng kha kwrwngjak bodol (Organism) Khristo ni mang. Joto poito gwnang rok wng kha Khristo ni mang ni adong, Bo khe Motha ni bokhorok.
Kisa jora nai uansuk di a mang wng kha khungsa dolan nok hai , a holong wng kha mwthangjak borok rok.Khristo khotol khungsao achukthayungo achugwi tong kha eba Bokhorok”Bebak bedek rok wng kha Khotol rok a dolan nok ni. O mangpili no khao chobwi tondi , kothoma no sai man nani Mothani huijak tong mani kok rokno.Khristo swngcharo bahan ni mang no twiwi bwswk khe dukhu man kha , tabuk abo no Phola ni mang snamwi lai nai, “Dolan nok no” Paul ni thani phaidi tho ,chwngsacha nok tang nani.
Poito gwnang rok ni tongthai …………………(Epis 1:3)
“Khristo ni bisingo”
“Chuknohani tong kwrwi rwkha”
Poito gwnang rok tong mani …………………(Epis 4:6)
Poito gwnang rok ni tomung …………………..(Epis 4-6)
Bugra ni samung ……………………………( Epis 4)
Raida twi tong nai …………………………..(Epis 5)
Dopha bai tong nai ………………………….(Epis 5:21-6:9)
Choba khlai tong nai…………………………(Epis 6:10-24)
LELAMA NOK Epis 1
Tho, kwthar noktharo thanglai anw,khorang kwchang khe tai khorok pakri khugwi. Khristo chwng no habna jora rwi nai bini samo phaina ni.Lelama nok ni dugar phiokjak.chwng abo no khuktang kha, Jisu Khristo ni bising twi Kaitor ni a chokdual bwskango bachajak.”Kaitor ni bwskango chwng kwthar khe majra kwrwi wngna twi khe o swngchar snamjakya sni no Kaitor chwng no Khristo twi bini borok wngna hwnwi chong kha, Kaitor chwng no hamjakma bai.”Omo no wng kha khristian rok ni nangkuk mani kok.Omo ni bagwi phola ni phan man mani khajwna sanjak nai, abo rok hai khe tong na hwn khe.
Khristian rok ni hamari chuknoha ni simi ya, chuknohao tongwi nai.Puila ni berem no naigra di, mari rik di Khristo man mano.
Chwng Jisu Khristo ni bisingo …………………… (1:1)
Khristo bai chwng thansa ………………………… (1:3)
Khristo ni bagwi chongjak kha …………………… (1:4)
Khristo ni bising twi bwsa hwnwi chong kha …… (1:5)
Khristo bai Sajla hwnjak kha ……………………… (1:6)
Khristo bai phiokjak kha tai nakarjak kha …………(1:7)
Sak no muchungma phunuk kha ………………… (1:9)
Joto no Khristo se kwcharo …………………………(1: 10)
Khristo chwng manthai tongma man nai ………… (1:11)
Khristo bai chwngsacha wng kha ………………… .(1:12-13)
Khristo ni thani poito …………………………………(1:15)
Khristo bai sirwjago ………………………………… (1:17)
Khristo ni thani se khatungma ………………………(1:18)
Khristo ni thani se phan …………………………… (1:19-20)
Khristo se sicharwo……………………………………(2:5-6)
Khristo bai snamjak kha …………………………… (2:10)
Khristo se toro …………………………………………(2:13)
Khristo bai se nok tangjago……………………………(2:21)
Kaitor kok rwmani Khristo ni bising twi man kha ……(3:6)
Kaitor ni simung khristo twi phunuk kha …………… (3: 10-11)
Khristo bai se kha toro ………………………………….(3:12)
Omorok hai khe da chwng tong lai? (Epis 2:11-13)
Noktharo habwi chwng swrwng kha , chwng ringjak mani tai chini tong thai abo agino chongjak . Apha Kaitor, Sajla tai Phola Kwthar bai samung khlaijak, swngchar snmjakya sini swkang no. (Epis 1:4). Joto khristian rok no sinani nango chwng ringjakma no, jotoni sago a kok no tonthai. (Epis 1:18) Kaham khe sikhe langmo kaham khe tongwi mano.
CHWNG MWTHANGJAK MANI
Apha se chongo ………… ………………….Epis 1:4-6.
Sajla rwthai no rwkha……………………… Epis 1:7-12..
Phola Kwthar samungo phwnang kha……. Epis 13-14
“Tamo ni hwn khe Khristo ni thwi ni jarwi chwng phiyokjak kha tamo ni hwn ba chini sumsok nakarjak kha,Kaitor bwswk se khairogwi tong !”
(Galatia 1:7)
Mwthangma samung wng kha Kaitor ni chwngsacha ni samung. Bo swngchar snam mani slai phano kotor.Bo kok bai dagikha hakhe swngchar snamjagwi thang kha. Bini bagwi aswk khe morok kha bini songdari sajla ni thwi nangkha swngchar no mwthang nani.Paul kokbothoma no twiwi belai khatungjak.Tamo ni hwn ba sak baithang manjak phai kha,hamjagwi mwthangjak mani.Bo sumsok ni yak ni phiyokjak kha , swrwmung ni yak ni yok kha,kerong bai khajak tong mani khengjak kha.Bo Jisu Khristo ni thwi bi sujak tai swkakjak.Phola Kwthar bai chongjak kha, mwthangjakma bising twi bo chwngsacha wng kha.
Phiyokjak kha hwn makhe hatini paiwi tubujak kha,rwthai tong mano rwui. Jisu Khristo chini bodla khlai kha, jephuru chwng sumsok ni seleng khati tong phuru.Tho tabuk abo no nailai anw :
CHWNG NO PHIYOKNA BAGWI NANGMA ROK
Sumsok gwnang borok wng kha Khajak:
1. Sumsok bai khajak.
”Ang norok no soino kubui kok sao,sumsok khlai nai borok bo sumsok
ni seleng (Johon 8:34)
2. Saitan bai:
Bohrok no romwi kok khwnarwi soitani khwi ni yokanw.
2 Timothi 2:16).
3. Kerong ni tola :
Chwng kerong swbai kha, “Kerongo tongma hai khlaiwi norok Kaitor
ni Phola da man ? (Galatia 3:2). Kok kubuin hwn khe alongo chobjak
nai, chwng khaui tongjak kha kerong swbaima bagwi.
Khajagwi tong male tekto birma bai kuplwng, aro ni phiyokjak na nango.
Phiyokjakna lama rwjak kha
Khristo se chini mwthangnaisa , bini yak twi chwng phiyokjak kha.
Yokna bagwi lama khlaijak kha
Sabo ni bising twi phiokjak kha, Jisu Khristo ni thwi bai.Chwng hamya sitra ni bagwi phiyokjakya, rangchak rukphai bai buya.tamo khe morok Khristo ni thwi (1 Pitor 1:18-19).Khristo sak baithang sak muchtwi khe chini bodla thwikha.Bo chini sumsok ni bagwi hamya hwnjak kha tai sumsok ni rwthai tong mano rwkha.
Phiyokjak mani bwthai
Sumsok nakarjak mani wng kha hamjagwi phiyokjak manibwthai tai abo wng kha Kaitor ni khairokma kuplwng ni bising twi.Khairokjak mani wng kha manthai kwrwi man mani.mungsa khlai iaui man mani.
Bo sumsok no bini ukologo khibi rohor kha.Bini muitu bijab ni huikhibi kha.Bo twijwlango khitarwi rohor kha.Bo tikhlai hakchalo pharwi rohor bai kha.Au! Bo chwng no nakar kha bini khairokma kuplwnbg hamjakma bai..
Lelama khotolo surisanwi tong mano chwng khwna kha.Uansuk di Paul surisan mano, Epis 1:15-23). Paul muchungjago joto poito gwnang rok sai man bai thung , Khristo ni thani chwng manthai tong mano.Simani mokol phiokjak thung kubui no kaham khe sithung,nasik hor di Khristo ni chwngsacha no.Mokol phulano sal ni satung no phunugwi mungsa samung nangya. Abo ni bagwi kotor Kaitor ni tomung no chwng bujisugwi manya,daktor kotor chini phola ni mokol no phiyogwi rwya hwn khe.
English Baibelo “Tamo” hwn mani uaitham hwnjak tongo surisanwi tong phuru, a kok no poito khlai nairok sinani nango. Nwng saida mano ?
Bo nono ringma bai tamo khatung na tong?
Bo tamo ni aswk chwngsacha gwnang wng kha, poito khlai nairok ni tamo manthai tong ? Uansuk di Khristo ni thani chini tamo manthai. Bini thani tal sal tongo, tamo khe Bo sajla tai poito khlai nairok no se man na muchungjago.
Tamo aswk bini phan kwrak tong? Tabuk ni jora Motha tamo nangwjagwi tong hwn male Phan. Bo bini phano phunuk kha.
HABUGR NI LUKU KUTHUMA KHOTOL Epis 2
Tai uaisa, chwng nailai phinai Habugra ni lukuthum khotol no, Kaitor tong thani o.”Chwng bebag o no Judai bai bui ni borok rok Phola kaisa twi Apha ni thani phailai mano ,abo Kaitor ni bising twi se phaiwi mano.” (Epis 2:18).Aro habwi khe chini yakung yak kwlwibra nai, chwng bini khairokma khorang no khwnaya hwn khe “Kok khwnaya wngma bai phia sumsok khlaima bai norok agi Kaitor ni mokol kwthwi se.Chwng Khristo Jisu bai thangsa wngwi chuknoha o bo bai baksa kuchugo achuk rwjakna hwnwi Kaitor chwng no Khristo Jisu bai baksa tisa kha.(Epis 2:1,6).Uaisa chwng hakchalo tong mani,tabuk chwng ganao phai kha.
Luku achukma khotolo, Kaitor chwng dopha kwnwino no Jhudi bai Buini borok no Khristo o thansa khlai kha. Chwng o kok no kaham khe bujithai
Kwtal borok tabuk Kaitor ni aro phai man kha bwsla songdari sajla ni thwi bai.(Eps 2:13). Bo wng kha chini raiba tai bo sao, “Ani bisng twi phaiya hwn khe khoroksa phano Aphani aro phai manya. (Johon 14:6).Jephuru chwng phiyokjago Phola Kwthar kwtal borok no sinirwo, Chuknohani Aphano.Bo pitor no swnglia a jora ni bagwi, tai kubun poito khlai nairok no swng ya, Jisu ni bumano swngya. Aro khorksa simi se raiba Bo wng kha Bugra Jisu Khristo. Apha khatungjak kha a kwtal borok no manwi tai bono bini thani phaima nugwi lamsok kha.
CHONG MANI KAHAM
Kaitor kaham chongwi rwkha., Bini Motha. Paul sakha, “A samung kaham no chwng no khlairwna bagwi bo tiyar khlaiwi paijak.(Epis 2:10). O Greek kokthai ni se phaio, “poema” - Kokbwtang eba samung kaham.
Eips 1, aro chwng nugo Kaitor bahai khe samung kaham ni bagwi chong kha,tai samung kaham khlai kha kokbwtang bai.Chwng Khristo bai se chongjago,kwthar tai khain kwrwi khe.(Epis 1:4). Laithang nai jora rogo Kaitor chini bagwi bwswk se uansugwi tong. Chwng no hamjagwi tongo, chwng no hamari rwna bwkha chongwi tongo. Sina khlai di, Soitan phai kha borok no swngcharo birman rwi sokomona ni. Tamo khe Kaitor bwkhao chong kha bono poito khlai nairok no khain kwrwi khe ton nani.
Ulo chwng nukphiokha, Epis 2:1-10 omo bahai khe bwthai thai man. Naidi bu manwirok no samungo phwnang kha, o bwtang rok no khuktang di, bahai khe Kaitor chwng no kuchugo tisa kha, tai snam kha manwi kaham, omo hai manwi rok ni bising twi?
Naidi:
Borok rok ni tomung tamo tong mani ……………….. Epis 2:1-3
Borok rok bahai khe him tong …………………………Epis 2:2
Tamo khe Kaitor - Naidi Kaitor tamo khlai kha ! Bo yakbai tangwi slaikhibi kha ! a kha thwijak borok no. (Eps 2:4). Borok rok ni phan paisugwi tong phuru - Tamo khe Kaitor , muitu khe naidi Khristo phai kha bini langma no rwnani, kruso thwinani.
Kwchwng naithok holong bwsa chirigwi kapkha,kwbangma manwi hamya burung ni, nok kwtal tang bai mani yagulo. Abo hai hwnwi sao,”Chwngsacha, chwngsacha” lama twi himwi thangnai khwnaui, bathak kha, a holong bwsa hadwlwi tai manwi hamya rok bai kisa phobjak.Michelangelo a lama twi thang tong mani, khwnaui sakha, “Ang naithok holong bwsa dulsa nuk kha.”Bo tabuk mukur kongsa tai batali tubui phai kha.
Borok rok wng kha a manwi hamya burung ni holong bwsa hai,kwbai kichik samung chukya, tamo khe a kwrwngsa nuk kha naithok khe tanwi snam kha.Michelangelo holong bwsa no nuk kha tai khochai snam kha . Kaitor bini sajla no hamya borok rok ni bisingo tong mani nuk kha.Kaitor ni khairokma bai hamya nukhung ni borok no yak bai snamwi kwtal khe tak kha.
Khristian rok ni thani kotor phunukmung wng kha , borok no kwtal snam phimani, Kaitor bai gosi najak mani.Bo yachak phimani ,Kaitor simi no Saul no Paul snamwi mano.
CHONGWI TONMANI NAHARMUNG
Tamo naharmung wng kha (Epis 2:7). A kisa birman man mani tai kisa amjokjak mani abo no sui nai khe,phai nai jora no chwngsacha naithok tongthok no! Bo chwng no khairokma kuplwng no phunuk nai.Bo bebak swngchar no sai khwna rwnai, Bo bu samung no khlaiwi paikha.
Mwthangjak mani wng kha Kaitor bai yapharjak mani manwi se,”Kaitor khairokma bai se norok poito khlaima bising twi mwthangjago.Omo norok samung khlaima bai wngya , Kaitor rwma bai se. (Epis 2:8).Poito Kaitor bai yapharjakma se.Khwnama bai se poito khlaio (Rum10:17).Poito se mwthanhjakna ni lama.Omo no a yak Kaitor rwmano yachak nai Abo bai no borok bai Kaitor no kwtha rwo.
ACHUKTHAIYUNG NI KHOTOL Epis 3
Achukthaiyung khotol ni dugolam gana bachajak khachuksa kerong.Aro bo swngwi tongo, “Sabo aro habwi man nai ? Tamo samung nangjak? Nini sinimung tamo? Ang khorang kwlwi sakha, ang khoroksa sumsok gwnang borok mera bwsa bai malaina phaio. Aro habna ni mungsa swibwlai kwrwi, khroksa bai bo rohorjak ya. Ulo ang khwna kha mera bwsa ni khorang , khairoknai sajla ni khorang “Omo ani mera se.”bono kobogwi tubu di ani thwi bai chuchawi.Bo sinirwjakna nango. Khairokma bai se sokphaio, kerong ni yak ni yogwi, maya gwnang achukthaiyungo.
“Bo bai thansa wngwi poito khlai mani bising twi chwng kha torwi Kaitor ni bwskango kha khibiui bachaui mankha.” (Epis 3:12).Tamo aswk kok kwbang sana nang khristian poito khlai nai rok ni, chini manthai sokthai no.Chwng hamjagwi yachajak kha (Epis 1:6).
Chwng aro chuknohani habugra no nuk kha ! Paul bai baksa khe, “Abo ni bagwi no ang chini Bugra Jisu Khristo ni bupha ni bwskango yasku sungo. Chuknohani bai o swngchar ni joto nok ni borok bini thani se tomung kubui no mano.” (Epis 3:14-15).Omo chikonsa tonglahok! Yasku sungma wng kha koinene wngma se.gosinama se,sak koima se. Muitu khlai di kwthar borok rok bahai khe Kaitor ni bwskango bachai , David, Solomon, tai Daniel bohrok yasku sungwi mang tongo. Bohrok ha sekna mwthak kha,yasku sungwi kwplai wng kha.
Paul chwng no sai khwna rwkha, Kaitor bahai khe gentile rok no gana soi tubu kha,kok huijk tong mani bohrok ni kothoma kaham ni bakbanta no . Tai motha (Bini mang) dajak mani kokno, Jihudi rok no khlaima hai khe no.(Epis 3:8-10).”Kaitor ni kha bising ni kok wng kha, bo Khristo no bokhrok snamwi bebak no thansa khlai nai.(Epis 1:10).
Kokthai” mystery” hwn mani uaitham khusajak kha,omo no hui tono hwn maya , Jora sokphai khe sajagwi thango, huiwi tonma wngya jorao Kaitor phunugwi rwo.
Mothao hui tonjak male gentile rok no Jihudi rok bai baksa no thairwjak mani. Kaitor bai chongjak borok rok bai baksa.(Epis 3:6).Omo rok joto no poito khlaima bai se wngo. (Ru 15:9-10; Galatia 3:8-9). Omo wng kha kosol manwi Jihudi song bai buini borok rok Khristo ni bising twi baksa no wng nai, baksa khe man nai.Motha bo thansa khe no tisa lai nai Khristo ni Mothano.
Paul tai uaisa surisan mani, swijak tongo, Epis 3:13-21. Puila surisa thani aro uaitham” tamo” hwn mani tongo beremsa o.Oro surisan thani khe “abo” uaibwrwi hwnjak kha. Abo Khristo ni hamjakma no sao.
Abo bohrok Pholao phan gwnang wngthung.
Abo bohrok ni bwkha Khristo tong thung.
Abo bohrok bujina wngthung kuchuk tola kolok bara no.
Abo bohrok Kaitor bai kobolwi twiduljak thung .
Paul belai no tongthokjak kha kothoma kaham wng kha gwnang, bebak tongo aro.Kwbangma rwjak nai bo tongo, aro ni manwi tai paiphlai ya.
Kaitor ni noktharo tongwi chwng khatung tong na hwn khe , chwng sakno yapharwi kok khwnai ma tong nai.Chwng bo chongma hai khe tong khe , muchungsugwi sak yaphar khe,chwng sai man nai bini yak chini nangma rok no supungwi rwnai, tai tongthgwi khatung nai.
RANGCHAK RICHAK NI KHOTOL Epis 4
Bahan bwthwi ni bisingo rangchak rukphai ni khotol,Chwng chini richum ni surang tai kwthar chum mung man nai- Joto koinene,tai borok kaham wng nani bwkha logwi ma nasing nai.Oro chini bana tai morok holong khairokjakma bai chwng man nai. - “Khristo rwma twi no chwng joto no suar rwjak kha,” (Ep[is 4:7). Chwng agini kwcham langmano ma khuknai, tai norwi ma ton nai. chwng rikwcham no khugwi ton ma hai khe kwtal langma no chumuima na nai. (Epis 4:22-25).Chwng juda ma wng nai,bahai khe juda wng nai ? Bwswk jora twi ma wngnai ? Tamo rok no chwng hus wngnani nang ? Tatal kok samani ma mwthak nai.Chwng kok sai tong mani abo bai no chini phola sinijago. Joto naslema , jolima, kok hamya samarok no yakarwi ma rwbai nai.Khoroksa tai khoroksa no maya nanglai di, Chwng joto mwnago samung khlaimarok no makhibi nai, tamo ni hwn ba chwng Kaitor ni bwsa.(Epis 4:31-32 no khuktang di).
Chwng Kaitor ni kerong khotolo ma thang nai kamchwlai chumna ya , tamo khe kamchwlwi khukna se.Kaitor wng kha risubnaisa, Bo chini kamchwlwi ojon khe subna rwngo , langma ni samung ni bagwi.Kaitor muchungjago bini sajla kamchwlwi ojan khe chumthung nangma ni thairogo chumthung.
Chwng nuk kha, noktharo phai mani ulo chuknohao chwng tamo tamoni gwnang wng no.(Epis 1:18-21) Tabuk nwng bo bai kaham khe ma him nai, matong nai ”Langmao kaham khe tong di, tamo ni bagwi nwng ringjak aro samung nangjak na twi khe.” Chwng tongma chama bai poito khlai mani holok kwthan nang nai .Chuknoha bai ringjagwi tong khe, chuknoha ni tomung ma tong nai.
Tamo ni hwn mani “Himdi”? Omo lama hwn mani ya, Ha saka twi him mani buya.Samung tang mani buya. Khrisitian rok ni tomung wng kha, tongma chama,uansukma, omo wng kha lukurok ni bwskango bahai tong .
Chwng himna nang o - (Epis 4:1-3).
Koinenen - Kwchang khe tong di tai kaham khe tong di.
Hamjagwi tong di - Kha loksugwi tong di, hamjaklai soisugwi tong di,
Khakchanglai tong di - bwkha thaisa khe tong di kha kaham bai khe baklai chalai di.
Chwng sai mano chini phola ni langma no, chini hoda ni langma o nangwio. Tamo khe kwbang no langmao nang phaio , dophano snamwi tisao abo rok no chini Phola ni langma no snamo. Khroksa borok Kaitor bai halok kaham hwn khe bo lukurok bai bo halok kaham wng nai.
Jephuru Kaitor bini rangchak ni khairokma chwng no chumrwo, bo Phola Kwthar bai khe silbuwi rwkha.(Epis 4:30) .Omo wng kha khoroksa chwla sikla kaijak phuru bwrwi sikili no rangchak ni yasitem yasi soraui rwma hai se.Kaitor bohrok no sinio, bohrok bini borok se tai phioyokjak mani salo bo silbuwi rwkha. Silbumani wng kha Bugra ni wng mani mari . “Bohrok ani borok”Sil wng kha katirwi tonjak. Chwng phiyokjakna ni sal ni bagwi katirwi tonjak.Nwng sil da bujak kha ? Hakhe tabuk phunuk di.
Khristian Him mani
Hamjakmao him di……………………… 5:1-2.
Pohoro him di …………………………….5:8
Naikolwi him di…………………………….5:15-16
“Phegwi ta tong di abo norok no sokomo nai; abo ni slai Phola bai koboljak di.”( Eps 5:18). Mang, bwkha tai Phola samung khlai manya phatar ni mungsa habphai ya hwnkhe. Khoroksa phano kaham khe uansugwi manya, eba mungsa swk bono khatung rwya hwn khe.Abo hai khe no bwkha kham rwo.Swngcharo kwbangma no phan gwnang hab phaio, abo rok daktino tong thokrwo.Abo rok ni bwthai wng kha belai hamya. Chini mang, tai bwkha komorna ni bagwi snamjak mani wngya, swbai khibijakna ni.Chini mang wng kha Kaitor ni haya, “Abo bai no takhuk rok ……..ang norok no o kok sajao, Kaitor ni thani pun tok ratharwi yapharma hai norok kwthangwi no sak no Kaitor ni thani yaphar di (Rum 12:1).Kaitor norok no thode thokai. Phola Kwthar chini mang no hor bai sok kha tai naithok rwsuk kha, komorwi thang ya.Abo ni bagwi Kaitor dagik kha, phegwi ta tong di, Phola Kwthar bai koboljak di. Chwng sokjagwi mano hai phano komorwi thang ya. Chwng kirimasingcha jora kwlai mano hai phano kiri ya.
Omo sumsok kotor hai, Kaitor ni phola bai koboljak ya, obo chuak pheka twi khe phaknai.Samung tangna simi ta uansuk di Missionari rok Kaitor bai logi tonjakna nango. Tamo khe Kaitor nasingwi tongo bini nokthar no phola bai kobolwi ton nani. (Epis 5:19-29).
“ Lobmung tai rwchapmung kwthar bai norok kiching norok kok salai di; bwkha bisingo Bugra no lob twtwi rwchapmung rwchp di.(Epis 5:19). Rwchap di Khristian rwchap di! Khristo rwchapjakna muchungjago. Bwkhao rwchapnai rok ni langma se slaijak nai. Jephuru Phola bwkhao kobol phaio, khugo rwchapmung ongkhorwi phaio. Chwng khristian langmao himnai,jephuru chwng Khristo no twi rwchapo tai kok sao.
Khristian rok tongthoklaiwi loblai kha hwn khe,abo Epis o kephekrok tong laima hai no wngo.Khristian langmao rwchaplai man ni tongthoklai mani abo no tongmung tongjak nai. Abo hai khe no norok ni mothao khlai lai tong di.Kaitor ni nukhungo tamma bai submung bai kuplwng. Kaitor kisa phan hamjakya bwkha khamjak kapma bai chirik mokoro rok no. Tamo khe Kaitor lobmung, khilimung tongthok tonglai mano tai hambai rwmano kha phurjago. Bo koktang swinairok, rwchapmung swinairok no khatung rwo, tai swngchar ni taknai lubnairok no .
Kaitor ni noktharo rwchapmung tammung rok ni khotol tongo.Abo joto borok rok ni bagwi no snamjago.
Bugra Kaitor chwng no Phola langmao simi kaham khe himdi hwnya, tamo khe tai bebak tongna nang mani langmao.Nwng Khristian ba nini nukhungo nwng bahai khe tong, nini kiching song bai, tai nwng bai kwthai tong nairok ? Kaitor nai o bohrok bai bo kaham khe tongjakna ni, bo bai kaham khe tongma hai khe, Joto thaio joto khlai lai thani.Omo bwswk se nangkuk mani. Bwswk se laitesa, pholani langmao. Poito khlai tong nai Khristian langma. Omo ang ya, Khristo se. Omo hai khe tong di hwn mano tongwi da mano , Khristo se surani Kaitor ni bwsarok kwplai wngna ni.Bo chwng no phwrwngo Kaitor ni bwsarok no, khlai man nai tai khlaina se nang nai. Joto jora no ma khlai nai. Kwthang sakhi rwi tongo bini langmao Khristo ni phan bai.
KHRISTIAN NI DASENG Epis 6
Tabuk chwng Kaitor ni daseng bai kuplwng , khotol khungsao habjak.A daseng rok bebak bini mang se! Tamo khe bo chwng no hwn kha khochai nandi.Chwng jotono ma khocha bai nang chobao nangkuk mani daseng rok no. Chwng kati matong nai, A daseng le naijak nai nogo tonwi nani wngya, nai tongna ni. Abo rok kwrwi khe chobao chwng kwthang bachai tong man glak, abo bai choba khlaijak nai se. Abo rok no huldi, a berai tonjak daseng rok no khachi ta tondi,wngya khe chobao chwng kwthangjak glak. Bwswk se khakwchangma omo rok no sai manwi, chwng daseng sak baithang tubuna nangya, Kaitor se jugali tonkha.Chini phan tong mano chwng sia,tai ari rok ni phan no.Chwng kaham khe sai man ya chini phan tai chwng tamo khlai man.
Paul sao, “Kok paithak hwn khe omo hai, Bugra bai thansa wngwi bini phankrak phan bai rak di.” (Galatia 6:10).Nwng phan kwrak wng di ! Nwng phankrak wngna se nang nai ! Tamo khe muitu narwk di ! Bugra ni thani se phankwrak wng di tai Khristo ni phan bai se phankwrak wng di! Kaitor bai chwng malai thansa wng khe no,chwng poito bai rwlaina chukjak wng kha.Je borok Kaitor ni hani borok, tai khajani sajla. Soitan ni hani phan gwnang rok bai rwlai na ni , Abo ni bagwi no bohrok yago Kaitor ni daseng tongna nango.
Khristian rok Khristo bai himlai tong khe Choba khlaina nang nai.Tho sai man lai anw a bolong ni phan chwng no riphrigwi phai marok no! Chwng chuknohani tomung bai khe phwrwngwi tubujak, Khristo ni yak bai snamjak. Tho , chwng ringjak mano borom rwi tong laianw tai chwng no tomung kuchugo tisai tonjak. Sengkrak phangwnang hai khe bachalai anw, chini sak no katirwlai anw. Tabuk salo nangkuk mani hwn khe phan gwnang borok. Epis 5 chwngo dagijak kha nangmani kamchwlwi rok no chumna ni borok kwtal wng nani, dophani borok rok bai tong nani. Oro khe chwng no daseng se yago twidi hwnjago. Nang khe sengkrak wng nani , choba khlai nai borok.
Kalbari hathaio se phai di Kaitor ni daseng naharnani , Jephuru chwng phaio, sakni bagwi daseng khochao, sak kuplwng khe nakha yago bo twi kha. Chini ari ni bwskango thangwi bachai man kha,. Bacha di! Khristian rok kwplai wng nai Khristo kwplai wng kha Kalbari hathaio. Tamo khe mungsa kaham khe nai di,ukolok katina bagwi mungsa daseng kwrwi,Khristian rok arini bwskang ni ukolok usluwi khar ya,tamo khe kaham khe rwlai nai poito bai rwlai mang tong nai. Surisan phlai tong nai.
“Kaitor ni daseng”
Kubui no chango khadi
Soichajak khaklabo thub di
Kothoma kaham ni yakwlap kadi
Poito ni phui twidi
Mwthangjak mano khorogo thub di
Kaitor ni kokni seng yago twi di
Surisan di.
BIJAB PHILIPI | Jisu Khristo chini tongthok
O koktun swijak mani wng kha, Europe ni puila Motha no. Paul emang mungthang twi aro thang na bagwi Kaitor bai ringjak kha.”Makidoniao phai di tai chwng no chuba phai di” (Samung 16:9).
Paul mothani ni borok rok hwn kha,khristian rok kok baksa wng di tai tongthok lai tong di.O koktun no chwng sai mano khristian rok ni bisingo bo kaklai phuilai tong mano. Khristo se tongthok ni bokhiri, “Bugra no twiwi tongthok lai di.(Philipi 3:1). Swrapsa aro siringsa khe tong kha. Paul kisa uansuk kha,bu kok bohrok no sakhe hamno.Hai phano bo uansugwi manli ya. Bo hai hwnwi sana cheng kha “Ang haino hai hwnwi sao, tongthok lai di.Hakhe no wngo (Philipi 4:4).Kosto birman ni bisingo no tongthok di.
Khristo tongthok lai di.
Paul bai Silas, no muitu khe naidi bohrok Philipi ni alongo chobjak,hai phano rwchplai tongo, Kaitor no loblai tongo, Hor diporo, dwkhwi bai yak khajak bukur kugwi baham thwi yorjak, kwsa chajak! Bo kha tongthok twtwi no koktun no swihorwi tongo, Rum ni sengkrak rok bai khe khajak. Bo sai mano tamo ni bagwi bo alongo chobjak kha, Kothoma kaham pirjakna bagwi bo chubjago. Bo Caesar ni nogo bo tlangjak na nang glak khamun, Khristo no bo tubui man glak khamun. Bo Philipi ni Khristian rok no koikha, tongthok laina ni, Khristo ni bagwi satokjakna ni jora rwmani. (Philipi 1:29).
“Bugra ni bagwi tongthok lai mano, norok ni phan.”: English Baibel o Tongthok (Joy) hwn mani jorachidok jora khursajak kha, o koktuno. Paul tong thokjagwi khorang kotor khe mwnwi khwna o koktuno swi tong phuru. Bo wng kha tongthok tong nai chonghor, Tongthok di, khatung di hwn mano tola mari rigwi ton di nini Baibelo.”Khatung di” Paul chwng no khatungwi tong na sao. Tongthogwi tongya hwn khe kerong swbaima kwlai nai.Chwng no Kaitor dagio tongthoklai tong nani.Birman manwi tong phuru tongthogwi tong khe chwng no chubama kwlaio. Tongthok tongma wng kha toksa uanma kwrwi nokha sako birma hai se.Nini tongthok ni khorang kwtwi bui khwna baiwi tongo. Khristian rok tongthogwi tonglaima nuk khe sumsok gwnang borok rok ni bwkha khiphilwi phaio.
Omo belai no kosto wng khwna, alongo chobajagwi tong twtwi Paul Philipi song no koktun swimani.Bini kokthai swima rok wng kha bwkha swrangjak.Omo abo no phunukma kwlaio chonghor kotor ni bwkha kwsrang.Alongo chobjak twtwi phano bwkha tongthokjak!
O koktuno mungsa nangkuk mani manwirok no twiwi swijak lia,tamo khe omo Paul ni joto koktun rok ni slai khwnathok tai nangkuk mani.Oro bo kebo no kutukma kwrwi hwnma bo kwrwi tamo khe hamjakma koktun.
Paul o koktuno Bugra ni mungo uaichibwrwi jora khursajak kha.Tai Khristo no twiwi uanmasingcha kok swikha tai Khristian rok ni langma ni kok.Abo ni bagwi nini langma bo kwthar wng nai, khem ni katinai taibo tornai log nai. Khristo se nini tongthokma,nwng bwkha berasugwi mano,tai nini langma ni naharmung. Paul chwng no bo tongthokjak mano twiwi sakha,joto jorano tongwi tong mano ,tamo ni hwn ba bo Khristo no bwkha berajak.
KWTHANG TONGWI TONGTHOK MANI Philip 1
Paul sak no Khristo ni seleng hwnwi ringjaknani hamjago. Bo Khristo bai se phiyokjago tai tabuk bo Khristo ni samung tangwi tong na muchungjago kwthang tongsak.Bo bini koktun swina cheng kha, “Paul, Khisto ni seleng”. Abo ni bagwi no bo hwno, “ang kwthang tong mani Khristo ni bagwi se tongo.”
Nwng puila no nuknai koktun swibrum brum bo bini mung no se swigrao. Omo belai bwkha nang nani kok, puila no samung no khlai gradi, puila koktun no phiok khe paithak no bo phiok di, sabo swihor kha naigra di.
Au! Bo alongo chobjak, hai phano bo bini kiching song ni bagwi surisanwi tongo. “Ang ani Kaitor no hambai norok no muitu man mano twiwi, ang surisan brum brum norok ni bagwi suri sano, tongthok twtwi sano.(Philipi 1:3-4).
Paul kwthang tong mani wng kha buini bagwi surisan nani, abo ni bagwi Kaitor ni samung tang nairok thakya karwi muitu khlai surisan di.Nini surijak nai mungrem swijak da tongo.? Nwng Bugra Jisu bai kok salaima da tong, nini kiching song no twiwi.? “Tongthok twtwi koiwi san di. “ Tamo wngwi tongthok twtwi surisan nani nang ? Nwng a kok no tamo hwn ?
Aphuru Paul Alongo chobjak sengkrak rok bai dwkhwi bai khajak, borok rok bo kok pirmano khwna na phailaijak. Rum ni sengkrak rok kothoma kaham no khwnathokjak ya, bohrok kok pirmano. Omo borok rok no khatung rwkha, taibo kothoma kaham pirlaina ni. Kwbangma borok rok no Paul ni Khristo no manbai kha.
Bwkha rwsugwi sakhi rwnai langmao phan kwrak mano.Nono hamjakya rok ni logi phano nwng tong thung , Nini langma ni bagwi kwbangma borok rok no Kaitor ni thani phai nai. Nwng kasujak tong mani no nini dangseng ( pulpit).Je Khristian Khristo ni bagwi samung tang nai bebak no bini ari wng khe , bo bui bai mwlang chajago.
“Ani thani abo Khristo se.” (Phili 1:21). Nwng omo hai khe sai da mano? Khristo se nini bebak hwnwi sai da mano.Nwng Khristo ni bagwi da kwthang tong ? Nini naharmung tai samung ba Bini chwngsachani bagwi da?
Swngchar ni borok rok kapmarok no khwnahor di. Bohrok ba sabo wng khwna? Khoroksa bania khlai nai borok sao, “Ang kwthang tong male rang ni bagwi se” Khoroksa kwrwng borok khe sao, “Ang kwthang tong male Sina rwngna se .” Khoroksa sengkrak khe sao, “Ang kwthang tong ma khe kwplai wngna se .” Sikla khroksa sama khe, “ Ang kwthang tongma khe khatungwi tong nani.”Chwng omo hai khe khwna phlai tong mano, swngchar ni borok rok ni khorang. Tamo khe khoroksa borok abo rok no khwna kha - Ang kwthang tong ma khe rang ri ni bagwi wngya, mung kaham mung kotor ni bagwi buya, tamo khe Khristo ni bagwi. Khristo se puila chini langmao, Bebak jora bebak thaio no Khristo.
Paul, nwng omo tamo hwn mani kwlai?
Khristo se langma rwnai - Ang le bohrok mwthangjak thung hwnwi se phaio.Johon 10:10.
Khristo bo sak se langma - O kwthang tong nai ang abo ang ya ani bisingo tong nai Khriso se. Galatia 2:20
Khristo se ani langma ni naharjak nai - Chuknohani norok ni Pha kaham wng twi norok bo katswi bo hai no kaham wng di Mathai 5:48.
Khristo se ani langma ni naharjak nai - Chwng mokol baithang no bono kwplai khe phaima nuk kha. (2 Pitr 1:16
Khristo se ani langma ni motok - Kaitor chwng no rwmani abo khuk bai sabai ya. 2 Korinth 9:15
Paul salango
Jephuru ang beraina thango,Khristo dagilangma se.
Jephuru ang tekto mano, abo Khristo no suamung ma se.
Je phuru ang kok piro, abo Khristo se kokbothoma .
Jephuru ang swihoro, abo Khristo se swio
Samungo Tongthok mani
Paul oro uanamasingcha khe khristan langma no phunuk kha , chwng bini yapri rwkthar thangna ni.Chwng Khristo ni loi swrwng thai Bo joto ni Bugra, Bo joto ni seleng wng kha! Paul motha ni borok rok no koiwi sakha, tongthok suklai tong di.hamjaklai tong lai di tai thansa khe tong lai di.Aro tai mungsa swk da tong Khristian rok Khristo hai khe tong thani ? “Norok no ang koijao,norok kha baksa wnglaiwi baksa khe hamjaklaiwi, yak bai khuk bai baksa wnglaiwi ano tongthok rwsuk kha.Phili 2:2. Omo hai khe tong lai nani abo aswk kwlai wngya. Hamjak lai di tai mungsa no ta uansuk di.
Bubo nangkuk mani dophao khairok lai thani ? Naithok tomung? kok sana kwrwng kok yachakjak nai ? Inhi, omo bwkha ni koinene se tai buino phunukna bagwi kok samani wngya. D.L. Moody sao Joli kok sama wng kha buino tola khiklai koksama ni kwlaio;saktisai kok samani wng kha sak no kotor phunuk mani.” ‘tamo khe buini slai kaham hwnwi uansukyaui norok kiching norok koilaiwi tong di. (Philipi 2:3).Omo belai khwnathok kokthai,”ang buni slai tola tongo.”
Chwng bwkhao uansugwi ma tong nai Jisu Khristo tongwi phunuklang mano.(Philipi 2:5-11).Paul sao, “Khristo ni bwkha no twidi,” sakno pogwi hamjak di. Bole Kaitor se , hai phano bo koinenen wng kha. Borok ni mang no simi bo naphai liya, bo sak no seleng se snam sio. Bo tai bo koinene wngsuk kha. Bo wng kha langma rwnaisa hai phano kok khwnasugwi bo thwi kha. Abo ni slai bo taibo wng kha, lachimasingcha khlaijak sugwi thwi kha , Kruso bwtharjak kha.Abo hai khe no chini phola bo wng thai (Mathai 16:25).
Paul wng kha samung ni borok hai simi wngya slaijak borok. Bo chwng no mungsa kok no mwnago tonya. Bo sai man mano khlai yaui tong ya.Khristian ni langma mungnwi no poito thansa.Poito tong twtwi langma kwrwi hwn khe mungsa chukya. Paul Khristo no bwswk kotor kubui abo no sui nawi lobkha,abo ni bagwi chwng no aro yakarwi kwlang glak.”Ani khajani takhuk song ………………. mwthangjak sukna bagwi kirima gwnang khe samung khlaiwi tong di. (Philpi 2:12).”samung khlai tong di” hwn makhe - Mathangjakna bagwi samung ya, mwthangjak mani samung se phunuk di. Chwng joto no Kaitor chong mani tongo, Jisu ni bagwi.Chwng abo bai no matong nai. Omo sak sak ni kok se.Khoroksa phano nini bagwi mungsa khlai manya. Kaitor chini bwkhao samung khlai kha, Khristo no twiwi. Uanamasingcha khe kwthang tong nani chwngsacha kotor khlai. Nwng omo hai khe thang da mano, kiriaui bwkha kwlwiya karwi? Kaitor chini langma no twi chong mano sai man nai bono hamari kuplwng borok.Tai poito gwnang.
Khristian wngwi manjak mani omo hai no nono kitingwi kok pirjagwi tong mani wngya,tamo khe nini bisingo se tongo.Khristo ani bisingo tongo.
“Hunu hanai salai yaui eba kok banglai yaui samung no tangwi thang di.(Philipi 2:14). Paul sao, thamchi ta kajak di ! hakhe nwng chwngsacha wng nai!
Bugra ni yago sak no yapharwi twiduljak kha hwn khe , chwng swraisa kaham khe tongwi man nai. Kok ta bang di hamya ta hwn di! Kaitor kwplai hwn khe, tamo wngwi bo chwng no omo hai khe khlai di hwn ? Nini slai twi omo hai kok ta ongkhor di. Nini sak ni komander nono mungsa swk khlai di hwn khe, nwng bono swngwi da mano,”Tamo wngwi ang khlai nai ” hwnwi nwng bono hwnwi da mano?
Paul chwng no omo rok khlai phunuklang kha,khristian rok Bugra ni thani sak no yaphar sugwi rwna nango. Omo mungsa bo morok ya,mungsa bo rwna kwlai ya. Paul kirijago bini samung rok magna da thang lang no.Bini langma o bo bwswk se samung khlai kha. “‘magna thang kha”. Chwng aswk khe khachigwi samung khlaima ba magnada thang lang no.Eba samung tang mani magna da thang no? Sal kwbangma samung khlai lai kha, magna thang kha.! Kwbangma bijab rok swijak kha magna thang kha.! Kwbangma sermon pirjak kha, magna thang kha ! Khristian rok ni lanagma sak yapharjakna nango, chwng Khristo ni logi rwktharwi no tong khe. Nini poito ba mungsa swk da morok?
Tamo khe Khristo chwng no phunugwi kwlang mani tong khe,khorok ni motok kwrwi krus kwrwi hwn khe. Chwng bo bai baksa dukhu man kha hwn khe, chwng bo bai baksa sason bo khlai nai. Chwng Kaitor bai baksa mwnak jora buino kobolwi phunuk nai. Hamya o kwlwgwi tong khe mungsa chati ni pohor mwnago chwngsarwi manya. Khristian khoroksa Kaitor no borom rwi tong nai ,bo khain kwrwi ma wng thai.sia borok wng thai, tai dusi kwrwi wng thai.
PHELOSIBO TONGTHOKMA Philip 3
Philipi Motha no Paul Khristian rok ni samung ni kokno sai khwna rwkha, abo wng kha tongthoklai tong nani. Mwkhang somwi tong nai khristian wng kha, hamya tongmung phunuk mani. Swngchar bwkha hilikjak borok no naya,tamo khe bwkha kwsrang khatung nai borok.Bahai khe khoroksa khristian khatungwi tongwi man nai swngchar birman bai kuplwngo? Paul chwng no puila ni bwtango no sao,-Bugra ni bagwi tongthok di.
Tarsus ni Saul, tongthar kaham khe twi nai,kaham ni slai kaham kuk no naituk nai, bo se kaisa tongthar ni tai kaisa tongtharo habwi kha. Bo wng kha kubui no naituk nai tai kerong bo bini mungsa khain kwrwi.Aro bo mungsa bo khakchangma manjaklia tai khatungwi man lia. Salsa bo Khristo bai manjak kha, chwng nuk kha bo slaijaksugwi thang mani.(Philipi 3 : 4-9). Bo khatungjagwi sakno Jisu Khristo ni thani yapharsugwi rwkha. Tai swngchar ni rangchak rukphai ni slai phano morok, swngcharo Khristo bai sujak nai mungsa phano kwrwi.Bo sak no kwtal khe tongwi bacha kha.Bo sak no langma kwtal khe thang nani lama man kha. Khristo Paul bai bini agini kwcham tongumng no romkha, bono slaisugw khibi kha, langma no naithok khe snamwi tisa kha; Bo manthai tongo hwn mano ‘hui khibi kha” tai “rwthai” se tong sio hwn kha.Omo no bini langmao chongwi namani.
Paul mungnwi no sui nakha, swngchar bai Khristo no.Jisu Khristo ni kok no muitu manjak kha, “Thwi thang kha hwn khe bebak swngchar no manwi ba a borok tamo man ma kwlai?” (Mathai 16:26).
Philipi 4:12-14 Paul chwng no salang kha, joto borok ni langma wng kha Kaitor bai chongjak! Mungsa samung ang khlaina nang nai, a chongjak samung no ang khlai ma thang nai.A samung moji chathung chaya wng thung ma khlai nai. Tabuk jora khlai mang ma tong nai. “Ang omo no man bai khe eba ang soi wngsuk khe ang abo twi saya kho. Khristo Jisu mungsa ni bagwi ano bini borok khlai kha abo no manwi na hwnwi ang khachigwi tongo.”
Jephuru Paul Khristo bai malai kha , Damaskas thang mani lamao (Samung 9).Bini tong kwrwi bebak no slaijagwi thang kha. Bini mokol nuk phio kha. Bo Khristo ni Phola ni mairung rungjak no nuk kha.Bini thani tong mani manwi rok no jabra bobra hai ma tong kha. (Philipi 3:10 )Bo bini dophano twiwi kungchukjak tong mani, bo kerong ni bising twi khain kwrwi tong mani, bo luku bai borom rwjagwi tong mani, tai bebak manthai sokthai manwi tong mani,Tamo khe bo tabuk abo rok no mungsa chukjak lia, Khristo ni thani se bebak nang mani manwi rok tongo.
SAUL NAITUK MANI
Paul mungsa swk no bwkha bising bising naituk tong mani, Nini Bibelo mari rigwi ton di :
1. “Ang naima wng kha Khristo no man nani “(Philipi 3:8) Khristo ano man kha (Samung 9).Tabuk salbrum khristo no man na muchungjago.
2. Ang bono sinani (Philipi 3:10) Bono sini nani mari kaisa tongo.
3. Tai bini bising twi man nani (Philipi 3:9) Khristo manjakmani wng kha, paisukjak khain kwrwi..
4. Kwthang bachamani phan no ang saiman nani (Philipi 3:10). Kothoma kaham man ma wng kha Khristo kwthang bacha thani.
5.Bo satokjakma o sak satokjakma no ang sai man nani. ( Philipi 3:10).
6. Ang bo romnai ang romjakma hai khe;.(Philipi 3:12) Khristo bono Damaskas lamao rommano bo sai man na mungchung kha .
7. Ang mari no nasik horwi khachik kha ,Kaitor bai ringjak mano sokat man nani Khristo Jisu ni bising twi (Philipi 3:14). Ringjakma kotor ringjak khe sokat bo kotor.
Nwng saida man nwng chuknoha ni citizen, nwng kuchuk sakani phan bai se achaio? (Philipi 3: 20-21). Chwng kaham citizen wngna nang nai kaham hani, Chuknohani bugra hani. Swngchar no ta hamjak di tai swngchar ni manwi khwnwi no bo ta hamjak di.Tamo khe bono borom rwdi chuknohani Jerusalem no naikol tong nai no. Jisu tai uaisa phai phuru abo rok no slaiwi khibi bai nai bini mang no kosol khlaiwi bo bai yachakjakna twi khe. Bini a chuknohani hao.
Jisu o hani citizen wng kha thamchitham bisi jora, abo bono hani borok smawi man lia’ “O swngchar ni tomung chamung bai ta tong di tamo khe khristo no norok ni bwkha kwtal khlai rtwui tomung kwtal tong di. Hakhe Kaitor tamo nai abo norok sai man anw bubo ba kaham bu bo bo hmjak , bu ba soi abo sai man anw.” Rum 12:2
SOKAT MAN KHE TONGTHOK MANI Philip 4
“Bugra no twiwi norok tongthok mang tong di. Ang o kok haino hai sao, tongthok di.Bebak bai no hama logwi tong di,Bugra dakti no phai nai .” (Philipi 4 :4-5).Bugra Jisu phai mani hamari joto borok ni langmo no nang phai nai. Paul joto khristian rok ni bagwi no surisanwi tongo , bebak no tongthogwi tong nani, joto jorano tongwi man nani. Mungsa ni bagwi uanathai kwrwi
Bwtang dok o sao:.
Mungsa kwrwi phano hus wng di;
Bebak ni bagwi surisan di;
Joto ni bagwi no hambai rwdi.
Mungsa ni bagwi phano bwkha uduru muduru wng yai tong man wng kha, jotoni bagwi no surisanwi tong mani.Poito khlai surisan mani wng kha , surima bising twi hambai rwmani. Tamo ni hwn ba poito sai mano abo Kaitor bwswk khe nangjak. Nwng surisan mano Kaitor ni yago hapharwi rwdi. Bini thani haphardi kwchang kwchang tong di. Abo rok no twiwi ta uanadi. Bono yapharsuk di Maichwlwi sarnaisa hao maichwlwi sar twi khe. Kaham khe kheto al baijak ha munjak. Omo hai nwng khlai tong khe, Kaitor ni khakchangma nini mang bai bwkha no mwrwgwi tong nai.
Nini uansukma rok no kaham khe uansugwi tong di! Paul chwng no sao tamo no uansukna nang tai muitu khlai di, “Bwkhao uansugwi tong mani, abo hai no a borok “ (Phwrwngmung 23:7).Nwng sak uansuk twi se nini langmao tongo ! Abo ni bagwi , jesa phano nwng uansuk di kubui no uansuk di …… Koinene, kubui soi, kwthar, hamjakmung, kaham tomung, maya gwnang, lobjakna twi khe, abo rok no twiwi se uansuk di.
Paul bwkha khulogwi saka hamjagwi uansuk tong mano,Philipi mothao abo rok no khlai phunuk kha, Bohrok bono yapharmung rohor mano kha phurjak kha. Bo nangjagwi sanwi man mani wngya. Bo Khristo ni bising twi kha logwi nansing tong nani swrwng kha.Bo omo rok no Khristo ni bising twi khlai mano, Khristo se bono phan rwi tongo. Bohrok ni a yapharmung wng kha, Nini thani bwthai paiphlai ya khe no tong thung.Bohrok ni bagwi Kaitor ni bank no phiogwi rwkha .”Kaitor norok ni nangma rok no bebak no rwbai thung, Jisu Khristo ni chwngsacha tai bini bebak tong kwrwi tong mani aroni lukhlai rwthwng.
BIJAB KOLOSAI | Jius Khristo se chini Langma
Bijab Epis bai Kolosai kangnwi koktun jora kaiso no swijago. Aphuru Paul Rum ni alongo chobjak.Abo rok kothoma kaham ni doktrin no twiwi swijago. Abo Motha rog o khorag kotor khe khuktangjakna nango.Abo rok kaisa tai kaisa bai solaio, hai phano kokrok khe belai no juda juda.
Epis khe poito gwnang rok Kaitor bai ringjak mano twiwi, Khristo ni mang .Kolosai khe Khristo motha ni “Bokhorok” , mang bokhorok Jisu Khristo.
Epis wng kha nangkuk mani Khristo ni motha . Kolosai o khe motha Khristo ni a kok no kok kotor khe sao.
A mungnwi no nangkuk mani,bokhorok kwrwi mang wngwi manya., mang kwrwi bokhorok wngwi manya.o kok rokno no kolosai o sajago, “khristo”, “Khristo,” “Khristo.”
Kolosai mothao phwrwng mung juda rok phwrwngjagwi tong kha.Kwtal khe poito khlai nairok no lama kororwi tong kha, Suari rok no suda khulum di hwnjagwi tong kha.(Kolosai 2:8).Omo rok wng kha sapuljak kok rok, Jihudi, Greek tai tabuk ni kwtal tongthar rok ni kok.Bohrok abo rokno kubui hwnlai tong kha, khristo jotoni kotor hwnwi bo salai tongo.O koktuno Khristo no kubui hwnwi phunugwi sao, bini chwngsacha tai borom rwi tongjak nai.
Khristo se swngcharo jotoni slai kotor kuchuk. Kolosai song chenma hwn khe oro se.”Khristo no Bugra“ hwnwi gosilai lia. Jesa tongthar o Khristo no romwi phrwngwi tong khe abo no kubui eba talal sinijago.Baksa borok rok Paul ni jora, tabuk ni jora bo haino hwnlaio, Jisu khoroksa borok .Khristo le chuknohani borok se, baptism naphuru no kaham khe sinijak kha. Tai kruso tlangjak kha tai khachijak kha. Khristo thwiliya haino se thwima hai, kwthang bacha kha.O kok no kwbangma chaya hamya phwrwng nairok chaya khlai tong mani.Tabuk ni jora ni cult rok bo agini kwcgham jora ni cult hai khlai lai tong kha. Khristo no twiwi kok ulta palta salai lai tongo. Omo chini bagwi belai kaham Kolosai ni koktun no chwng poito khlai tongma bai amjogwi naina ni.Naidi chwng Jisu Khristo no chini uansukma bai bokhorok da snamwi ton, bini tongthaio da bono tonwi ton,tai uanamsingcha khoroksa ni chwngsacha da khlai.
Nwng naiwi da naikha, kwbangma koktun swijak mani wng kha a chaya phwrwng nairok ni swngmung rok no se kok phirogwi swijago.Swkang puila ni Kwtal motharogo chaya phwrwng mung kwbangma habphai bai kha, tai phwrwngjak kha?
O Koktun bo chengjak kha tai koktun chinwi rok hai khe no,Paul ni mung bai.Abo rok swijak mani wng kha buini borok (Gentile) rok ni bagwi.
Epaphras bai se o motha songchajak khwna (Kolosai1:7) Kolosai kamiyungo, Epis ni 100 mail salkabi bwkhak.Aro gentile khristian rok tong baio. Philemon bo Kolosai mothani adong.Aro ni borok rok bai Paul markhe no kwthao, thanglai phailai tongo, hamjaklai tong laio.
Epaphras Rumo thang kha Paul no a chaya phwrwng nairok ni kok no saina ni, mothao derarwsugwi ton kha. A chaya phwrwng nairok Khristo no bini achukthayung ni rwkhlai tong kha. Tai bono motha ni bokhorok snam lai lia. Bohrok no kok sadi tai chuba di,Paul koktun swikha Epaphras ni yak twi rohor kha . Bo aro nangkukma kok swikha ,bo sirisiti ni swkang no tongo tai Khristo wng kha chuknoha ni phai nai, Khristo no Kaitor.
A jora swngchar gwnangwi no kothoma kaham pirjak bai kha, (Kolosai 1:6). swngchar ni joto borok rok ni thani pirjak mano omo no a kothoma kaham. (Kolosai 1:23).Khristo thwi mani bisi chithamnwi bisini ulo se swngchar ni Rum ni ha gwnagwi kothoma kaham sogwio.Kaisa achaisong ni jora bai no swngchar gwnangwi motha songcha bai mano, abo kok kubui.
Khristo o Mothani tongthai
Khristo o thansa ………………………… 2:2
Khristo o paisukjak ……………………….2:10
Khristo thwi thani ………………………….2:20
Khristo bai baksa phobjak kha …………..Rum 6:4
Khristo bai baksa kwthwini bacha kha……3:1
KHRISTO SE CHINI LANGMA
“Norok ni langma Khristo bai baksa Kaitor ni thani tonjak kha.” (Kolosai 3:3).O koktun chwng no sao Khristo se chini langma tai chwng bini mang. (Kolosai 2:10).
Khristian langma le “tongthardal” ya tai phwrwngjak nai raida wngya mungsa swk hai khe khulumjak nai buya, tamo khe Khristo chini bisingo tong nai.
KHRISTO SE BEBAK
BO KAITOR - Nukjakya Kaitor ni mangtang , Kolosai 1:15
BO NO SNAM NAI KOTOR - Swngchar snamnaisa.
Kolosai1:15-16.
BO SIRISITI NI SWKANG NO TONG - Bo se joto ni puila.
Kolosai 1:18.
BO SE PHIYOKNAI - Swngchar no kwtharwkha bini thwi bai
Kolosai 1:20-22).
BO SE BOKHOROK - Phanraida tai phangwnang.
Kolosai 1:18 ; 2:14.
BINI MOTHAO - Mang ni bokhorok, Kolosai 1:18;2:19.
CHINI BISNGO TONGO - Khristian rok khatung mani , Kolosai 1:27
Kaitor Khristo no siristi ni sawkang no bebak rwbai kha Kolosal 1:18
Chwng bono tolao tonwi man glak.
Rum bijabo chwng kaham hwnwi romjak kha , 1 Korintho chwng
no Khristo torrwkha, 2 Korinth o Khristo chwng no khatung rwkha. Galatiao khe Khristo phiyok kha, Epis o khe Khristo chini Phola kwthang khlai kha , Philipio khe Khristo chwng no tongthok rwkha.Kolosaio khe Khristo o chini joto samung paisuk kha.
Kolosai ni borok rok chwng no phunuk kha jotoni slai kwchwng chwngsacha no.Chwng bo bai khe samung khlai paisuk kha.; Chwng yarwng sur kha, pala kwrwk khe hao kaijak, tai raksuk kha.Chwng a kubui nok tangma rok no sai man kha, bijab ni rembwrwio.
Kuthuk khe nok tang kha, Jisu o yarwng surjak, hao kaijak raksuk kha ….. Kolosai 1:23.
Kuchuk saka nok tang kha - Bini thani kaham khe nok tang kha ….
Kolosai 2:7
Bisingo bo nok tang kha - Khristo huijagwi ……. Kolosai 3:3
Phataro nok tang kha - siyan kwrwng khe him kha, bohrok ni bwkhak bohrok ni thani tabuk bo kwrwi kho. …..Kolosai 4:5.
LANGMA KUTHUK wng kha molbrum brumo.Omo bo bai no chengjago, bo yaphango no Kaitor bai tongo, Kaitor chwng no molbrum brum ni langma rwkha..
KUCHUK NI LANGMA Kaitor ni yagra bwkhak achukjak Jisu , chini bagwi se bo abo hai khe tongwio. Chini bisingo tongo,ang tabuk tong mani bo Khristo se ani bisingo tong nai. Galatia 2:20.
BISING NI LANGMA wng kha Khristian langma. Omo wng kha khristo bai huijak Kaitor ni thani. Omo no kubui langma bial kwrwi, Chwng bo bai khe joto samung no khlai paijak. (Kolsai 2:10.
PHATAR NI LANGMA wng kha Khristo ni langma bising twi bui no bono phunuk mani.Nwng tamo ni aswk khorang chiringwi kok sakha, borok rok khwna lia nwng tamo sai tongo.
LANGMA KUTHUK Kolosai 1
Paul o koktun no phiok kha tai kubun koktun rok hai khe no; “Chwng hambai rwo. (Kolosai 1:3).Bo bohrok ni kok kaham rok khwnai khatungjak kha, piring poroi wngjak phatar hao tong nai takhuk rok ni bagwi , kwbangma motha bo songcha bai mani.
Oro naidi , Paul ni hamjakma kokthai “Poito” “Hamjakma” tai “khatungma” (Kolosai 1:4-5). o kokthairok no bo kwbangma jora no sao. Bo naio joto borok no Khristo no poito khlai bai thung,buino hamjak thung,tai chuknoha ni bagwi khatungjak thung.
Paul sai khwna rwo , kok thaisa huijak tong mano Khristian langma kuthuk Khristo ni bisingo tong mano.Puila tola se khurwi naigra di, tai hao kwrak khe kaiwi rakgra di.(Kolosai 1:23) Patal binda yarwng no , khristian poito nini langma kuthuk no Khristo thani surhor di.Gwrjwng buphang ha kwrwgo yarwng surma hai khe. Nobar kotor phaiwi buphango nang phai phano buphang kuakya.Bo thong thong bachai tongo, tamo ni hwn ba bini yarwng kuthuk khe surjak.Omo hai phangsa buphang tongo, Khumulwng ni kuaiphol buphang bini yarwng aswk kuthuk o thang ya ha saka se bini yarwng, nobar kotor buphango nang phai khe no bo gurumsa kwlai thango.
Nini yarwng Khristo ni aswk jora surhor di.Nini langma buro ni phai hwn male Khristo ni aroni se. Japan ni borok rok patal binda buphang yarwng no raui twgo kaiwi bari naithok rwo, khum kaimani twk.A buphang bini yarwng kuthugo surwi manya ha kisao no yarwng ma suro,abo ni bagwi bo torwi logwi manya. Abo hai khe no kwbangma Khristian rok torya logya patalo thang nai yarwng Kaitor ni aswk jora surjakya.Bini gana ni hakchalo thang paio.
Tai uaisa Paul saphio kha, Khristo no poito hlai nairok torma logmani phan kwrak Kaitor bai rwjago.Khristo se chini langmao.
Chwng puila no nuk kha, chwng Khristo bai tongya, tamo khe Khristo se chwng bai tongo. “Khristo norok ni bisingo tongo, omo Kaitor ni chwngsacha o norok bo khopjaknai hwn mase.” (Kolosai1:27). Omo hai se Khistian rok tong mani, Bo bai tong mani,Bo wngkha uanamasingcha chwngsacha borok swngchar no snamnaisa . Bo bai no chwng phiyokjago, bini thwi bai, bono chini langmao tong nai.
O tomung mwthakjakna ni swkang naidi, Paul motha ni bagwi kha nangwi surisan mani, Kolosai 1:9-14 no chwng mano. Bo bebak khristian rok no tongjak na muchungjak mani.
Bohrok joto no Khristo ni muchung tongma no sibaina wng thung .
1. Khristo ni langma tongma hai khe bo chwng no tongjak na muchungjago.Khristo ni siyan bai tongjak nani, mungsa chaya khlaiya twi khe.
2. Khristo bai himwi man na twi khe tong thung, samungo bwthai thaina twi,siyan kwrwng wng thung.
3. Bohrok phan kwrwk man na wngthung belokjak phuru kwrwk khe bachai man nani.
4. Bohrok hambai rwinai wngthung.
LANGMA KUCHUK Kolosai2
“Khristo Jisu no Bugra songwi phai kha ba bo bai thansa khe tong na khlai di. Bini bisingo yarwng surna khlai di bini saka twi sakno songchana khlai di, norok no phwrwngma hai no poito rak rwrwk di. Hambai mang rwui tong di.(Kolosai 2:6-7).Paul wng kha samung ni borok. Bo haino hai saphio kha, “Nwng poito khai twi khe samung khlai di.” Nwng kok kaham sao. Nwng cheng twi khe no khlaiwi thang di! Chwng Khristo no yachak kha, hao kwrak khe kaijak tai bo kwrak khe tong kha.(Kolosai 1:23). Abo ni bagwi no tho bo bai no himlai nai. Paul chwng no himna muchungjago,tai poito khlai twi kwthajakna .Omo belai no kha khamjaknai kok, Khristian wngwi soitan hai khe tong mani. Bini kok no kebo yachak glak, poito gwnang bo hwn glak.Chwng Khristo no yachak kha hwn khe, Bo bai him di bo chwng no logi twina twi khe. Khristo chwng yarwng surjak hwn khe , bo bai no chwng torna logna bo nango.Khristo bai no chwng yaphang lujak hwn khe, bini saka no nok kwrwkma tang nai.Omo wng kha phataro phunuk mani bwkha slaijaknai rok ni bini logi him mano langma o phunuk mani.Toro logo hwnma khe bising ni phan no phunuk mani.”Nok tango” hwn ma khe chwng tongma chama slaijagwi hamcha mano phunuk mani, nok tangsugwi paikhe.
Chwng kok kotor khe kok ma khalai nai, Khristo ni kubui no simi poito khlai.Chwng Khristo no ma yachak nai, molbrum brum ni langma man na hwn khe.Chwng abo no aji manya tai paina bo manya.Omo wng kha hai no magna yapharjakma ni. (Kolosai 2:6).Khristo chwng kwrak khe bachajak. Omo chwng bo bai charwi kharwi torrwjak mani. Buphang phangsa torwi manya, abo ha bai kwrwngwi tong ya hwn khe. Chwng bo bai se nok tangwi tubujago. Chini yaphang le Khristo se. Joto nokni yaphang tongo, kwrwk khe kaijak. Omo hai khe chwng manjakna nango, nok kwrak khe tangjakna hwn khe. Khristian langma le Khristo se chengo. Khrsto ni thani se chini yokma, kwrak khe tongwi bini logio him na ni.chwng mwthangjak mani kok rwjak:
Bo bai himwi tong mani ………………..2:6
Kwrak khe kaijak bini thani …………….2:7
Bo bai nok tangjak mani ………………..2:7
Kubui kaham khlaijak mani ……………..2:10
Bo bai baksa thwi mani ………………….2:20
Bo bai baksa bacha mani ………………..3:1
Bo bai baksa huijak ………………………..3:3
Omo no langma - kubui langma, khatungsuk mani, molbrum brum ni langma.Chwng o berem o nug kha, Khristo bini bebak tong baio.Bini thani je nang mani bebak no tongo, bo wng kha Kaitor bokhorok. Omo no belai uanamasingcha kubui abo no chwng bwkhao bujiwi manya, o Jisu bai no swngcharo chwng himlai tong nai Kaitor bokhorok bai.Abo ni slai - Bini thani no tongo ,bebak tongo bo wng kha Kaitor kotor.
Tho tai uaisa nailai anw, Bini yago mang bebak tong, bo Kaitor kotor.O Jisu no Kaitor, bono bebk gwnang Kaitor. Bo kebo solwi tongwi manya,suari rok buya, diari rok buya, tai poito gwnang rok buya. Bo joto ni slai kotor , Kaitor kotor.Mang gwnang chuknohani gwnangsa.
Chini langma puila tola se yarwng surgrana nango. “Khristo bai kwrwngwi rakna nango.” Ulo se chwng saka nasingwi torna nango, nok tang di bini thani, poito bai no snamwi nandi.(Kolosai 2:7). Lobma bising twi sak no rina nai di,kok khe kubui Kaitor bai khairokjagwi. Omo se langma kuchuk.
Bugra bai tongwi nwng saka kasai thang khe, abo no borok ni tomung tong mani, aswk jala kwrwi belokajakma o , sal brum nini langma milik khe naithogwi tong nai.
Kolosai mothano Paul belai sak nangjago.Aro ni khristian rok no kaham khe sak bachajak na muchungjago.bohrok poito khla tong mano kwrak khe romwi tong nani. A jora chaya phwrwngnairok, philosopher rok bai belokjak ya twi khe tong nani.Bohrok no thokai manya twi khe. Swngchar ni khwio kwlai ya twi khe , bohrok ni uansuk mung Khristo no kubui hwnwi tong nani. Bono joto ni slai kwplai kwthar tai gwnang.Hakwrago kaijak bachai tong ma hai khe Khristo o kwrwk khe bachai tong nani.Wngya khe chaya phwrwng nairok bai nobarsib twi khe sibwi tlangjak nai.
Baksa borok rok a jora hai hwnwi salai tongo, borok sak chukya Khristo ni bwskango thangwi bachaina ni.Bo suari rok ni thani se mathang granai, Khristo ni thani thangya sini swkang.(Kolosai 2:18). Tabuk ni jora bo baksa salai tongo, Kaitor ni thani thang nani bagwi Mary ni thani se ma thang gra nai. Eba tai kubun borok rok ni thani. Khristo sao bo simi se raiba,borok bai Kaitor ni kwcharo. Bo taibo sao, “Ang no lama……….khoroksa phano Aphani aro phai manya, tamo khe ani bising twi. (Johon 14:6).
Paul Kolosai ni Khristian rok no khoraiui hwn kha, Khristo mothani bokhorok wngwi tong mano sini ya wngwi tong mano, tai Kaitor bai borok ni kwchar ni raiba.
Paul bohrok no muitu khlairwi rwkha,Jisu kruso thwi phuru,Bo kerong ni chwng no phiyok mani. Chwng tai ok bukcha khe surina nang lia. Khristian rok tai sak no dukhu rwna nangya, eba ok bukhcha khe tong nani,dormoni mungwi sak no chaya nwngya khe mang no dukhu rwnai rok tabuk bo khlai lai tongo.Kaitor nono yapharjakna muchung ma khe,nini bwkha khamjak sumsok ni bagwi. Abo se Kaitor nai mani.Mang no dukhu rwmano wngya, kwsa komo charwui buya. Sumgwnang bwkha se ok khuijak mango tongo.Sak no dukhu kosto rwrwui uansukma kaham uansuknani omo mungsa samungo chukya, sumsok gwnang ni bwkhao.Chwng omo hai khe uansugo, mungsa swk chwng hamya khlai tong khe, abo no huna ni bagwi chwng muchung twi kaham samung khlai phano wngya. Tamo khe muitu ma khlai nai, Khristo samung khla mani simi se, samung kaham. Tai khoroksa phano samungmn kaham khlai nai kwrwi , khoroksa phano kwrwi (Rum 3:12). Kaitor kaham no rosai tlang khe aro tai mungsa phano karjak kwrwi.
BISING NI LANGMA Kolosai 3
Chini langmani nok no chwng tola simi kwrak khe kaima bai simi wngya.Khristo ni thani kwrak khe makai nai omo langma kuchugo kasa mani. Khristo ni bisingo nok no kwrak khe ma tang nai.Bwkha bisingo no nok kwrak khe matang nai. Khristo se poito gwnang rok ni langma. Kwbangma borok rok no poito khlaio Khristo se chwng no langma rwo , khoroksa borok khum bwchwlwi no khum kaimani twgo berwi rwma hai khe.A khum kaiani twi abo no twi simi ton glak - Langma achairwnai.Tamo khe Khristo hwn khe abo ni slai phano taibo khlai nai.Bo sak se poito khlai nairok ni bisingo tongo.Je langma Khristo ni bisingo tong mani abo se poito khlai nairok ni bisingo tong phaio. Bo mungsa phunuk lang kha, “Ang wng kha angur buphang norok wng kha bedek” (Johon 15:15).
Chwng sai mano Khristo o chini langma kwtal man kha , “swngchar ni manwi khwnwi rokno aswk sak nangjak ma kwrwi. Chwng swngchar ni thanio thwikha.”Chwng taibo sai mano, chwng Khristo bai hui tonjak.Chwng bono kaham khe sai man ma bai , chwng mungsa mungsa khe bono sini kha, Jisu Khristo ni naithok kaham rok no sai mansuk kha. Khairokmani, maya nang mani, koinenen khe tong mani,kaham khe tong mani tai bwkha logwi tongma rok no. (Kolosai 3:12). “norok ni khao Khristo ni kok mang kwbang khe tondi.” (Kolosai 3:16). Abo norok no juda khe ton nai.
Chini nok ganani nokari o borok khoroksa tong mani, Bini mung Tokhirai,chini nok bai nahalalai bohrok ni nok kitingwi buduk bwlwng bai kuplwng , kaham khe bohrok no nuhusukya,Salsa bohrok ni nok gana twi thang phuru bohrok ni nok no swrwng srwng khe nuk kha.Bohrok ni nok no kaham khe nuhur kha dogolam ni riswngjak bo naithok khe nuhur kha. Bohrok ni yakwlam kwcham baijak tong mani tabuk kwtal khe snamjak. Takhirai song buphuru nok seui thang kha sa? Chwng joto no hwnlai kha , Chwng joto swnglai kha, tamo wngwi nok ma sekha sa? Aro tai nukhung khungsa habphai kha, ang borok no nukya kh tai sibo sini yakho, hai phano a nok no nukma bai no sai mano borok kwtal haphai mani, Au ! chini phatar ni langma bo abo hai no wngo, bui nuk nai chini langmao Khristo tongphai mano.
Chwng Khristo kwrak khe langma kaijak tai chini langma bini thani.Chwng bo bai tongwi langma juda wngsugwi thang kha , Bo thwima ni bagwi.Chwng bo bai thansa wng kha bo kwthwi ni bachamani bising twi.Khristo thwmani bagwi chwng sumsok ni bagwi thwi kha.Bo kwthwi ni bacha mani bagwi chwng langma kwtal wng kha tai Khristo bai himna ni jora man kha.Chwng Khristo bai baksa kwthang bacha mani bagwi chuknoha ni tongmungo ma tong thai.Chwng kaham khe langmao tongwi ma phgunuk nai , tai kaham khe matongsuk nai.
Chwng swngcharo no tongo tamo khe bwkha khe chuknohani ni kok ma uansuk nai , abo no ma hamjak nai, tamo ni hwn ba chwng chuknohani citizen.Khristo no nasigwi tong di, bo nono bini ganao ton nai.
KHRISTIAN ROK NI KHUTURUK
Puila chwng kwcham tomung no” khugwi” ma tongra nai.Paul sao thwiwi ma khuknai (Kolosai 3:5-9).Chwng Khristo ni bising twi langma kwtal man mani ulo,chwng a kwcham borok no norwi ma horgra nai, tai bini samung humungrok no bo. Khristian rok no sanani nangya abo no khugwi rohor di hwnwi , abo rok wng kha soitan hai se, chini mwthangnaisa Bugra hai wngya.
Poito kwrwi wng mani, sak no dukhu rwi tong mani, abo rok hai khe tongwi Khristo bai kwthai manya. India ni bamon rok hai,Thailand ni monk hai tai Ruman Katholik eba Protestan rok ni layman rok chengjak phuru ni simi no majra gwnang.
Khristian rok tong mani yakarwi pai khe no wngo abo hai wngya, Omo kwtal langma se.Khristian tomung le borok rok ni mokolo tamo nuk,nwng khlai tong mano tai nini tomungrok no.Borok rok ri chum mani akonrok no nukma bai no , a borok sabo sini mano - abo hus gwnang da eba hus kwrwi borok,eba bo ba sengkrak sebuk da khlai eba civilian borok . Bo ba habugra da eba tai kubun borok khoroksa hai da.Phatar ni mwkhang bai no nono sini mano,nwng sabo tai nwng tamo khlai (Samung 27:23).
Tabuk Paul khristo o chini tomung kwtal no twiwi uansugo,Kwtal borok no sago chumwi nadi.Kwtal tomung tabuk Khristo ni aro ni se mano,kwtal khe snamjak phirwi Bugra Jisu Khristo no sai mansugwi sian kwrwng wngo. Tamo khe chwng abo rok no bwkha bisingo twisugwi tonwi a jora kaham man mani bagwi , chini gana ni takhuk song no pogwi ta thang di, bohrok no ta nor di. Chwng Khristo no sai mansuk kha hwn khe, buini bagwi se taibo kaham khe ma uansuk nai. Kwtal khristian rok khugwi simi khibi ya, tamo khe kwtal tomung no chumwi bo mana o.Khristo ni langmano ma twio. Tho, chwng a uanamasingcha tomung kwtal no chumwi nalai anw.Abo rok wng kha Maya gwnang, khairokma gwnang , koinene borok, borok kwchang , kha kolok, nakarnai borok.tai hamjaknai borok se wng thai.(Kolosai 3:12-14).Au! Abo rok bai no chwng sak no borom rwi ma tong nai.Chwng omo rok hai khe tong kha, swngcharo chwng kubui wng nai.Paul sao a tomung kaham rok wng kha kangsa rikaham hai, abo wng kha hamjakmung chango khajak wng nai.Abo chini langma o khakchangma kuplwng tubu nai. Swngcharo chwng kwthang tong sak kwtal khe swrwng phlai tong na nango.
KHRISTO ANI BAGWI BEBAK EBA CHINI BAGWI MUNGA NANGYA
“……. tamo khe Khristo se bebak, Khristo se bebago no.” (Kolosai 3:11). Khristo nini langmao kwrwi hwn khe,Bo mungsa bo chukya nini bagwi. Chaya phwrwng nairok no amjokna nang nai , tabuk ni jorao : Jisu Khristo no chwng buro ton? Baibel sao, “Nwng o Phola Kaitor ni da Kaitor niya omo twi khe sui man anw : Jisu Khristo no borok wngwi phai kha hwnwi gosinai borok bo Kaitor ni Phola no mankha.” (1 Johon 4:2). Om se chini poito ni amjokmung. Omo haikhe sada sakhlai kha,.”Bini thwi ni jarwi se chwng phiyokjago, abo tamo hwn manile chini sumsok nakarjago. (Kolsai1:14).? Omo hai no wngwi tong khe , abo kubui, omo hai wngya hwn khe abo tatal.
Khristian bwkha le rwchabnai bwkha (Kolosai 3:16). Khristo chwng no bini kok rok no phwrwngjak na muchungjago, tai chwng tongthok mano phunukjakna muchungjago.
PHATAR NI LANGMA Kolosai 4
O berem wng kha tai khaksa chini langma Khristo ni bisingo, Phatar ni langma.Chwng nugo chini bisingo nok ma tang nai Khristo ni langma kwtal no snamwi ma tisa nai , abo ni slai tai bo ma khlai nai, Chini langma kwtal no bui nukna nang nai,tai bwkhao ma nangjak nai “Poito kwrwi rok bai sian kwrwng khe tong di,lama mankha hwn khe ta yakar di.” (Kolosai 4:5) Abo hai khe no chwng Khristo no swngchar no ma yaphar nai.Muitu narwk di Khristian rok wng kha “chikonsa Khristo.”Khristo ni langma le swijak simi wngya, swinai kwrwng rok bai . Omo paisugwi bo thang ya, kothoma kaham pirjak bai kha. Khristo chini bisingo tong phaio,. Bini langmani kokrok koktun kwthango tongo.Abo no chwng nugo tai borok rok ni thani khuktango.
Jephuru swngcharo kisa borok khristian wngkha , a chengsama ni jora, aphuru bohrok kwcharo hakhor kotorma hai ma tongjak bai mani, buini borok rok ni hano, bohrok ni thani “kwrwi” tong mani. Paul sao, “Sian kwrwng khe him di kwrwi rok ni thani.”
1 THESALONIKI BIJAB | Jisu Khristo phaiphinai
Jisu Khristo tai uaisa swngcharo phai phinai abo kok kubui, Paul a kok no Thessaloniki bijab kangnwi o sai khwna rwkha. A kok no sak nangya hwn khe mari kwmai thangma hai wng nai. O koktun kangnwio chinwi jora khursajak kha, Bugra Jisu Khristo phai phina kop no.Omo no mothani khatungjaknaa kok. Omo joto phaithakni beremo sajak tongo.”Chuknoha ni phai nai hwn mani bini sajla no nasingwi tongma bagwi.(1 The4ssaloniki 1:10). “Bugra Jisu Khristo phai na hwn phuru.” (1 Thessaloniki 2:10).”Chini Bugra Jisu bini bebak borok rok bai phai phuru norok chini Kaitor ni bwskango majra kwrwi khe kwthar wng nai.(1 Thessloniki3:13).”Ulo Bugra bai nokhao malaina bagwi chwng kwthang tong nairok bohrok baksa chumuio tisaui tlangjak nai.(1 Thessaloniki 4:17). tai paithak ni beremo ,”Chwng no kha kwchang rwnai Kaitor norok no bebak o no kwthar khlai thung , phia bo norok no, norok ni phola no bwkha tai bwsak no chini Bugra Jisu Khristo phai phuru majra kwrwi khe tonsok nai.”(1 Thessaloniki 5:23). O kok no twi joto borok rok no swngwi da mano, “Khristo tai uaisa phaida phaino ?”
Khristo puila phai phuru khe achomsa phai kha, a jora ni sinai nuknairok no uanarwkha, Chwng sai mano bo taiuaisa phai nai hwnma bo uanamasingcha no wng nai.
Paul o kokno sakha, Timothy tai Silas bohrok Thesalonikio koktisal ni hati bartham jora se aro tong lango., bini uainwi missionari beraina thang phuru. Tamo khe bo aro ni mothano songcha kha. Hai simi wngya, poito bo kwrak khe khlai kwlang kha.Kisa jora se bo aro tonglang mani,Paul aro kaham khe kothoma kaham khwnarw lang kha. Bono chajakya tong nairok hai hwnwi sakha, “Swngchar no kuchuk tola khlai kwlang kha.” (Samung 17:6). Lila rwsukma bagwi, aro ni khristian takhuk song bono aro ni rwirohor lai kha. Bo Berea, Athens tai Korinth no thangwi tongwi kha. Aroni simi no bo puila ni 1 Thessaloniki koktun swi rohoro, Timothy ni yak twi. Chwng sai mano bo aro kisa jora se tonglang mani. “Ang kisa jorani bagwi se hama nasao.”hwnwi Paul sao.
Agi chwng sai manya Paul ni samung rok no.Bo talsa bai no motha songcha kha, tai hamcha kha. Bo hati bartham se aro kothoma kaham piro.Aro tong phuru bini panda thak plai ya, kothoma kaham pirma bo thakya.Paul Thessaloniki chasai pha mani , omo missionari buini borok ni thani aswk kwlai khe manjak tong mani wngya. India o William Cary. Judson Burmo, Morrison China o,Moffat Africa o. bisisni ulo se khoroksa Kaitor no romo.Tamo khe oro Phola Kwthar Paul no chuba kha , mai kumun ranani.
Kisa jora ni bisingo Thesaloniki o kwbangma borok rok Jisu ni thani phai kha,Greek borok rok tai bwrwirok ni bisingo Poito khlai kha. (Samung 17:4). Bo uaisa bai no mothao muihan bai charwna cheng kha,Kaitor ni kok no. Bo Phola Kwthar ni kok no phwrwng kha (1 Thessaloniki 1:6,) Kwthamwi khoroksa (Trinity) (1 Thessaloniki 1:6). Tai Khristo Jisu tai uaisa phai phina ni kok no (secnd Coming) (1 Thessaloniki 1:10). O mothao bui ni borok rok no bangkugo.Jihudirok ni slai. Bo aro ni kwtal Khristian rok no twiwi se bwkha rwi tongo. Paul ,Timothy no Athens ni rohoro, bohrok ni poito no tai bo rakrwna bagwi, tai bohrok bahai khe poito kwrak khe tong lai kha , a kok no bono saphai nani. Timothy kaham kokrok no tubu phai kha, abo rok no khwnai Paul belai khe khatungjak kha, bo songchama ni motha.Hai wng phano Timothy mothao kisa chaya nuklang kha,abo no hamrwna nang nai.Aro kisa borok chaya phwrwngwi tong kha , Jisu Khristo tai uaisa kiphilwi phainani kok no twiwi. Bohrok aro belai no uanalaijak, baksa borok rok thwi ma no twiwi. Bohrok rapture(Chumuio phai naphai mani) tlangjak glak , Bugra phainai chwngsacha khe. Baksa rok khe belai no khatunglaijak Bugra phai phina ni kok no twiwi, abo ni bagwi baksa ba bohrok ni sak ni samung no sak nangya wngwi tong bai kha.
(1 Thessaloniki 4:10-12). A chaya phwrwngjak mano swrai swrai khlaina muchungjak kha tai kwtal khristian rok no khatung rwna ni. Paul o koktun no swi kha .
O koktun wng kha khajani borok no swi mani. Koktun wng kha bwkha bai bwkha manwi kok salai mani.Paul bini takhuk song bai gana no tong ma hai.English Baibel o kokthai chibwrwi jora sajak tongo. Omo wng kha khatung rwnani kok mang se.satokjagwi tong phuru khatung rwmani.
Oro bwkha uduru muduru wngjak nai kok kwrwi, Bugra kiphil mani tai khatungjak hamari no twiwi bwkha khakjak nai kok kwrwi. Khoroksa phano o kokthai no khuktangwi man glak bini phwrwng ma karwi. Tho chwng khoroksa tai khoroksa bai ualai tonglai glak.Kaitor ni kokthoma kwtwi no twiwi.”Ang kiphilwi phai phinai.” Omo no Khristian rok ni khatungjak nai kok. Tho kaham khe nasinglai tong lai anw. Buphuru jani phai no sia, bu salo bo phai no , bu jora bo phai no, borok ni sala phaijano.
KHRISTO PHAI TONGO 1 Thessaloniki 1
“Khristian kwtal rok no khatung rwmani.”
Tai kubun khristian rok bai bahai khe kwthai tong nai abo no sina muchung khe, Paul ni thani thang di, bo salangma kokrok no khwna di,Phola Kwthar bai twiduljagwi. Omo hai samung no Bugra Jisu chini bagwi khlai tongo, Bini mungwi.
Paul borok rok no khaphur rwna nai ya, Kaitor ni bwkha no swbaiwi..
Paul borok rok no romna naiya, bohrok ni kha nasaui.
Paul sak man na muchungya, bohrok ni manwi rok no nugwi.
Paul sak no kotor hwnjak na naiya , bini samung bai.
Paul bini samung no sapung hopung no tango.
Paul borok rok no khatungrwi mang tongo.
Paul bo bai baksa samung tang nairok no khakaham tai hambai rwo,Silas bai Timothi no bo rwkha.Silas bo bai tongo Thessaloniki motha songcha phuru. Timothi hwn khe bini koktun tunnai Thessaloniki motha tai bohrok ni kok kaham rok no tubui bono saphai nai, bohrok torma logman akonrok no. Tai bohrok ni nangma rok ni kokno tubui Korinth o phai saphai kha. Paul ni thani chini swrwng thai kwbangma tongo. Bo sai mano bahai khe kiching snamwi tong nani,kwbangma borok rok abo hai tong na muchungjak baio.Bo borok rok no hamjago, Baibel chwng no sao bahai khe kiching snam na nang. “Baksa kiching song hai no saka saka simi kiching hai ke phunugo, tamo khe soi kiching khe sak ni takhuk ni slai se kwthai tongo.” (Phwrwngmung 18:24). Omo hai no Paul bo khlai tongo. Bo bui tamo nangjak omo naiwi se khlaio,samung khlai pai khe bo borok no hambai rwo.
PAUL SURISAN TWI KHE SURIDI
“Norok ni bagwi chwng salbrum brum Kitor no hambai rwo,chwng suri sanbrum brum norok ni kok bo sao.”(1 Thessaloniki 1:2). Norok kwtal Khristian wng nairok no thangwi made malai, Paul malaima hai khe ? Phwrwngnaisa , nwng omo hai khe khwda khlai? Paul ni bising twi Jisu ni thani phai nairok kwbangma, kamiyung gwnangwi kuplwng. Hai phano bo bohrok thangwi malaio, Bohrok no bwkhao chuwi tono. Bohrok bai koklam salaio tai kwrwng lai tongo.
Nini surisanjak nai mungrem da tong ? Nwng buini mung khuwi suda surisan ? Nwng nini kiching song ni kok no Kaitor no saida khwna rw ? Nwng bui no Jisu ni kok sana ni tuda tukjak, Jisu ni thani buini kok no sana ni naidi.Hakhe nwng dakti no buino Jisu ni kok sai khwna rwi man nai. Chwng jotono omo no khlai mano, joto ni slai sia borok phano Jisu ni kok no sai khwnarwi mano.
Chwng Khristian wng kha, tamo ni bagwi swngcharo tonjak kha, chini tamo samung khlaijak nai tong? Chwng bwswk khe kha nangwi samung khlai thai? Chini phunukjak nai da tong, Kaitor bai gosi najak mani, kothma kaham yapharjak mani ? Paul koktun swi mani wng kha, bini aswk samung bangma no twiwi, bo kwtal khristian rok ni bagwi thwi phano mano,bo joto no samung nangjago.
O mothano twiwi bo Kaitor no hambai rwo. O motha aswk khe naithok mani, abo mungsa manwi khwnwi bai snamjak mani wngya, rangchak rukphai bai buya, holong bai buya, tamo khe aro ni borok rok Kaitor bai tongo Kaitor no hamjago,”Kaitor ni tai Bugra Jisu Khristo ni borok rok no.” (1 Thesaloniki 1”1). Bo belai tongthokjak bohrok aswk naithok khe torlai kha hamlai kha, a kwtal khristian rok.Bo bohrok no phunugwi kok sao, jesa thaio phano thang khe,Thesaloniki ni kok no sao.(1 Thesaloniki 1:7)
Bohrok khatungwi tong lai mani kok rok no. Mesedonia tai Achaia (Greece) amchaio bohrok ni kok pung bai kha khwna nairok kha habjak bai kha. Bebak borok rok salai tong kha Kaitor kwtal khristian ni thani uanamasingcha samung khlai mano, khatungjak Thesaloniki mothao.
“Poito khlai nairok ni thani norok phunukna kwlai kha.” (1 Thesoloniki 1:7). Omo hai khe no swngchar ni borok rok nai nani muchungjagwi tong baio. - Khristian rok Khristian langma no twi tong khe, poito khlai twi samung khlai tong khe. Omo hai no Thesaloniki song khlai kha . Rang puisa no twiwi Thesaloniki ni kok mungsa sajak kwrwi, “bohrok ni annual budgets”, tamo khe bohrok Kaitor no poito khlai mani kok le hagwnangwi sajagwi tong kha.(1 Thesaloniki 1:8). Bohrok khatung lai missionari samung no khlai lai tongo, Greece ha gwnangwi kokthoma kaham pirlai mani.O motha hai khe joto motha no kothoma kaham pirlai di.
JORA KWTHAMO CHINI LANGMA
Laithangma Jora : “Kaitor ni bwkhak kiphil kha.”
Thesalonikini poito khlai nai borok rok “Kaitor ni bwkhak kiphil kha takjak mwtai khulum mani.”Sak Kaitor ni bwkhak ma kiphil nai, sumsok khlai mani aro ni tai poito khlai ya tong mani, Kaitor ni bwsa ma wng nai.Chini langmani takjak mwtairok kwbangma,Kaitor ni bwkhak kiphil nani hwn khe, swngchar ni kwbangma tomung chamung rok no ma yakar nai, chini hamjakma rok no swkagwi khibio tai Khristo ni logi rwkthar thani bwkhao lama ni rojong wngwi bachao.
Tabuk ni jora : Kwthang Kaitor no suamung nani.
“Norok bahai khe takjak mwtai rok no yakarwi Kaito ni thani phai kha.” (1 Thesaloniki 1:9).Slaijaksuk kha ! Kwthang Kaitor no suamung kha,kwthwi mwtai tai kwthwi rok khlaima no yakarwi rwkha tai kwthwirok siringsa khe tong ma hai tongjak kha!
Phainai Jora : “Chuknoha ni phai nai sajla no nasinglai tongo.”
Bohrok suamung lai tai nasinglai tongo. A swkang puila ni khristian poito khlai nairok Khristo phai phinai hwn mano nasing laijak.Bo sak baithang kok rwi smai tangwi kwlangjak. Abo no hwn no “khatungma hamari.” Kwcham jora ni diari rok nansing lai tong lai mani Masia phai nai, bisi kwbangma nasing kha. Bo phai kha , jora munsugwi phai kha.Jisu phaiwi thang kha . Motha bo ma nasing nai, bo kok rwi smai tangjak, phai phinai, tai uaisa phai nai..Kwbangma borok rok no khatungma paijak tai kha baijak. Tamo khe jora munkha hwn khe bo phai nai. Nini Baibel ni Mark bijabo o smai tangjak kok sajak tongo . Johon 14:3;Samung 1:11; 1 Thesaloniki 4:16; Phunukjakma 1:7.
Paul kha kamani tongo, bini a samung rok ni bagwi bo mungsa sokat man nai aswk dukhu kosto man mani. Abo rok khobjak bai nai kwtal khe bwkha slaijak nairok no khristo Jisu no yaphar mani, samung kwrak tangwi. Jephuru Jisu phai nai sokat man nai.
KHRISTO PHAINAI 1 Thesaloniki 2
“Kok khwnai tong nai seleng no khatung rwmani.”
Thesaloniki o Paul samung khlaima rok no kok swbai samani.
Nangya thang glak …………………………….2:1
Bwkha baijak phano kha kotor………………..2:2
Thokaina ya, abul buya, phelokna buya, ……2:3
Kaitor no khaphur rwo………………………….2:4
Kok bolai saya…………………………………..2:5
Kaitor ni chwngsacha ni bagwi ……………….2:6
Borok kwchang …………………………………2:7
Hamjakma ………………………………………2:8
Hor sal samung tango …………………………2:9
Soi khe majra kwrwi khe tongo ………………2:10-12
Samung ni bwthai …………………………….2:13-18
Paul bumo hai borok naidi! Bo kothoma kaham pirma le Kaitor no bwkha phur rwna bagwi se.Bini tongma chama khe borok no kubui kok pirman no bwkha habrwnani. Bo kok pir twi khe no bini tongma chama. Thesaloniki motha wng kha Missionari motha.Omo bo bohrok no khuk kwtwi samani wngya, tai bohrok ni aro ni rangri bo naya. Aro bo chwrairok hai khe phai kha, tai aro tong kha bohrok no charw kha khanrwkha, kwlwi bwsa no natwi khe naikha. Bo borok seler wngya,tamo khe saphung hopung samung tang nai.Sak baithang tongwi bohrok no phunugwi tongo.Bo bohrok no koiwi sao, bohrok khristian hai khe salbrum brum tong nani.
Paul koimang tongo “Kaitor bai hamjakna twi khe tong di.” (1 Thesaloniki 2:12) Khristian Khristo bai tong mano wng kha Khristian langma.Chwng Khristo bai him mani tai kok pirmani abo kwnwi apher.
Paul nasing horwi tongo, Bugra Jisu Khristo phaina hwn mano. Bini sokat kotor wng kha , Bugra Jisu Khristo ni mwkhang nuk mani ulo , bo samung khlai mani , kwtal khe bwkha kiphilnai rok no Khristo no yapharwi rwna ni.Bohrok bini chwngsacha no baklai tonglai thung bo phai phuru.Bohrok bini tongthok ni motok wng nai. (1 Thesalonimi 2;19-20).
KHRISTO PHAINAI 1 Thesaloniki 3:1-4:12
“Khristian rok hamjaklai mani bangrw rwk.”
Paul takhuk rok ni bisingo hamjagwi samung tang mano kok swbaijak kha. Paul kaham khe no sai mano Thesaloniki ni adong song kwbang ma tekto ni bisingo tong mano. Bo Timothi no Athens ni rohor kha, bohrok kirimasingcha khe satokjagwi tong phuru khatung rwnani.
Timothi bohrok ni poito kwrak khe tong lai mano, tubui saphai kha, tai hamjaklai mani.Abo no khwnaui, Paul ni bwkha belai tongthokjak kha.Bwswk se khatung kha, bohrok kwrak khe poito twi tong mano sai manwi, Paul khwna mani ulo. Bohrok maya nang mano sai man kha, bini logi song bono hamjago abo ni bagwi bo khatangjagwi malaina muchungjak suk kha. Bohrok satokjagwi, dukhu kosto man mano, Paul a sal no unamasingcha sal hwnwi sakha, tamo ni hwn ba abo ni bising twi bohrok kubui khristian wngsuk nai, khain kwrwi borok wng bai nai. A Jora bohrok slaijagwi thang bai nai, Kaitor ni bwskango bachai nai.
Borok rok khatungjak tong phuru amjokjak khe,tamo hai borok bo tabuk sinijago. Paul bohrok no sakha, Bugra phikha khe aphuru borok rok tai bo tornai loknai .
Kubui khe kwthang tong nai ……………………..3:13
Bo bai himphlai tong nai ………………………….4:1
Kwthar wng nai ………………………………… .…4:3-7
Hamjaknai ………………………………………… ..4:9-10
Paul joto no koiwi sao, sak sak kwthar khe tong bai di langmao testimoni kaham twi tong nani. (1 Thesaloniki 4:1). Oro no kwbangma khristian rok chenwi thango. Chwng majra kwrwi khe tongna nailai anw.Khoroksa tai khoroksa no hamjaklai tong lai anw. Muitu khe nai di Jisu uainwi dagilang mano. Swkangsa : Jisu dagikha, “Bwkha bai nwng nini Kaitor no hamjak di.” Swkangnwi : “Sak no hamjak twi nwng buino bo hamjak di.” Paul khe chwng no boksinwi sakha,”Bugra norok kiching norok no tai bo hamjak rw thung.” (1 Thesalniki 3:12; 4:9 -10).
Chwng sai man kha, bo chwngsacha khe nukjak phai nai , nasing tong mani ,abo langma no seler snam mani wngya. (1 Thesaloniki 4:11-12).
Khristo no nasing tong mani khoroksa phano seler kha glak. Hamjakma borok khoroksa swk nogo phai nai hwnwi nasing tong khe, a borok seler hai khe a sal buphuru phai no hwnwi achuk tong glak. Hai wngyaui chwng pailai ya khe se tiyar wngsok nai, bo tamo chajak tamo thokjak abo no tiyar khlai soknai.Nwng tamo kha khlai buma khoroksa bwsla nogo phai nai bini samung ni,aphuru bo haino da achuk tong no a sal no nasingwi! Bo bwsala thumni khotol no sapsutra khlai sok nai,bo thokjak mani chamung snamwi ton nai auang bangwi khaui ruksogwi ton nai tai uahan mosodeng dengwi, bo bini yaphri khorang khwna nani nasing sogwi tong nai.Omo hai khe se kubui khrstian rok ni tomung , Bugra Jisu phainani sal no nasing sogwi.
KHRISTO PHAI NAI 1 Thesaloniki 4:13-18
“Bwkha baijak no khaswrang rwmani”
India ni dolsa khristian kwtal rok Canadao missionari ni thani phai lai kha. Khwnaya nukya mungsa sanmung sanlai kha, Kaitor khlai mani kok rok no khwna mang phai kha, Bohrok hai hwnwi hwnlai kha , “tabuk sadi bo tabuk chini bagwi tamo khlai no.”
Nwng tabuk buro man no , borok san mani kok no phirogwi saphinani? Omo Baibel o mano. Bo kiphilwi phai phinai (1 Thesaloniki 4:16)! Khoroksa nini hamjakma kiching , nono sahor kha nwng bai malaina phai nai,nwng haino achugwi lelai tong glak,bono nwng malai ya sak, bahai khe jani ba phailang no. Tamo khe chini hamjaknai Bugra mwthngnaisa sao, Bo phai phinai tai bo swngchar no slaisugwi khibi nai tai borok rok no chwngsacha khlai nai. Chwng tabuk haino da achugwi tong mano mungsa phano khlai ya karwi, bo phai nai hwnwi khwnaui Swngchar ni kiching song no naiphai nani Bo dakti no phai nai?
O kisa bwtango kwbang manwi tongo , omo hai khe se paio, “Abo ni bagwi o kokrok bai norok kiching norok khapang swrang rwdi.”
(1Thesaloniki 4:18). Bo kubui no phai nai, oro se khapang rwnangjak nai.
Thesaloniki ni khristian rok tekto mansuk bai kha tamo ni hwn ba Khristo phaina hwn mano twiwi kok banglaijak.Bohrok sai mano Jisu dakti no phai nai,tabuk thwi thang nairok le tamo wng nai.Hakhe bohrok le tamo wng nai bo chwngsacha khechuknoha ni phai phuru .
Jisu swngcharo kiphilwi phai phuru, Bo saichung phai glak, Jisu ni bagwi thwinai bono hamjaknairok no logi tubui phai nai. Aphuru bwswk se uanamasingcha wngno ! Thwima bai paisuk glak. Bumabupha bai bwsarok malai nai bihik bwsai malai lai nai, sak ni hamjakma borok rok bai malai nai tai kiching song bai malai kwthalai nai. Chwng bwswk khe khatungjak a salno chini sandai masarok no pal khe malai bai nai.
“Hakhe Bugra sak no chuknoha ni ongkhorwi phai anw.” (1 Thesaloniki 4:16). Khristo mungsa saya , Bo kwthwi rok ni suari rok no rohor nai chwng no nogo tlang phaina ni.Bini kwina Kwtal Motha no. Bo sak se phai naphai nai bini kwina no.Norok ni aroni chuknohao tisai tlangjak nai o Jisu kiphilwi phai anw.” (Samung 1:11). “Bohrok ni sajla no nokha ni chumui o khe kwplai wngwi belai chwngsacha khe phaima nuk anw.”(Mathai 24:30).Aphuru bwswk khe tongwilai khatung no.
KWTHWIROK BACHABAI NAI
Khristian hamjakma borok rok thwi kha hwn khe, bono mangkhoro phobna thang phuru aswk kha khamawi tongthai kwrwi. Bohrok Khristo bai kok rwi kwlangjak tongo, mungnwi hamari man nai,
1. Salsa a thwinairok kwthang bacha phinai
2. Jisu Khristo swngcharo kiphil phuru bini logi tubujak nai.
Bo poito gwnang rok no lamsok soknai, puila thwi thang nairok no, bo bai baksa tongna ni. (1 Thesaloniki 4:13-14). Jephuru Suari okra totro tamwi khorang khlai nai, Kaitor ring mani, Khristo phainani sakhlai mung.”Jisu Khrsto ni mungwi thwi nai rok mangkhor ni bacha nai” Bo bai malaina ni.Ulo kwthang tongsok nairok bo chumuwi o tlangjak nai bo bai malai nani , chwng pal khe Khristo ni chwngsacha o tongwi lai nai. Molbrum brum tongwi nai.(1 Thesaloniki 4:17-18).
Jisu Khristo tai uaisa kiphil phinai, puila Motha ni Khristian rok ni khatungma kotor tong mani,Puila, Jisu Khristo phai mani wng kha ha sakao je wngma rokni slai kotor.Borok wngwi phai kha tai Kruso thwikha chwng no sumsok ni yakni phioykna ni . Tai uaisa ulo wngmung kotor wng phai nai,Jisu swngcharo kiphilwi phai phinai, Raja wngwi phai nai,sumsok hani tlangsugwi thang nai. (Mathai 24:42).
KWTANG TONGNAI ROK BO BAI MALAINAI
“Ulo Bugra bai malaina bagwi chwng kwthang tong nairok, bohrok bai baksa chumui o tisaui tlangjak nai.Hakhe abo bai no chwng Bugra bai mang ma tongwi nai.” (1 Thesaloniki 4:17).Joto borok rok thwibai glak Jisu phaiya sini swkang.”Chwng bebak no thwi glak tamo khe paithak ni salo totro pung khe no uaisa bai mokol muphilk kaisa bai no chwng bebak no mulphiljak bai nai. A totro pung khe no kwthwi rok thangblang khe mwthangwi tisajak bai nai, phia chwng bo bebak no mul philjak bai nai..” (1 Korinth 15:51-52).
“ Chwng Bugra bai mang ma tongwi nai.” (1 Thesaloniki 4:17). Bo hai khe snamjak nai,bo bai no tongwi nai. Bo nini banta tongthai snamsokna se thango. “Ang thang baiwi tongthai snam anw, ulo ang kiphilwi phaiwi norok no ani aro lang phai anw. (Johon 14:13). Tabuk Chuknohao se Khristo chwng bo aro no tongwi nai. Chuknokhao chwng no kotor borom rwjak nai mang no slaiwi.
A Panda kotor o wngna thangwi tongo :
Bugra Jisu Khristo chuknoha ni ongkhorwi phai nai.
Kwthwi rok thangblang wngwi bacha nai.
Poito gwngnang kwthang tong nairok slaijak nai.
Joto bodol no chumui o tisai tlangjak nai Bugra bai malaina ni.
Jisu phaina na hwn mano twiwi kubui no chwng khatunglaijak. Bo chumui o tisai tlangjak kha (Samung 1:9).Bo chwngsacha khe kiphilwi phai phinai. (Phunukjakma 1:7). Suari rok bo bini logi tong nai. (Mathai 25:31).Poito gwnang thwisok nairok swkang bacha nai, kwthang tongsok nairok ni slai, bohrok ni mang slaiajk bai nai tai Enoch bai Elijah no slaiwi chuknohao tlangjak kha, abo hai khe no Khristo ni motha bo tisai tlangjak bai nai.Phai nai Khristo no lamsok laina ni.
Omo no twiwi uansugwi tong di, salai di, nwng sak sai man na nang nai Khristo bai yachakjak na ni - Mang no, bwkha no tai Phola no twiwi, Omo rok no bahai khe sago phwnag nai.
“Norok bo tiar khe tong di , tamo ni hwn khe phai glak hwnwi tong phuru no Borok ni sajla phai anw.(Luk 12:40).Salbrum aisiri siri thuma bacha khe, chwng sakno swngna nango. “nwng nini Bugra phaina hwn mani jora sak tiar da wng kha, Bo tini phano phaiwi man.” Horbrum thuna thang phuru, “Ang Bugra phaina hwn mani jora tiar da wngsok kha, thuna ni bachaya sini swkang ?” (1 Thesaloniki 3:12-13).Thwina bagwi kwthang ta tong di tamo khe kwthang tong di Khristo phaina no nasingwi. (1 Thesaloniki 5: 4-8)!
KHRISTO PHAI TONGO 1 Thesaloniki 5
“ Kwthar tongna batailai mani”
Khristo phai nai sikok phai twi tai Noah ni jora twi tor twi khe.Swngchar mungsa bo sia Jisu Khristo kiphilna ni kok no. O kok no swngchar ni borok rok chajakya,. Tamo khe Jisu sao, Bo phainani swkang kwbangma “mari “ swngcharo phunukjak nai.Abo ni bagwi poito khlainai Khristian rok hus wng di,naichomwi tong di. Jisu ni sagri rok no salang mani tongo, bo sikok horo phai twi khe phainai.(Mathai 24:36,42;25:13;Mark 13:32-37; Luk 12:40;21:25-35). Bo sagri rok no rakdama rwi kwlang kha hus khe nasing tong nani. Omo no bohrok ni samug tai tomung. Khristian a chwngsacha sal ni bagwi kirina kok kwrwi.
A sal no chongwi ta tong di, chwng hus khe nansingwi tong na simise nango. Chwng seler hai khe thui tong na bo nangya, sichai tong di naichomwi se tong di. (1 Thesalonki 5:6). Khristo phai nai hwnwi seler wngwi tangya twiya tongna jora buya.Samung tang phlai tongna no chini langma ni kok bothoma. O berem o chwng o kok no man nai.
Nwng nasingwi tong phuru ! Paul chwng no sai khwna rwkha, nwng tang tong mani tongthok thok no bathagwi lelathai kwrwi.Nwng joto samungo no lelathai kwrwi. Nwng abo hai khe no tangwi tong khe langmao gwnang wng nai.
Tongthokmang tong di ……………………..5:16
Surisan mang tong di………………………..5:17
Bebago no hambai rwdi …………………….5:18
Phola Kwthar no ta kebebg di……………….5:19
Diari no samung nangya ta wng di………….5:20
Bebak no chanai na idi ………………………5:21
Kaham no narwk di …………………………. 5:21
Majra kwrwi khe tongsok thung………… …5:22
Nwng uaisa phano da uansugwi nai kha Paul borok munusu wng twi khe phunugwi salang mani,Khristo ni logi rwktharo hwn mani, tamo hwn mani ? Paul wngkha mwkhang naharwi kok saya, swkango no sanai, bwkha kaham bai kok sanai.Khristian rok ni bagwi bachai nai jeswk phano jwngjal kotor wng thung. Paul wng kha belai sinai borok tai kaham khe tongsuknai. Chwng o kok sana ni nango, gian gwnang borok ni bagwi omo bwswk se tuk no bono taknaisa bugra ni thani koinene khe tong mani ! Paul koinene khe tongwi phunuk kha Bugra ni yakungo kwlai mani.
Uansugwi tong mano salai di,sak sak tomung kaham khe tong nani, langmano Khristo bai yachakjakna twi khe.- Mang no twiwi,bwkhano twiwi, tai Phola no twi salaina ni, bahai khe sago kai ton nani.
“Norok tiyar khe tong di , tamo ni hwn khe phai glak hwnwi tong phuru no Borok ni sajla phai anw.” (Luk 12:40).
2 THESALONIKI | Jisu Khristo chini kiphil nai Bugra
Omo wng kha swkangnwi koktun “Hamari kupulwng khatungma” Bugra Jisu Khristo tai uaisa kiphilwi pha nai.Thesaloniki ni khristian rok wng kha swkang baira nasikhor nairok. Paul bohrok no kok sakha, bohrok bwkha o tamo chonglai tai uansuklai tonglai abo no twiwi.Puila ni koktun khe , “Jisu kubui no phai nai” Swkangnwi koktun hwn khe , Bo phaina ni swkang samung khlai lai tong di tai nasingwi tong lai di.”
Jisu Khristo phaina ni kok no Baibelo 260 beremo 318 jora Smai Kwtalo khusajak mani chwng nugo. Abo ni bagwi no omo bwswk se nangkumani kok chwng sai mano.Chwng Smai Kwcham ni diari rok ni kokno bwkha rwsugwi khuktango, Jisu puila swngcharo phai thang mani kok rok no. Abo ni bagwi no chwng bwkha rwsugwi naitugwi manai nai,Bo tai uaisa phai phina hwn mani kok no.”Phan gwnang khe phai nai tai chwngsacha kotor khe.” Jisu salango, bo phai nai tai uaisa. Bo samani kok , “Ang thang baiwi tongthai snamwi anw,ulo ang kiphilwi phaiwi norok no ani aro tlang phai anw, hakhe ang tongthanio norok bo tongwi man anw.”(Johon 14:3).Bo muchung ma khe bini sagri rok bini o kok no saiman bai thung,bo tai uaisa kubui no phai nai, abo ni bagwi se bo thangsogo.
1 Thesaloniki sama khe Khristo Jisu phai phinai bini Motha ni bagwi. Chini bwkhao mungsa twi yaui sina nango “Khristo phai phinai”Salsa Jisu bini kwina no tlang phaina phaiphinai, bini Motha no.A jora swngchar bai bo nukjak glak , tamo khe bini borok rok bini bagwi thwi nairok no khobwi , tisai tlang nai bo bai malaina ni. Omo no se 1 Thesaloniki phwrwngo. Bisi sini satokjak mani ulo (Tribulation) swngcharo karwi kwlangjak nairok bohrok bai phaiwi nukjak nai, logio bini Motha no twiwi, bini ha snamwi bo habugra chanai.Aphuru bo swngchar ni bebak borok rok bai nukjak nai. Bo phai mani hwn khe,oro mungnwi samung wng nai,”Bisisini satokjak nai,” Chwng khristian rok puila wngma no nasing tong laio.Swngchar ni bebak borok bono nuk glak bisisini satokjak mani paiyasak.
2 Thesaloniki khe sao, Khristo bini suari bodol rok bai phai phinani kok no.Swkangnwi wng nani kok hwn khe, Khristo bini Motha ni bagwi phai nai tai suari bodol tubui phai nai kwplai khe.Kubui no mungnwi wng nai tamo khe naharmung khe kaisa.O mungnwi wngmani kwcharo Israel rok bohrok ni ha Palestine no man bai nai:Swngchar ni buini dopharok thumjak bai nai , bohrok ni ari kena wngwi bacha bai nai. Aphuru Antichaist swngchar ni bugra kotor wng nai, sason khlai nai.Bo Israel rok bai kok rwi smai tang nai tai a smai tang mano swbai khibinai.Abo ni ulo no satokmung kotor cheng nai.(Mathai 24:21-22). Ulo khe Khristo bini Kwthar rok bai phai nai tai bini ha snam phai nai kwchar ha Jerusalemo. Khristo puila phai nai bini borok no tlang phai gra nai, a sal wng kha kirimasingsa sal kotor, bini ari rok no bujthum nai tai bo sak no phunuk nai.
Swkangnwi Thesaloniki koktun swijak kha , puila ni koktun ni kisa ulo , Bohrok satokjagwi tekto manwi tongma rok no twiwi. Abo simi wngya baksa borok hai hwnwi sai khwnarwi tong kha, bohrok bo poito khlaina cheng kha, satokmung kotor (Tribulation) satokma jora se sokphai tong kha. Kaitor ni sal kotor phai se tong kha. Paul a kok no twi bohrok no swrai swrai khe sana nai kha. Jephuru swngcharo choba khlai mani khorang khwna kha hwn khe no, swngcharo satokmung kotor cheng kha hwnlaio.
Borok rok uansuk laio bohrok paithak ni jora sokphai kha “Satokmung kotor” ni jora. Swkangnwi Thesaloniki koktun no joto no khuktang khe hamo,chwng chaya khe uansuk tong marok kwmai thang nai, tai bwkha swraisa wngnai.
Thesaloniki Mothani Khrstian rok bwkhao chujak, Khristo uanamasingcha khe kiphilwi phai nai. Chwng no sabo chuba nai, tamo khe omo belai bwkha swrangwi tongthokma mano, Bo kwplai wngwi kiphil nai.Chwng tabuk kwrak khe bachai tong nai, chini poito o, chwng Kaitor ni samung tang phlai tong lai nai bono nasing twtwi.nasingwi surisan mang tong nai.Lama kolok himwi thanglai na nang kho bo phaina no nasing twtwi.
Aro mungsa kok tongo Bugra bini sagri rok no salang mani, Samung 1 no.Bohrok kha nangsugwi swnglai mani, “Bugra tabuk da nwng, Israel rok ni yago ha kiphilwi rwnai ?” Omo Apha se sai man nai, Jisu bohrok no kok phirogwi sakha. Nwng nini salbrum ni samung khlai tong di tai nasingwi tong di, Bugra ni ha phai nai.
KHRISTO PHAINAI 2 Thesaloniki 1
“Satokjagwi tong phuru phano khatungjak.”
Chwng o koktun no nugo Silas bai Timothi ni kok no samani , bo kha kaham rohor phuru.Chwng o koktun no uansugwi hwnlai kha,puila ni koktun hai khe no swijak kha. A mungnwi manwi tabuk phano Paul ni yago.Paul Thesaloniki ni kwtal khristian rok no kok kwchar kha, bohrok no hamjagwi khorai ya sini swkang.Tho chwng nailai anw mungsa swk kaham da tong bohrok ni thani sajak nai,chwng bohrok no hamya hwnaya sini swkang. Paul omo hai uaisa uisau khlai mani nugo. Paul sai manjak Bugra smai tanglang mano, bo tai uaisa kiphilwi phai nai abo bai no chini “poito tai bo rag nai.”(1 Thesaloniki 1:3 tai “kha bo logo” (1 Thesaloniki 1:4).Bohrok joto no sai mano Jisu Khristo phai khe chaya tong ma rok charwjak bai nai, tai bohrok no satoknairok no bujthuma nai.Abo ni bagwi motha o tai bo kwrak khe satokjak kha. (1 Thesaloniki 1:5-7).
Paul bahai khe a kokno swbai sukurubwi sakha,Jisu Khristo kiphilwi phaina ni kok no ? Omo achomsa khe se phai nai,”Bugra bini bebak borok rok bai chwngsacha khlaijak na bagwi bebak poito gwnang rok bai borokjak na bagwi a salo phai phuru bohrok yagul sujagwi komor phlai mang ma tong nai.bohrok chwngsajak kwplai Kaitor bai khagwi ma tong nai . Tamo khe norok a poito gwnang rok ni bisingo khobjago, tamo ni hwn khe chwng norok no samani kok norok poito khlai kha. (1 Thesaloniki 1:9-10).Omo bwswk se uanamasingcha wng no bohrok ni bagwi! Au! Bo phai nai. Muitu khlai naidi bo uainwi smai tang mano,Jisu chuknohao thang mani swkang.Samung 1:11 no khuktang di.Omo bwswk se pherlai o mungnwio,Chwngsacha tongthai o tongwi nai poito gwnang rok tai sumsok gwnang borok rok satokjak nai.
Baksa borok poito khlai lai tongo , swngchar ni bebak borok rok Jisu ni thani phai bai ya sak , Bo bini ha snam phai glak, tamo khe bwtang 7-12 khe a kok no swbaisugwi sakha. O bwtang no kaham khe uansugwi khuktang di,Jisu khristo phai ma le belai no kirima singcha kok khwnaya borok ni bagwi tai Khristo sakha, “Borok ni Sajla swngcharo phai phuru , Bo poito gwnang rok no da man phai no ?
Swngchar ni borok rok Jisu Khristo no nukya kho, kruso thwi mani ulo.Aphuru ni simi bo nukjakli ya. Salsa bo tai uaisa swngcharo nukjak phai nai. 1 Thesaloniki berem bwrwio, Paul sao puila bo chuknoha ni ongkhorwi phai nai, suari kotor khorang khlai phai nai,Motha tisai tlangjak bai nai Bugra bai molbrum brum tongwi na ni. A jora bo bini borok rok bai simi no nukjak nai.Bo bini Motha ni bagwi simi se phai nai, Paul sao,
“Aphuru chirikhogwi dagimung ni kok khwna anw, Suari okra samani kok khwna anw, hakhe Bugra bo sak no chuknoha ni ongkhorwi phai anw.Khristo no poito khlai thwi nairok bohrok puila thangwi bachagra nai.Ulo Bugra bai nokhao malai na bagwi chwng kwthang tong nairok bohrok bai baksa chumuio tisai tlangjak nai. Hakhe abo bai no chwng Bugra bai mang ma tong nai.” (1 Thesaloniki 1:16-17).
Oro 2 Thesaloniki o Paul sao, Bo swngchar bai nukjak nai bini phankwrak bai tai Suari rok no logi tubuwi . “Bugra Jisu bini phangwnang suari rok bai horjwlai bai chuknohani nukjak phai phuru Kaitor omo no khlai nai.” (2 Thesaloniki 1:7-8).
1. Puila bo bini borok rok no swngchar ni tlang thang phai nai.Bohrok
Chumuio tisai tlangjak nai Bugra bai malaina ni (1 Thesaloniki 4:17).
1. Bo taisa nukjak phai nai Bujthumna ni ( Jud 15)
“ Tamo ni hwn khe gwnang rok no taibo rwjak anw,hakhe bo tai bo kwbang man anw, phia ba kwrwi ni khe kisa tongma suda bini yak ni najak anw.A seleng bakua no khe phataro mwnago khiklai rwdi, aro bo uahulwi ma kapanw.”( Mathai 25:29-30).
KHRISTO PHAINAI 2 Thesaloniki 2
“Bwkha udurunuduru rok no Kokbiti rwmani”
Thesaloniki ni khristian rok markhe no satokjagwi tong bai kha, tai baksa a kok no twi belai uanajak bai kha, bohrok kubui no satokjak suk kha.”satokmung kotor” Jisu salang mani tongo satokmung kotor phai nai.Abo hai khe no bo swngcharo kiphilwi phai nai. Tai Kaitor ni salo wngna hwnma hai se wng kha. Bugra phaina no twiwi jwngjal nanglaisuk kha.tai uansukma chaya uansuklai tongthoklai tong kha, bo phaina kasu kha hwnwi. Omo hai wng mani hwn khe Koktun kutung kok khwnaui, omo chonghor Paul ni aro ni phaikhwna hwnlaiwi.Motha no uburun jabrum khlai suk kha.Horo thok lukhlaima hai wng kha.(2 Thesaloniki 2:2).Jisu sagri rok no sakha,”Hus khe tong di kebo bai lama ta koro rwjak di.”(Mathai 24:4).
Khristo Jisu swngcharo phaina hwn mani abo ulo se phai nai.Khristo Jisu hathai Olive ni tisai tlangjak phuru ni simi Motha bono nasinglai tongo.Khoroknwi suari rok bohrok bai nukjagwi salang mani, Jisu omo hai khe no kiphilwi phai phinai, norok tabuk bono nuktwi khe.Bo chuknohao kasai thangma hai khe.(Samung 1:11).
Omo wng kha ulo se wng nai , Bo phaina sampa kha. Omo aswk dakti phai glak kho, tamo ni hwn ba Kaitor khlaina hwnwi chongwi ton bai mani paisukya sak. Khristo phai ya sini swkang samung paisukna nang nai.Aswk
ta uansuk di. Kaitor bini samung no bono khlai nai , bini jora o no khlai nai. Tamo khe omo no sai man na khlai di - Puila sumsok gwnang borok no se sinilai na nang gra nai tai huijak tong mani hamya chaya no.Sak sak no manjak bai nai.
Sumgwnang borok wng kha Antichrist hai, Diari Daniel salang kha, Mathai bijab bo Bugra bo sakha, (Mathai 24:23-24). Phunukjakma 13:1 Johon bo salang kha,.
Antichrist wng kha Khristo ni ari kotor. Soitan wng kha bwkha baijak Khristo ni tail mang swrwng na naio.Swngcharo Kaitor ni borok tong glak, bohrok soitan ni borok gwja mang.
BUJTHUMANI SAL NI SWKANG
Jisu Khristo “achomsa” se phai nai, achomsa hwn mani abo” dakti no” hwn mani wngya. Bohrok uansugwi ma nasing lai nai a jora no Bugra bini bwsarok no thansa khe thum nai bini aro.Khristo chwng no tiyar tong di hwnwi salango., Kaitor ni salo dakti no phai nai, tamo khe omo aswk dakti wng glak samung paisukya sak. Kaitor bini samung no mungsa mungsa khe chongwi se samung khlai o.Paul bwkha uduru muduru wng mano twiwi rakdama khlai kha, Khristo bini Motha no tlangna bagwi phai nai, Bugra ni sal bujthum nani salo.”Bugra ni sal phai ya sini swkang , omo rok hai ma wng gra nai.
1. Haimang khe, borok rok poito yakarwi thang bai nai.(2 Thesaloniki 2:3)
Omo bwswk se kubui chini tabuk ni jora o.Borok rok poito yakarwi thang bai kha, “Kaitor uaisa bai no bini borok rok no rwmani a poito khlaijak nai kok no narwkna bagwi choba khlai di.” (Juda 3). “Bugra no gosi glak, hakhe bohrok achomsa komor bainai.” (2 Pitor 2:1). Khristo no hai no hai kwtal khe kruso bwtharnai tai bono lachirwnai. (Hibru 6:6). Swngchar Jisu Khristo no phwrwngnaisa hwnwi se yachak nai, Mwthangnaisa hwnwi ya.
‘”Hamya bangrw rwkma bai baksa baksa ni hamjak laima kwma rw rwk anw.” (Mathai 24:12). Abo rok wng kha klirimasingcha jora.Kok hamya sanairok bacha nai tai Khristo phaina hwn mano chajakya bo tong nai.
2.Kerong rakhoya rok no phunukjak nai.
Bohrok no phunukjak nai Khristo ni bwskango swngcharo phai phuru. Bugra bini borok rok no tisai tlangya sak wng glak, kerong twiya rok luku rok bai nukjak nai.(2 Thesaloniki 2:8). Kerong twiya borok ni kok no swbai sajak tongo 2 Thesalniki 2:4.Bo Kaitor ni kena ari wng nai.Bini mungborom wng nai “Antichrist.”
3.A “sumsok borok” Kaitor ni ari wngwi khuk keng nai bui no sabai nai.
Khristo phai phuru o.Antichrist phankwrak khe swngcharo sason khlai tong nai, bo soidom ni samung tai tatal khe uanamasingcha samung khlai phunuk nai.A jora bo sak no tatal khe mari rok khlai phunuk nai.Omo wng kha Paul swkang no Antichrist ni kok no sakhlai mani .Paithago sumsok khlai nai borok manjak nai, borok sumsok hai khe.(Mathai 24:24 no khuktang di). Bo Khristo bai swprakjak nai.
Antichrist - Khristo no swrwngwi thokai nai
Bo sak Jerusalemo bachai nai ………………. Mathai 24:15
Bo Kaitor ni borokrok bai choba nanglai nai… Phunuk. 13:7
Bebak ni slai bo sak no kotor snam nai ……….2 Thesaloniki 2:4
Bo mari phunuknai tai tatal soidom………………2 Thesaloniki 2:9
Bisitham kwchar se samung khlai nai ………….Phunuk.13:5-6
Hor ni kundulo khitarjak nai,Khristo phai khe ….Phunuk 19:20
SWNGCHAR BA KISA DA HAM KHA?
Paul hai da phwrwng lang kha, swngchar hamchaui tong mano ? Omo kok kubui da wng na, kothoma kaham pirma bai swngchar no mechenwi Jisu khristo ni mung bai kwplai wngwi mano ? Wngya khe Kothoma kaham cheda cheno ? Tabuk ni jora Kaitor tamo chongwi ton khwna?
Kothoma kaham chenwi manya.Khristo muchung twi no abo rok wng kha, samung paisugwi tongo - swngchar ni borok rok no thumsa khe thum kha Bini mung bai, Mothano. Tai thaisa kok khe ahai “Kerong rakhokya bisig ni kok tong mani ” samug khlai tongo (2 Thesaloniki 2:7). Bebak dopha rogo no abo torwi logwi tongo.Bwkha ta bai di Paul chwng no phunugwi sakha , jora gana sokphai kha Khristo Jisu kiphilna ni.A jora borok rok kwbangma poito yakarwi thang bai nai. Kok khe kubuino Khristo phai phuru bo swngcharo poito gwnang borok da man phai no.? Omo hai se Mothani tomung chamung, Khristo phaina no nasing tong mani . - kwraiwi thang bai nai, poito yakasugwi thang bai nai.Kubui da Khristo abo no kubui hwnwi tong? Chwng sak sak bichar khlai manai nai , paithak sal ni kok samano (Mathai 24:1-14, 36-42).
Khristo kiphil phuru , Bo Antichrist no se manphai nai.( Sumsok borok no) bo bini soitani tomung no twi ton nai. Elembago sumsokborok ni kok no kok swbai sajak tongo tai soitani tomung raida kotor tai tatal uanamasingcha ni kok. Chwng sai manya omo bahai wng no bisi chirasainok (1000000) chwngsacha bai kwthai da tong no, Kok no Kaitor sao omo hai no wng nai. Chumui mwna o thangsa khlai thumjak nai, tai chwngsacha sal kubui no phai nai, chini Bugra Jisu sak baithang kiphilwi phai phuru.Bo habugra chaphaina phai phuru.
KHRISTO PHAINAI 2 Thesaloniki 3
“Suamungna bagwi jugalina samung tang mani”
Chwngsacha ni jora le Kaitor ni yago se.Bugra phaina ni lerma le chwng no jora kaham jora rwmani, bono suamung nani. Bugra Jisu phaina no twiwi chini thani mungnwi chaya uansukma tongo. Chwng kha kwlwijak tai tekto nangjak tamo ni hwn ba chwng jora kolok khe ma nansing nai eba seler khai thang mano tamo ni hwn ba chwng sai mano bo phainani lerkho, buphuru ba bo phai no. Joto chaya bo khe kubui, tai thansa khlai bai nai.Tamo ni hwn ba a mungnwi no chaya. Chwng bachai nasingwi simi tongna wngya, tamo khe chwng chango ri khaui samung ma tong nai . Chwngsacha sal ni bagwi tiyar ma tong sok nai , bo je phuru phano phai thung. Tho chwng samung tanglai tong nai bo dagilang mani samung no.
Paul Thesaloniki ni Khristian rok no sai phwrwng mani tongo.
Kwrak khe bachai tong di - Phwrwngmung chaya rok bai ta koboljak di.
Nwng phwrwngjak mani kok no kwrak khe kok khwnai tong di - Nini kubui ni yaphang no ta yakar di.
Nini khatungwi tongthogwi tong di.
Nwng kok kaham sadi tai samung kaham khlai di..
Ulo Paul surisan nani koi kha (2 Thesaloniki 3:1). Bini bwkhao poja tongo tai bohrok ni hamjakmung nango.Bo bohrok ni poito no kha bwtharsugwi tongo.
Khristo phaina no khatungwi , kha baiyaui nasing sugwi tongo. O phwrwng mung kha ojon khe phwrwngjak. O koktun o chwng nuk kha Bugra Jisu phaina lermani wng kha chini bagwi jora kaham rwjak mani.
Bini kok khwnai tong di ………………. 2:15
Swngcharo kok pirmang tong di ………..3:1
Seleng ni bagwi surisan di………………..3:1-2
Bono kha logwi nasing di …………………3:5
Langma kwthar khe tong di ………………..3:6-14
Baksa uansugo tamo ni hwn ba Khristo phai nai , bohrok haba thang lia, bania khlai lia, tai samung bo tanglai lia.Bohrok bui bai chubajaksinai rang puisa gwnang rok bai.Paul abo hai borok rok no belai kwrak khe kok sakha a seleng rok no. Abo hai khe uansuk tong nai rok belai chaya , abo hai khe tong thai kwrwi. Bo bohrok no sakha bui ni tomung rok no nasik nani tai buino swrwng na ni.Bo bohrok no kothoma kaham pirwi tong phano samung tang mani thakya..Bo kaham khe langma ni raida no phunuk lang kha, Kebo samung tang na seler khe,a salo mai se ta chathung. Khristian rok samung tang nani sak nangya hwn khe,a borok bo Kaitor ni borok wngya.
1 TIMOTHI | Jisu Khristo chini phwrwngnaisa
1 Timothi 3:15 wng kha kokbothoma, “Hai phano ang ler khe chwng Kaitor ni nukhungo bahai khe tongnai saoui man na twi khe ang nono omo no swihoro.” (1 Timothi 3:15).Tomung wng kha poito khlai mani bising twi se tongjago,Paul kubui phwrwngmung no phwrwngo.
Swkangsa bai Swkangnwi Timothi tai Tit o kangtham bijab wng kha “Pastor rok ni koktun.” bohrok ni bagwi swijak mothao nangkuk tongma bai. Timothi bai Tit khoroknwi no kaham khe phwrwngjak kha mera rok no mwrwkna ni.Paul ni ulo motha rok no twidulnani Paul abo no nok hwno.Bo sai mano abo omo hai no wng nai. ( 2 Timothi 4:7-8). Timothi no samung yapharjak kha, Epis Motha no naikini khlai nani tai phwrwngwi tisana ni.Tit no khe Crete Motha.Bohrok sak no chukjaya hai ma tongjak bai kha..
Tamo ni hwn ba Timothi wng kha sikla borok,o koktun swimao chwng man nai chonghor bono nangkuk mani kokbiti saui swikha,a jora ni sikla khristian rok ni langmao bo o kok nangkugo. Chwng omo hai uansugwi tong mano twiwi khabai ya. Hai phano omo belai khe nang mani chubachu,okra hwnjaknai rok ni bo. Omo nini bagwi belai nang mani swrwngna bagwi , o kangnwi Timothi koktun,Baibel kwcham wngwi thang kha hwn nairok ni bagwi nang kukma ni bijab.
Chonghor Paul hai kiching kaham manwi Sikla Timothi ni bagwi belai borom kotor man ma kwlai kha. Bo wng kha Paul ni bising twi Jisu no man mani borok, Paul bono sajla se ringo, “Bo Bugra twi ani khaja ni bwsa kaham (1 Korinthy 4:17). Abo wng kha a sal kaham salo, Timothi aphuru chwrai kho, Paul Lystra ni nogo beraina thangmani. Aro no puila chonghor no khulum laina nailai mani.Ulo khe bini langma no pairwna se nailaisio. Paul kothoma kaham pirmano Timothi kaham khe khwna kha, poito bo khlai kha Jisu no mwthangnaisa hwnwi bo yachak kha.Bo yakung manya no hamrwma bo nuk kha! Bo lukurok no poito khlai bai di hwnwi koi tongma bo nuk kha tai Paul no holog khitarjakma bo nukha.Bwtharjakna naima bo nuk kha. Haino hai tai ni salo Paul kamiyungo kiphilwi phai kha. A kamiyung o jotoni slai poito khlai khatungjak nai borok wng kha Eunice, tai bwsla wng kha Timothi.
Jephuru Paul Lystra o kiphilwi phai phio kha bini uainwi missionari beraina phai phuru. Bo Timothi no bini logi tlang phai kha.Omo bwswk se uanamasingcha sikla khoroksa ni bagwi ! Bisi kolok ma phwrwngjak kha, a Kaitor ni borok bai, Kaitor ni samung ni bagwi. Timothi no samung kotor yapharwi kwlangjak kha, Motha kotor Epis mothao.Lachimung gwnang sikla khoroksa ni thani jwngjak kotor berwi rwjakma kwlaijak kha. Uansugwi naidi o samung rwngjaya sikla, bini ojama motha songchalang mano naina bagwi barja rwjak mano twiwi. Motha kotor borok kwbang mothano naikini khlainani. Paul songchama ni motha. Bo sak no bwswk se chukjaya ma tong khwna! Bo bwswk se koinene wng khwna chonghor bai dagijak mano twiwi, tai lama phunukjak mano! Omo wng kha Timothi jephuru Epis o Pastor ni samung tangwi tong phuru no o koktun kangnwi swihorjago., Phwrwngjak mani koktun tai Timothi no twidulhor mani koktun. Tai omo wng kha khristian Pastor rok ni yakni bijab , twidulnai bijab. Bisi kolok romwi o bijab bai twiduljagwi phai bai kha. Paul oro Timothino chaya phwrwng nairok no kwrak khe damorok di hwnwi sahorjak mani.Tai Kaitor no khulum thani lukurok no phwrwng mani tai Motha ojama chong mani, tai joto borok rok bai pal baksa khe tong lai nani. Kuchuk kotor gwnang bigra joto bai no thansa khe tong nani.Tamo khe Timothi ni bagwi nangkuk mani hwn khe, bini langma joto bai no nai swrwntgjak nai ma wngthai. Timothi kwsrang khe samung ma tang nai.
Paul , Episo tong phuru borok kwbangma rok no Jisu ni thani phai bai kha. Tai ni bisi o aro uanamasingcha khe borok rok Jisu Khristo no poito khlai bai kha, tai mwthangjak bai kha. Tai bisichiba ni ulo aroni borok rok Khristo Jisu ni thani phai bai kha,aro ni mwtai nogo kebo thang nai kwrwi kha.
Kokthaisa kaham khe muitu khlai di, tabuk ni jora hai khe puila ni Khristian rok ni motha nok kotor kotor kwrwi., Khristian chikon chikon bodolrok sak ni nogo se Kaitor no suri loblai o. 200 A D ni ulo se puila Motha nok tangjago., A jora Paul hai borok kwrwi kha swngcharo. Constantine khristian rok no satokjak mani mwthak kha, ulo se motha nok tangjago. Aphuru sai sai ra ra chikon chikon Motha nok rok tangjago, bohrok ni sak sak ni Pastor rok tong o. A Pastor rok no ojama hwnwi se sinijago. (Samung 20:17). O koktuno bohrok no Bishop se hwno. (1 Timothi 3:1). Timothi ni samung wng kha Pastor ni samug. Tai thaisa kok no muitu khlai di ,a jora tabuk ni hai Baibel collage bo kwrwi Ojama snam nani. Paul bo sak se bini borok no snamwi tisao. Tamo hwn khe Baibel collageo bo kwrwi Motha nok bo kwrwi , satokjagwi mang se tong kho, hai phano se motha bang rwk bang rwk, swngchar o motha bangsuk kha.
CHAYA PHWRWNG NAI ROK NO RAKDAMA KHLAI MANI 1 Timothi 1
Paul, Timoth no “poito ni Sajla” hwnwi ringo. Omo swrai swrai khe no sai mano Timothi no Jisu ni thani tubu nai wng kha Paul. Bo wng kha khoroksa phunukjak nai borok , chwrai bwsa hai khe Jisu Khristo no yachak nai mwthangnaisa hwnwi.Tamo ni hwn ba bo wng kha Kaitor no hamjaknai nukhungo se toro logo, a nog wng kha elembag no phwrwng nai nukhung.Omo hai khe no tabuk chwng khristian rok bo ma khlai nai, manjakna nang nai.Omo hai no khristian nukhung ma khalai thai.
Tabuk ni jora motharok yogwi manya chaya phwrwng nairok ni yak ni. Bohrok kwtal tomung kwtal phwrwngmung hamya phwrwngo. Bohrok no saui tubuna naio, bo tubui manya, bohrok bo Kaitor ni kok Baibel ni kok no sao. Tamo khe bohrok kubui kok no sana nai ya poito bo khlai ya.Tini motha rok tamo nang hwn khe kubui Kaitor ni kok phwrwngjakna ni. Bohrok a kerong no twi phwrwngo, a nangya chaya kokrok no twilai tongo. Paul ni a chwngsacha kothoma kaham wng kha Kaitor ni aro ni phaio, hamari tubuwi. Abo ni bagwi Timothi a chaya phwrwng nairok no twiwi hus khlairwi ma rwbai nai.Kothoma kaham no chaya hamya bai khe ta sapul di.
Paul, Timothi no rakdam khlai sakha, poito no bwkha kwrak khe romwi tong nani ,tamo ni hwn ba abo rok no borok rok no poito kwmana ni yak ni phiok nai.Phola mwthangwi ton nai. Omo belai khatung mani kok rung twio kwlwk nani yak ni mwthang nai. Tamo khe jorao belai nobar kotor phai nai, nobar kotor manjak nai. Abo kubui no rung hwn khe , Khristian rok ni langmao mase manjak na nang nai.
Paul a kokno swraisa khe no sakha , kwbangma borok rok poito yakarwi thang bai kha, bwkha rwi kharkha phola kwmai thang kha. Swngchar ni tongmungo tongwi kha. O rakdamano twi phai di surisan lai anw.
KIRIMASINGCHA PHAI PHLAI TONGO
Puila ni sensory Motha rok no, Paul bai samung khlai tongnai Timothi no hus khe rwmani tongo, tatal phwrwng nairok no twiwi.Bohrok tatal phwrwngo tabuk ni sensorio bo wngwi tong ma hai khe. Bo Epis Motha ni thangya sini bisisini swkang no hus khlai lang kha,abo mangrung hai khe habphai nai mera rok no uatharwi chana ni. (Samung 20:29-30).Tabuk bohrok phai kha , Mothao habphai kha sikla Timothi no saphai kha, jwngjal tubuwi.
Paul ,Timothi no kok kwrak khe sakha, phwrwng mung kubui no twi phwrwng nani.(Sound Doctrine) Bo bini langma no bo kaham khe tongjak na naio. Paul sai mano khoroksa borok Kaito ni kok kaham khe phwrwngjak phano , hai phano bohrok kubui bai hakchalwi thang mano. Omo hai wng khe omo belai no kha khamjak nai wngo tai hakhoro kwlai thango.
O koktun no Paul hwn kha, a chaya phwrwng nairok bai rwlaina hwn khe, mungsa lama tongo abo wng kha Kaitor ni kok (Baibel) bai suwi naina ni. Muitu narwk di, chini bisingo kwbangma khristian rok tongo bohrok Baibel simi se khuktango, Khoroksa khristian ni langma tai kubun swngchar ni borok rok ni slai kaham wng na nango. Chini testimoni kaham khlai snam na nango. Chwng buino chini langma bai phunugwi phwrwng na nango eba chwng bohrok no chini langma bai se hakchalo rwkhlai rohoro. Chwg hai hwn ma bo khwnao, “khristian rok omo hai no borok rok no khlai lai tongo hwn khe , ang khristo no poito khlai glak !”
Pau , Timothi no omo hai langma tongjak na muchungjag o, bo buino kok satwi kheno langmao bo matong nai, machanai.Bo no batai rwna muchungjago , khoroksa Jisu Khristo ni sengkrak kaham wngjakna ni. Tho chwng omo hai khe tong nai kubui no katirwi twi nai, tai kubui khe no langma o bo tong nai.Timothi tongma hai khe no, chwng bo tonglai nai. Timothi kok pirma rok no chwng no phan rwo., Timothi ni langmano chini phan kwtal. Timothi no dagijak kha Kaham khe choba khlaina ni.(1 Timothi 1:18). Omo hai khe no tabuk ni uansukma, tai ojama seleng ni samung bwtang..
Paul koinene khe sakhlai kha, “O kok khe soi soi no omo khwbo khwnasuk thai, poito bo khlaisuk thai, Khristo Jisu o swngcharo sumsok gwnangrok no mwthangna phaio joto ni slai se ang sumsok gwnang kuk.” (1 Timothi 1:15).
Aro chwng a borok no kaham khe sai man kha ,bo Khristo ni bagwi bwswk samung kotor khlai lang kha, hai phano se bo khorok bomwi sak no chukjakya wngjak kha. Au! Paul uaisa Kaitor ni ari tong mani, tabuk Kaitor khairokma bai bono chonghor chong kha tai au! Paul khristo no bwswk se satok kha. Tabuk khe Paul se khristo ni hamjakma kothoma no pirwi tong sio. Chwng Khristo ni gana phairw rwk, sak samung chukya wngrw rwk.Khoroksa rwchapmung kwrwng sak ni khorang belai khwnathokjak na bo tai uaisa rwchapwi tong thung.Tabuk ni jorao borok rok bwkhao uansugo bohrok ni sago sumsok kwrwi na hwnwi, tamo ni hwn ba bohrok Khristo ni gana kwrwi. Khristo ni bwskango thangwi bachai mano sak no majra gwnang hai man tongo. Paul sak no sumsok kwrwi hwnwi tong mani, ulo bo Bugra Jisu Khristo bai mwkhang nasikla lai khe malai phuru se sai mano bo bwswk se sumsok gwnang borok. Bo sai man kha uanama singcha khe mwthangjak mani , Kaitor bono bahai khe mwthang kha, joto ni slai kotor sumsok gwnang borok.
MOTHANO LAMA PHUNUK MANI 1 Timothi 2:-3).
Motha rigjakmung kotor ringjak kha. Chwng borok rok no Kaitor no simi sinirwna ni wngya, Kaitor no bo sirwna ni borok rok ni tomung rokno. Paul tamo sakha khuktangwi naidi, “Hakhe ang swkang no hai hwnwi sajao norok bebak borok ni bagwi Kaitor ni thani sabo sadi sab san di,kobo koi di, hambai bo rwdi.; chwng kwchang kwchang khe bebago no Kaitor no suriui tongwi man na twi khe bugra rok bai tai bebak bokhorok rok ni bagwi Kaitor ni thani sadi. (1 Timothi 2:1-2). Au! bo chwng no sakha hani bokhorok rok ni bagwi surisan nani, A jora no muitu ma khlai nai Niro wng kha Rum hani bokhorok. A hani bokhork hamya ni jora no Paul alngo chobjago.tai bo sai mano dakti no bini khorok tansujak nai.Abo ni bagwi no chwng dagijago hani bokhorok rok ni bagwi surisan na ni.Kaham bokhorok eba hamya bokhorok rok ni bgwi surisan na ni. ”Chwng kwchang kwchang khe bebago no Kaitor no suriui tongwi man na twi khe.” (1 Timothi 2:2).
Muitu khlai di chwng surisan phuru Kaitor bebak borok rok no mwthagjagwi kubui no sithung hwnwi bo nai o. Tamo ni hwn ba bo Kaitor wng kha khoroksa no, phia Kaitor bai borok rok no kwtha rwnai khoroksa tongo,abo wng kha borok Khristo Jisu.(1 Timothi 2:4-5). Paul swraisa khe sakha, khoroksa ni thani chwng surisanwi mano bo wng kha Kaitor. Khoroksa susuru no, bo bini sak no yaphar kha joto borok rok no mwthang na bagwi . Chini hamari kuplwng Bugra bo Kaitor ni bwskango bachai kha , chini bagwi koiwi san nani.
Jephuru chwng chuknoha no muitu khlaio, Kaitor chwng no majra berwi tongo,tamo ni hwn ba chwng sumsok gwnang bwkha baijak. Tamo khe chwng sai mano Jisu chuknoha o Kaitor ni achukthaiyung ni bwskango bachajak, bini kwsa ni khain yago, yakungo tai barao suljak no phunukjak tai chini bagwi koiwi tong mani.
Paithago khe, Je surisanwi tong nairok bohrok jotoni langma kwthar ma wng thai , tai tongma chamrok bo kwthar ma wng bai nai..(1 Timothi 2 : 8-10). Tho ,“kwthar yakrok” no tisalai anw,surisan phuru. Omo tamo hwn ma khe, chini langma chukya wng nani kok kwrwi, chaya tomung bai, hamya samung bai, nangya hamya manwirok no twiwi, tamo khe Bugra ni thani phai di bwkha kuphur kwthar khe . (1 Johon 1:9).
MOTHA NI OJAMA ROK
Jephuru chwng uansugo Mothani Ojamarok ni kok no,chwng uansukjak twi wngwi phaio “Ojama adong song ni kok no.Abo hai borok no twiwi Paul kok samani tongo, Mothani Ojama adong panda, Motha bini samung no khlai na thang khe , kothoma kaham pirlai nai tai joto borok rok ni bagwi surisan laina ni, Bohrok kaham khe twiduljak na nango, bohrok tamo ni bagwi chongjak bai kha a kok rok no kaham khe sai man laina nango Aro mungnwi haba nok tongo. Sabo Mothano naikol nai Pastor bai Decon.Paul abo rok ni mungrem bodol rok no swi kwlang kha..
A kokrok no Paul samani ulo bo kaham khe Pastor eba Bishop ni samung rok no twiwi salang kha. Pastor ni rwngrem tai bini langma akonrok no.(1 Timothi 3:1-11 no khuktang di).
Oro chwng nugo:
1. Pastor khain kwrwng ma wng thai
2. Pastor ni hik khoroksa no ma wng nai.
3. Pastor ualai kwrwk wng na kok kwrwi
4. Pastor Rang no hamjakya wng thai.
5. Pastor phwrwnai kwrwng wngthai
6. Pastor ni bwsarok kok ma khwna thai
7. Pastor kwtal khristian wng thai kwrwi.
8. Lukurok bono borok kaham hwno.
Omo belai khe nang mani Mothao kubui kaham Ojama ma tong nai . Pastor kaham Motha no torwi tisai tlango. Bahai khe chwng kaham pastor man nai ,mera mwrwknai kaham !
Decon bo Pastor hai khe no rwngrem ma tong nai.O haba nok buini slai kusu wng mani kok ya. Tamo khe kisa juda aswk se.A haba nok mungnwi nwi no kaisa bai tai kaisa sol laijak. Decon no kaham khe uansuklai ma chong nai , Bwrwirok no bo chong khe chao..
Paul chwng no phunugwi sakha, khristian rok ni tomung chamung rok no twiwi, Motha adong rok tini belai khe kwmajak,chwng tamo khe bohrok bai tonglai chalai abo belai nangkuk mani jora, tomung tong mano chini karekter no phunugo.Chwng tongma bai chwng samani thansa wng na nango.
MOTHA .
Paul chwng no swrai swrai khe Motha no twiwi kok sakha. Tamo ni bagwi Motha songchajak kha. Bahai khe tonglaina nang o kok no sai khwna rwkha, “Bugra ni a nukhung wng kha Kaitor kwthang ni Motha , abo kubui no narwknai thongla”.(1Timothi 3:15).Motha wng kha borok rok ni bwskango kubui no phunuk nai. Bo simi no swngcharo kaisa haba nok Khristo kothoma kaham pirmani samung.
PASTOR NO LAMA PHUNUK MANI 1 Timothi 4-6
Uansugwi naidi sikla Pastor Timothi bono phwrwng nai bai borom rwi kok sajak mano, Omor bisi chiba ni borok chonghor Paul, bo hai hwnwi sakha, tabuk ni paithak ni jora borok rok kwbanma poito yakarwi thang bai nai,langma no phola hamya ni logi tlang nai, bohrok chaya phwrwngma rok no sago twinai. Bohrok nono hai hwnwi sanai,nwng kwthar da, kaijakyaui da tong di hwn,baksa chamung rok no simi da chadi hwh.Tamo khe Kaitor chwng no chadi hwnma rok no baksa no ta cha di da hwn. Abo rok joto no chini kaham ni bagwi.A butuasa rok hwn mano khunju ta kandi,omo no khlai di tai omo no ta khlai di hwn marok no. Borok rok rutuklai tongo bahai khe molbrum brum ni langma man nai.
Kaitor tongdi hwn ma twi khe tong di,”Kaitor no suri sanwi tong mani abo bebago no hamo “ (1 Timothi 4:8).Tongthar tong mani wng kha abo bwkhano kok khwnarwi tonma se, Kaitor hwno, mungsa rwna nango.Kok thaisa sajak nai tongo, Khristian le kaisa bania thwngma hai es, chini kangsa account bijab tong na nango,salbrum abo rok no naina nango.chwng tini lab da wng kha eba los da wng khwna naithai.Abo no uansugwi no chwng samung cheng na nang nai.”Omo tamo man nani tong swngcharo chwng thwi thang khe,bini sak ni phola se kwma kha hwn khe?” Paul sak no hichab khlai nai male, lab wng kha hwnwi tong mani los se chasio.
Khristian langmano khati kha hwn khe sud da man? Tabuk no da a sud no mano? Kaitor sao man nai, Khristo khe sao, “Kaitor ni hani bagwi se uansuk gra di, bo naima twi no tongna bagwi se uansuk gra di, hakhe bo norok no aswk manwi rok no rwanw.” (Mathai 6:33).
Khroksa kwrwng hai hwnwi sao, Kaitor ni khoroksa no songdari sajal, Bo bono montri snam kha.
Paul khoroksa Kaitor ni samung tang nai no sakha, khoroksa swk Kaitor ni samung tang na muchung khe , sakni nangma rok no twi ta uansuk thung, bahai khe kaham khe chanai tai kaham khe tong nai. Bebak samungo no uansuk di omo kaisa tongthok tongjak nai samung se. Sak mang nwng macha nai , chum kaham machum nai, khatuhgwi khakchangma man nai.”Bwsak ni kosorot khe hamo.Kaitor no suri tong mani abo bebak no hamo.Molbrum brum kwthang tong na bagwi tabuk no cheng sidi!
Bui bai naijakna twi khe tong di, kok bai samug bai. Buino hamjak thani, poito khlai thani tai kwthar khe tong thani. Bwkha berasugwi ton di, tai dagijak khe kok khwnai samung khlai di.Abo rok hai khe tong thang na bagwi Baibel no kaham khe khuktangwi swrwng di , kothoma kaham pirwi tong di tai Kaitor ni kok no phwrwngwi di. A chaya phwrwngma rok no kasuna bagwi kubui kothoma kaham no twi tong di. Baibel bini samung no bono khlai nai., nwng bono jora simi se rwdi.Elembag sao sakno yapharsugwi rwdi. Borok Kaitor ni samung no kaham khe tang baina hwn khe, bwkhao phan rwsugwi tang thai.Omo nini sak mang bwkha bebak no yapharsugwi ma khlai thai, joto jora no samungo ma phwnang nai. Kaitor no surisanwi tong nai rok machayawi thwi ya. Nwng chen glak kaham khe tong khe,Kaitor no surisanwi tong mani abo nwng borok kaham simi wng maya.Kaitor ni bwsa se wngo.
Khoroksa Pastor bini mera rok no mwrwgwi tong mani, abo belai nangkuk mani samung. Bo belai kaham khe mamwrwknai tai khoroksa khoroksa khe ma twidulnai. Randijwkma song no ma mwrwknai, Chakra rok no borom ma khlai nai tai bohrok no ma chuba nai , tai bohrok bo kaham khe ma tong nai, lukurok bai tong phuru phano. Bohrok chaya khlai mano manjak khe, lukurok bono makhorai nai..Kokthaisa Motha o belai nangkuk mani hwn khe “sumsok no hai no yakarwi ta rwdi.” borok kotor phano borok chikon phano sumsok khlai no ta yakar di.
Paul tai bo kok sakha Khristian seleng ni kok no.Bohrok no phwrwngwi ma tisa nai. Poito kwrwi rok ni seleng bohrok ni bugra no testimoni rwna bagwi kok khwnai ma tong nai, borom rwi ma tong nai.Khristian rok ni thani seleng khati tong khe bohrok bai khairokjakna simi nai ta tong di, phola ni halok kaisa phano.Hamjak kha hwn khe kaham khe suamung di.
“Nwng poito kwrak khe kaham khe batai di.” (1 Timithi 6:12.).Khristo , bo chwla bwrwi sengkrak rok no koi sakha, Khristian langma le cheng chengraya, abo belai kwthar kubui kaham. Chwng chuknohao hai no tlangjak glak, khum ni mala kanrwui, kwplai wng na hwn khe choba khola bachai choba ma khlai nai,tamo khe abo kaham choba.
2 TIMOTHI | Jisu Khristo, nasigwi swrwngjak nai
“Khristo Jisu ni sengkrak kaham wngwi nwng bui bai baksa satokjagwi tong di.” (2 Timithi 2:3). Khristo no borom khlai di tai Bini kok no..!
1 Timothi o Paul manjukha Kothoma Kaham bai. 2 Timoht khe manjukha Langma bai.
1 Timothi o khe Paul sakha,kokchap (Doctrine) no mwrwk di, omo Kaitor ni aro ni phai mani kok .
2 Timothio Paul sakha, chini testimoni no mwrwk di, omo Kaitor ni aro ni man mani langma.
1 Timohti sao, “Kangkhung ni yaktwk, Daseng no huldi,! daseng tiyar wngjak.” 2 Timothi khe sao, “Bwkharwdi lamrwlai sinai” Swkang nasikhor di, bathon kitingwi, yapri sedi,Khristo sabo !”
Paul paithago, Rum ni alongo chobjak tong phuru swimani koktun chwng khuktang lai tongo.Bo sak no sakha swngcharo samung paisuk na jora phai sok phai kha. Tamo tamo samung bo khwlai kha ? Bo bebak kamiyung rogo bebak amchai rogo tai twi kwchar ni harogo kothoma kahamm pirkha, swngjaknai tong marok no sai khwnarw bai kha. Bini Khristo ni kothoma kaham no bwswk borok rok ni thani bohrok no sai khwna rwkhwna. Wngya phano thamchi ha kotor ni thai rogo kothoma kaham pirkha. Bwswk hamung sinia kok sanairok ni thani Khristo ni kothoma kaham pirkha? Khristian Baibelo bini koktun kangbwswk tong ? Bini a koktun rok tabuk bo da khuktangjagwi tong kho?
PAUL ALONGO CHOBJAK
Timothi no puila koktun swimani ulo , Paul tai uaisa romwi tlangjak phikha, Greeceo, Asia minor o. Daktino Rumo rohorjak kha.Tabuk khe bono borok hamya hwnwi se romo. (2 Timothi 2:9). Rum ni alongo bwtharjak nani nasing tong phuru se bo koktun swihoro. Bo o koktun swima khe, kothoma kaham ni bising twi bini khani sajla Timothi no. Bono achomsa khe phaiwi rom kha, bo jora suda manlia bijab rok no logi tlang nani tai bini sak ni manwi khwnwi , ri kutung dulai suda malang lia. (2 Timothi 4:13). Paithago romjak mani belai juda wng kha puila romjak mani slai. Bo sak se nok bara naui ma tongo,bo sengkrak rok bai naichomjak mang tong sio. Agi bini kwbanga kiching song bai kitingjak tong mani,je nang mani manwi rok mothogo, tamo khe tabuk kebo logi kwrwi kha saichung se ma tongo.(2 Timothi 4:10-12).Agi khe bo yokna ni lama tong mani,tabuk khe bwtharjak sinai. (2 Timothin 4:6). Habugra hamya Niro ni bwskango bono tubujak kha,bujthumjakna ni. Hai phano bini kes kisa jora ni bagwi mwthakjak kha, (2 Timothi 4:16-17). Bo tai uaisa bujthumjak phinai kwchangma jorao , Abo ni bagwi bo Timothi no koiwi sahor kha Mark no bini thani tubui phai di hwnwi. Bo tai bo hwn kha bo karwi phai mani bini manwi khwnwi rok no bo tubu di.(2 Timothi 4 :9,11k,13,21). Omo sai mansukya, Paul bwtharjakna ni swkang Timothi phaida sok phai no sokphiya. (tamo ni hwn bo June talo phano bujtumjagwi mano, kwchangma jora wngyaui.) Bo Timothi no paithak ni kok kwcharna muchung mani tai khatung rwi kwlang nani.
Omo no muitu khlai tong di bini paithak ni koktun. Bini swikong ni bwtwi phai thang sinai. O koktun wng kha bini sakni kok, sakni borok no.Bo oro chinwitham borok rok ni mung no khursai kok sakha. Hai phano bo le saichung se , bwtharjak sinai.Bo sak no pogwi thang kha, buini bagwi uansukmang.Bishop Duham hai hwnwi sao, “Ang o berem no khuktang phuru belai no kha khamwi phaio.” mokol ni muktwi goireng twi yortwi yorwi phaio.Kotun swinaisa ni bwkha bwswk yok khwna.
NOGO TONG TWTWI DUKHU MAN MANI 2 Timothi 1
Sikla soksukya khristian rok no , bumabuphani tongmung tongwi phunuklang kha.Puila chwng sak ni tomung chamung no se kaham khe tongwi ma tong nai, chini nok nukhungo.Nukhung se chwrwirok ni rwng swrwngma nok, oro se langma ni training senter.Nukhung chengna ni belai khe no dwgo abo ni bagwi tabuk ni khristian bwsarok nogo khristian langma no twiwi phwrwngjakya. Sikla sikili rok chaya lama thang mani, abo bumabupha ni bo chaya tongo.Bumabupha mothao thang ya kokthoma kaham pirmani khwnaya, Kaitor bai ringjak mano khwnaya. Nukhungo surilai mani kwrwi. Omo hai nukhung no wngo Phola khasia tai dopha kwrwng nukjak ya.
Timothi wng kha nogo phwrwngjak khristian nukgung o.Buma Eunice tai bwchwi Lois wng kha Kaitor no kirinai tai Kaitor ni kok khwnai tong nai. Bohrok ni nukhungo nukhung surimung thakya. Paul bohrok ni kok rok no samani tongo, khristian bwrwima song ni kokno. Timothi no, bo muitu khe rwkha chwrai phuru phwrwngjak mani kok akonrok no. “”Nwng chwrai phangsini simi Elembag kwthar no sio hwnwi saui mano,A Elembag kwthar Khristo Jisu no poito khlaima bising twi mwthangnaisa ni kok no nono phwrwngwi mano.(2 Timothi 3:15).
Paul muitu manjak kha Timothi ni kwthar poito no.”Nwng kwrak khe poito khlai mano ang muitu mano nini nwchwi Lois bai nwma Einice omo hai khe poito khlai o hwnwi ang kha kao.”(2 Timothi 1:5).Baksa borok sao, khoroksa swk no borok kotor khlai tisana muchung khe, bwchwi ni thani se yaphar di.” Jesa phano nukjak thung , kok thaisa le kubui - Nwng Timothi hai khe snam na muchung khe, yaphang ni simi no cheng di .
Timothi no “ Poito o ani Sajla” hwnwi Paul hwno.(2 Timothi 1:2). Paul puila missionari beraina thang phuru Timothi bini bising twi Jisu no poito khlai mwthangnaisa hwnwi yachago. Bo chwrai phuru ni simi no khristian nukhungo toro logo, Paul bono twi mungsa bo uanajakma kwrwi bo , swkang cheng mani Mothao pastor wng mani.Timothi Paul ni thani Timothi nangma rok no swrwngwi narwk kha. Paul bono hamjagwi phwrwng kha. Paul ni paithak langmao , khoroksa no man kha bini samung no yapharwi kwlangna ni.
Timothi ni thani samung ni bagwi nangmani gun joto no tongo. Bo kaham khe phwrwngwi tubujak.Bo wng kha kwthar Khiristian sikla, Kaitor ni kok swrwngjak. Motha ni adong rok bono borok kwthar kaham hwnwi sai man baio.Timothi wng kha Paul chonghor kotor ni logimang tong kha. Bo Kaitor ni kokrok no kaham khe sai mano, sak ni langmao samungo phwnangjak tai buino phwrwng thani. ( 2 Timothi 3:14-16). Bo sak no uanamasingcha khe phunuk kha bui no suamung thani. Bo Paul bai samung kotor yapharjak kha, Omo rok bebak no Kaitor ni yak ni daseng hai wng kha , Paul bai phwrwngjagwi. (2 Timothi1:3;3:15;4:6-12).
“Kaitor ni Borok” hwnwi Timothi no hwn bai kha, omo tamo hwn mani? Kaitor no surisanwi tong mani wng kha, Kaitor ni kok khwnai tong mani tai surisan phlai tong mani. Kaitor chwng bai kok sao tai chwng Kaitor bai kok sao.Kubui borok wng kha hwn khe Kubui bwkha o twimani,bwkhao hamjakmung tong nai tai langma soichajak.
Khoroksa borok phano Khrisato bai kwthaui langma kwthang tong ya, Paul tong lang ma twi khe. Tabuk bo songchalang mani Motha no yakarwi thangna ni jora sok phai kha,bohrok ni phai nai salo tamo wng no abo no twi bo ma uansuk kha. Aphuru bo a chwrai Timothi no khorai hwnlang kha , bo tabuk saichung no kwrak khe bachai samung ma khlai nai, Tai Mothano ma twidulnai,Khristo ni bising twi Paul ni sajla,bisi chithamba omor wng kha tabuk kubui phwrwngma rok no ma phwrwngsinai.Phwrwngmung kaham kubui no phwrwngwi ma thang nai. “kirimasingcha geguma” hab phaijak,agi bo bo Mothao jwngjal patirwjak.
Bijab ni kokbothoma bwtang wng kha (2 Timothi 1:13), “ Nwng a lamao him di hwnwi ang phwrwng mani kok kubui no romwi tong di, phia chwng Khristo Jisu bai thansa wngma bising twi poito khlaiwi rwjakma hai poito khlai tong di, hamjakrwjakma hai hamjagwi tong di.” Paul ni langma wng kha, kwthar khe katirwi tonjak-,rangchak rukphai hai bini langma morok. Bini langma no tai letapeta abul khlai na muchungjak ya.Kwthar kubui khe se tong nai.Tabuk ni o jorao se chwng tongo, aro kaham phwrwngma kwrwi , tamo khe Paul phwrwng mani wng kha kubui bai poito no twiwi,. “Khoroksa borok sak uansuk twi no ……..bo abo hai khe no tongo abo hai no bo bo. Uansukma hamya unasuknai borok, bo tongmung hamya khe no tong nai.Swngchar ni choba kotor (World War II) borok bai no tubujak kha tamo ni hwn ba bohrok ni uansukma hamya tong mani. Abo no snamwi tisa phina ni ra ra borok rok mathwibai kha.
YAPHARJAKMA SUAR NO SAMUNG PHWNANG DI
Omo chini bagwi bwswk kwlai suar no samung phwnangyai tong nani,abo hai no tongwi manbu mani tomung. Chwng aswk khlai phai mani magna thang nai.Omo hai khe kisa borok rok no uansugo! Timothi ni thani Phola rwmani suar tongo. ( 1 Korinth 12). Bo a suar no samung phwnang na naiya tong mani. Puila ni koktun no (1 Timothi 4:14) Paul sakha,”Okra rok nini saka yak bera phuru kok diyari kok sama twi no nono phola rwmani a suar no samung nangya ta wng di. “ Paul bono hai hwnwi sakha, “ Abo ni bagwi ang nono muitu khlai rwna ni naio, ang nini saka yak bera phuru Kaitor nono rwmani suar no samungo phwnangwi tong di. (2 Timthi 1:6). Paul swiphi kha, “Kaitor rwmani suar no samungo phwnang di, nini thani suar tong mano !” Chini suar no tamo khlai nai ? Kaitor chwng no sama da tong na, chwng omo no twiwi tamo khlai nai? Nini tongma suar rok no Kaitor ni samungo phwnang di. Muitu narwk di joto ni thani no mungsa ya mungsa suar tongo.Kaham khe sina khlai di baksa ni thani mungba suar rok tongo. Baksa ni thani mungnwi tai baksa ni thani mungsa suar. Nini thani tong mani a suar no samungo phwnangna nai di.
Bohrok khoroknwi bari ni jabra no phuiwi pairwsukna hwnwi kok salai tong mani , bohrok kok baksa wnglai man lai liya. Bohrok ni gana tai khoroksa bohrok kok salai tong mano khwnawi tong nai, bohrok no hai hwnwi sakha,norok a jabra rok no pairwsugwi khibina hwnkhe, hor phwnangwi rwdi hakhe abo no khwnai tai khoroksa hwn kha, hor bai sok khe tai uaisa taibo kwbang khe jabra achai phinai. Nwng aro hor bai sok phlai tong khe aro tai jabra achai man glak. Sikla sikili rok norok ni bwkhao hor bai sokphlai tong di,hakhe jabra rok khamwi thang nai , Hakhe norok ni langmao tai mungsa hamya jabra rok achai glak. Nini bwkha ni hamjakma hor no mwswng phlai tondi Khristo no suamung nani.
Chwng nugo chonghor ni a puila ni beremo, “Omo ni bagwi no ang satokjago. Hakhe ang kisa phano kha bai ya,tamo ni hwn ba ang poito khlai mani a Kaitor no ang saui mano hakhe ang saui mansugo a sal phai yasak bo ani yago yapharwi ton mano narwgwi tonwi mano. (2 Timothi 1:12).
Nwng se tamo khlai nai ? Nwng o kok no saida khwnarwi mano Paul hai khe kwrak khe bachai da tongwi mano, Ang bini samung khlai sinai hwnwi uansuk tong mano bo khlairwi mano tai katirwsugwi tonwi mano, a sal phai phuru.Omo no sago khiklai nadi, omo hai ta hwn di “Ang sai mano sabo no ang bwkha berai tong, tai poito khlai tong.”
Ang sai mano sabo ano katirwi tonwi man. Nini langma no bini thani yapharsugwi rwdi. Bo nono yak romwi twi nai. Rwchapmung swikwrwng swilang kha, “Nini yapri Bugra no yaphar di , Bini thani bwkha beradi , hakhe bo nono chuba nai. (Lobmung 37:5,) 2 Timothi 1:12 bwtang kwnwi solalai.
HABAO DUKHU MAN KHA - NOK BAI HAKCHALO 2 Timothi 2
Chwng dukhu man nai samung kwrak tang khe, sengkrak kaham. wngma ba,nok ni hakchao ongkhorjak rwngswrwng nogo, samung habao, tai bania khlai thani rogo .Omo no chini suamung nani haba tai raida ni samung. Chwng oro bujthumjak na bagwi ma bachai nai,”abo ni bagwi lachithai kwrwi.
Paul sao,Bandari kaham wngma bai kubui samung no yapharjak kha , nwng bini thani swrwng kha, nono twiwi bwkha berasuk man kha nwng bo bui no phwrwngwi man kha.” Bwkha kotor sengkrak wngma bai samung kwrak tang phuru kha rakdi.Sengkrak wngma bai kisa bai no bwkha baijagwi thang ya tai kibo kirijak ya. Tamo ni hwn ba bini sakao bini slai sengkrak kotor tongo. Bo bini samung no yapharwi kwlango, bini kiching no sengkrak rok ni thani suamung na ni. Abo tomung no chwng bo tong thai. Thwng kwrwng rok , thwngmung no loi khlaisukna nango, kwplai wngwi sokat man na hwn khe. Tangwi chanai sa bono puila bini kheto ni mai no chao. Nwng bo abo hai khe tang khe, mai kwtal macha nai.
Samung kwrak tangna thang phuru bwkha lok di, sak no kotor kwplai hai khe uansuk di, bwkha lokma bai simi wngya.
Khoroksa swk borok kaham wng khe, Paul bohrok no hwn o jeswk phano hamya chaya phai thung kha logwi tong di. Bo borok hamya hai khe romjak kha alongo chobjak kha. Hai phano bo aswk dukhu kosto lachima singcha khlaijak phuru phano khatungjak, Kothoma kaham no romwi narwgwi man nai kwrwi. Bo Timothi no muitu khlai rwkha, bo kwthang Khristo no se khulumo.Muitu khlai tong di, Jisu Khristo kwthwi ni thangwi bacha kha, bo kothoma kaham salang ma hai khe. Paul, bini sakmang dwkhwi bai khajak phano bini bwkha le molbrum brum ni langmao, Kaitor bai baksa Chuknoha o.
Paul borok rok no hwn kha, butusarok ni kokrok no twi kok ta bang lai di, omo ualaimung se tubuo tai Khristian rok ualaina nang ya. (2 Timothi 2:24).Khristian langma no twiwi kok ta swbak di, kok ta banglai di. Omo hai no langma ! Sana muchung marok no ta sadi, Kaitor ni yago yapharwi rwdi.Kokbanglai tong khe Khristo o kwplai khristian wng di.
Kaitor chwng no nokthai ni thongla kwrak khe kaio, a saka chini langma ni nok tangjago - Kaitor bai se nokthai ni thongla kaijago ( 2 Timothi 2:19). Abo “kwrak khe bachai tong nai.”a holong wng kha Khristo.A nokthai o nok tangnaisa, bo wng kha Khristo bai sil bujak.Bini bwkhao kokthai rikjak,’ “BUGRA BOHROK NO SINIO, BINI SAK NI BOROK NO.” Omo belai no uanamasingcha sai man khe, chwng khristo bai sinijak mani.Nokha ni tola omo hai tai tongthar kwrwi, a kubui no twiwi. Khristian rok wngma kha Kairor ni sajwk sajla. Tai Khristo chwng jotono khoroksa khoroksa khe sinio. “Norok ni khe bebak bokhorok ni bwkhwnai suda lekhajak.(Mathai 10:30). Bo chwng no mung khuwi se ring.
Kaitor ni samung tangna hwn khe borok kaham wng na nango. Omo Masia se sao.”Nini chubachu ano kotor khlai kha .”(Lobmung 18:35). Borok kaham khe tong mani tai khristo ni samungo bwkha rwsugwi samung tang mani Motha no naslenai rok suda kha hamjagwi ma thango, Motha no borom ma khlaio. Borok kaham wngna swrwng di.Bui no hamya saui borok rok no norwi ta rohor di. Borok rok no hamjagwi gana se tubuna nai di, Khristo ni thani soui tubu di.
CHOBA O KHA LOK DI - NANGLAI TONG PHURU 2 Timothi 3
Choba nanglai tong phuru tai chini poito no saknangya khlaijak phuru kwrak khe bachai kati tong di. Langma ni choba o bwkha rwsugwi choba khlai di, Jisu ni mung bai kaham khe tongwi. Choba nanglai tong phuru Kaitor ni kok no bwkhao muitu khlai di abo se phola ni daseng.Tho sengkrak hai khe tiar wngjak samung kaham bai.
Lama twngsa aro tongo tabuk ni jora hamaya bai rwlaina ni phankwrak .Chwng omo no man nai bwtang 14 ni simi 17 jora. Elembag chwng no mwthang nai, lama bo phunuk nai (2 Timothi 3:15). Jisu belokjak phuru bo Kaitor ni kok bai mecheno.Chwng bo abo hai khe no soitan no mechen nai.
Nwng bui no omo hai khe sama da khwna kha , ang chuak nwngkrak tong mani,tamo khe ongko khlaima bai eba bigan khuktangma bai ang chuak nwng mani yakarwi man kha. Abo ni ulo ang belai khakchangma man kha,ang rwchapmang tong na muchung kha, bwkhao khakchangma man kha.Nwng omo hai khwda khwna kha khoroksa borok phegwi sumsok khlai mani nakarjak mani ongko bai bigan khuktangwi man mani? Ang sio nwng khwnaya kho.Tamo khe sai sai borok rok hai hwnwi sao, Ani khakchangma kwrwi tongthokya,kwthang tong mani mungsa samung chuklia,tabuk ang Kaitor ni kok khwna kha ,bini kothoma kaham. Tabuk ang sai man kha mwthangnaisa Bugra Jisu Khristo no.
Kaitor ni kok simi se tabuk ni o jora hamya ni yak ni mwthangwi mano. Rum ni motha Kaitor ni kok no norwi mwnakma tubui phai kha, abo ni bwthai no chwng manjagwi tongo.Protestan Motha tabuk abo snam phiriwi tubu kha, hai phano joto hao no khristian rok Kaitor ni kok no sak nangliya gwja. Tabuk ni o jora Kaitor ni kok no sina ni belai nangkugwi tongo.
JORA HAMYA ROK NI MUNGTANG 2 Timothi 3 :1-5
Kaitor no hamjak mani slai Sakno hamjak lai kugo.
Man na muchungma - Bohrok jesa phano khlai man no bohrok man na muchungmano man nani.
Kungchuk laio tai sak no khom khom wngjago - Kungchukma bai borok ni bwkha kuplwng.
Kaitor no hamaya hwno - Kaitor ni mung ereng ereng khuo.
Mapha ni kok khwnaya - Nok nukhungo bumabuphano sak nangya.
Hambai kwrwi - Kha kaham rwmani kwrwi , bebak no soi hwnwi tongo.
Abul - Borok no sak nangya Kaitor no buya borok rok no buya..
Hamjaklaimung kwrwi - Buma bwsano bwtharo, hiksai Kaklaimung kuplwng,.
Kubui khe tong ya - Smai tang mani, kok rwlai mano kok narwk ya.
Tongthok tong na hamjago - O jora thongthok tong na kobor.
Kaitor ni borok hai khe tongo hai phano phan kwrwi - Phan man nani lama twngsa tongo, abo wng kha Jisu Khristo ni kothoma kaham.
THWINA NO NASING DI - LANGMA PAIYA SAK 2 Timothi 4
Paithak jora kha logwi tong nani tai laithangma jora rok no uphilwi nasik hor nani tai kaham khe lai phai mano uansugwi saida mano “Ang kwplai wng kha!” Omo wngkha kaham sengkrak khoroksa bwkha logwi phaima hai.Langma ni paithak ni jora Paul langma chwngsacha khlaijak kha. Bo poksugwi thang kha mangrung khola no eba horni horjwlai swlak mano, tabuk jesa jora phano bini swngcharni langma no tlang thangjagwi mano.Bo choba kaham khe choba khlai tong mani paisukna jora sok phai kha. Lama lam kolok khasik tong mani lama paina jora sok phai kha. Tabuk abo rok muitu khlaijak na jora phai kha tai khakchangma kuplwng bwkhao.
Bo koktun swimani wng kha paithak jora ni muitu bwlai.Timothi no samung yapharwi,Khristo bai Kaitor bwskango. SABO BA BINI BAGWI KOK SASINAI TAI SABO BA KOTHOMA KAHAM PIRSINAI HAYUNG GWNANGWI. Kothoma kaham no pir di joraya mapaya phano pir di.Omo hai jora phai tongo borok rok kothoma kaham no khwna glak.Phwrwngmung kaham no phwrwngjak glak.
PAUL NAIRWKJAKMANI KOK
Uanamasingcha khe kok sao tai uanamasing khe kwthang tong lango , Bono a Paul, bini kok no sabo bai se suthai tong. Alongo chobjak twtwi bo Timothi no koktun swikha.Poito o bini Sajla? Tho nailai anw choba khlai phuru khain kwcham tong mano nailai nai, krus ni bagwi a hero no. A mwnakma along ni khotol bachajak,yak yakung khajak, tailam twi satung chikonsa habphaijak siringi siring, hai phano bini mwkhang somjak twtwi no khakchangjak mwkhang kwchwng,khuk kengwi hai hwnwi sakha, “Ang kaham khe batai kha, ang batai bai kha,ang poito no yaka li ya. Tabuk ani bagwi paimani sokat khatijak tongo,abo wng kha kaham ni motok,soi khe bujthum nai Bugra a salo ano abo no rwanw, ani simi ya, bono hamjagwi bo phaina no nansingwi tong nairok no bo rwanw.” (2 Timothi 4:7-8).
Jisu bini khorgo yak beramani simi bo khuaro dukhu manjagwi phai kha,a thwng khola khabrumwi.Aro kisa phano lelana jora manli ya, aro bo rwlai mang ma tong kha, solai ma tong kha,Tamo khe aro khakchangwi hama manasa kha.Bo swngwi tong mani sajak phai kha. Bini sumsok rok nakarjak bai kha.Bini nangmarok rwjak bai kha. Khakchangma bisingo hai phano thwng kwrwng mathwngo, Omo se kubui khristian ni langma.
MOTOK THUBWI PHAI NAI
A motok le paul ni bagwi, chini bagwi bo tongo.- bo phaina hwn mano nasing tongnai rok ni .Nwng bai ang bo khlai man mani tongo Paul ni slai kwbang le wngya,hai phano Paul bai baksa chuknohao tongwi nai.
Kubui no a “Motok” chini bwskango kwchwng khe berajak mokolo kwlaio, kha nangsugwi khachik phaima ba.
Paithani bwtango chwng bwkha rwsugwi khachik phai nai , solaiwi phai nai,Kwbangma borok rok no bono yakarwi thang bai nai , satokjak phuru, sikiri sokoro khlaijak phuru. Tamo khe Kaitor ang bai baksa bachajak , ano phan kwrak rwkha, ang kok pirma bai bebak borok rok kothoma kaham no sai man bai na wngthung.Abo hai khe se Paul samung paiwi kwplai wngo.Abo hai khe no bo kaham khe choba khlaio tai kwplai bo wngo.Bini bagwi jora kaham le bo paithak ni samung khlai bai ya sak. Bo habugra Nero ni bwsakngo mwkhang nahalalai khe bachajak, mangrung ni bwskango.Bo Nero no o mung rwi se ringo.(2 Timothi 4:17) Bo saichung susuru wng kha, borok wngwi, mungsa lama twi chubachu phai lia. Nero ni dorbar nogo luku rok kuthumlaijak a borok burasano nailai nani Bini mwkhang da somkha? Bo kide kirijak kha ? Inhi bo kirijak ya! Bo swrapsa ni bagwi chuknoha naisahorwi tong kha. Bo sak no katirwna bagwi mungsa bo sali ya.Abo ni slai tai kotor samung khlai kha. Bo aswk borok kwbangma rok ni bwskango Jisu Khristo ni kothoma kaham no sai khwna rwkha, aro bono naslenairok bo tongo tai bono hamjanai rok bo tongo. Buini sak ni borok Jisu Khristo ni kothoma kaham khwna bai kha.
BIJAB TIT BAI PHILEMON | Jisu Khristo chini bumul tai Bugra
O koktun samung kaham khlai mano twi se kok swijago. Chwng samung kaham khlaima bai mwthangjak ya,tamo khe samung kaham khlai na bagwi se mwthangjago.Kaitor oro phunuk kha bini kaham Mothani kok no, Motha Ojama tai Adong rok ni kok rokno.
Koktun Tit no swinai wng kha Paul. Tit wng kha Crete ni Bishop, thai kotor. (Tit 1:12-13).Paul,Tit no samung kwrak no yaphar kha,Korinth Mothani ni jwngjal paisukya sini swkang, hus khe Mothani jwngjal kaklai mano pairwna nai kha.Paul kaham khlai mani.Tit wng kha khroksa bui ni borok (Gentile). Sana kok kwrwi Tit wng kha Paul ni bising twi Jisu no man nai,Paul ni puila samung cheng phuru. Bo Paul bai Barnabas ni logi tong kha Jerusalem jora., Paul Jisu no man mani bisi chisini wng kha aphuru.
Jephuru Paul khwna kha Apollos Crete o thang nai, bo a jora bini yak twi Tit no koktun swi rohor kha. Abo belai no nangkuk mani kokbiti sikla Pastor ni bagwi tai bahai khe borok rokno naikini khlai na nang akonrok tai rakdama khe rwkha a jora ni hamya borok rok bai hus khe tong nani.Bo Tit no bini thani phai di hwnwi ringhor kha tai a twi kwchar ni Motha ni kokrok saphaina ni.Omo sakni borok no swimani koktun tai Mothao bo khuktangjak nai.
O koktun wng kha Puila Paul, Timothi no koktun swima hai .Jora kaisao no swijak kha tai kokrok kaisa hai no.
MOTHA OJAMA ROK NI SAMUNG. Tit 1
Paul sak no Jisu Khristo ni seleng hwnwi se sao,ta bini Chonghor. Paul sak no Khristo ni seleng ringjak nase chajago.Tai kisa jora khe bo hwno, “Ang le sabo ni sabo no ang suamungwi tong” Omo bwswk se kok hamya bui ni seleng wngwi tong nani. Hai phano Jisu Khristo ni seleng - Bo bai ringjak omo belai no uanamasingcha kok hamjakma seleng.
“Khairokmao” Spurgeon uaisa sakha, “ Nwng kok rwi tlangjak phano yak le khajak ya. Ang kaijagwi khajak phano ang le phiyokjak se. Abo hai wngyaui hiksai khajaklai tong male tongthoma se. Paul naharwi uansuk tong male chuknohao se, bini langma chona kasukha swngcharo tong mani, bwtharjak sinai.Uansugwi nai di bo tamo sakha, “Kaitor bai chongjak poito ni bising twi……… khatungma khe molbrum brum ni langma no.
MOTHA CHENGSA KHA
PaulTit no Crete Mothao yakarwi kwlang kha, naikini khlai nani,tai mwrwgwi twidulna ni. Abo ni swkang Paul bono a samung kwrak yaphar mani tongo, Korinth Mothao,a jora belai hamya tong mani, hai phano bo aro samung kaham khlai lang kha,.Jwngjalo bo paikha. Bo Creteo thangwi samung kaham khlai phina nang nai. Joto Kamiyungo no Ojama ma chongwi bai bnai. ( Tit 1:5).
Bumo hai Mothao Ojama nang a kok no swbai sgwi sakha, Rwngmari rok no kaham khe ma naithai.Jani tomung kham abo rok no kaham khe ma naithai. Karekter kaham borok no se machong nai. Bini langmao tai nukhungo khain kwrwi ma wng nai (Tit 1:5) Sak ni bo khain kwrwi ma wng nai (Tit 1: 7-8), Kaitor n kok no kubui ma twi nai (Tit b19).
Nwng nogo bahai khe tong? Nwng bumo hai khristian ? Omio hai khe kwbangma amjok mung tongo nwng l bum hai khristian bo wng kha. Nwng nogo tong mani khristian langma se belai nangkugo. Nogo khristian tomung tong mani abo se jotoni slai kotor samung kothoma kaham pir mani.Nogo khristian tomung tong khe, khe dophao bo khristian. Abo ni bagwi Pastor tai Bushop rok ni langma kaham khe phunugwi tongjak nai Motha adong rok ni bwskango. Bini khoroksa no hik wngthai, kwthang hik. Bo kaijakna se nang nai abo hai wngya, Greek rok ni Mothao khe abo hai no, hik mase a tong nai.Tai thaisa kok khe ahai, bo kaijakya se ma tong nai hai bo wngya. Ruman Katholik Mothai khe Bishop mase ma kaijak ya.. Bwrwi naise manya.Kaitor ni samung tang nairo bini nukhung bai se sujago.Bo bini bwsa rok no kok khwnarwi ma tong nai. Je Pastor bini nok no se kaham khe twidulwi manya bahai khe bo Kaitor ni nukhung nai nai..(Timothi 3:5). Bini tomung chamung kaham mase ma wng nai.buino khatung rwnai., buini no khairok nai.Bo phwrwng nai kwrwng ma wngh thai, buino phwrwng nani khatung rwnai.
Crete Motha phatar ni phwrwng nairok bai jwngjal patirwjak .Rang ajina bagwi bohrok phwrwng phaio. Mothani nukhungo tekto rwphaio. (Tit 1:11). Omo joto panda no sukuruk na naio.Agini Motha rok nukhungo se surisan laio. Paul a borok rok no hwno, “selengmasingcha tai Kok khwnaya rok. (Tit 1 16).Bohrok phwrwng mano ma mwthak nai. Bohrok bai kwrak khe ma tong nai.A jora wngma hai tabuk joto thaio no wngwi tongo.Abo hai kwbangma Cult tai sect tongo, tai bwrwi chwla rok kwmang laijak, omo hai khe bohrok sak rang gwnang wngo.
KUBUI NOKTHAI
Salsa California o bangla kotor phai kha, San Francisko ni khoroksa bwrwima Kaitor no hamjak nai,bini nok ni khotolo achugwi rwchabwi tong o, bui borok khe kirijak baiwi ayang uyang kharlaijak thwina kirilai mani. Bangla kotor thakbai khe bui bono swng kha nwng le tamo ni nok ni ongkhoya wng tai rwchabwi tong. A kok no khwnaui a bwrwima hai hwnwi sakha, “Ang belai no ma khatung kha ani Kaitor bwswk se phan gwnang swngchar kotorma no suda jangri mano, bangla kotor phairwui. Hakhe bo ano mwthangwi man nai., tamo ni ang thwina no kirinai sa.” Tabuk chwng kwthang tong mani jora, joto no tatal sak sak bujilai malaiya. Tamo khe “kok khwnaya kwbangma tongo,bohrok kok nangya saui bui no lama koro rwo. Abo ni bere Juda ni khristian hapnai rok se abo hai kuk. Bohrok ni bukhuk no ma muthum thai,Tamo ni hwn ba bohrok rang khana bagwi phwrwng thai kwrwi, phwrwngwi baksa baksa ni nukhung no uduru muduru khlai rwo. (Titb 1:10-11). “Chwng Kaitor no sinio hwnwi sao, phia a sama kok bohrok ni samung bai khe gothok ya. (Tit 1:16). Tho chwng, uansukma no tai bwkha chong mano poito khlai lai glak, borok rok samarok no poito chathai kwrwi Tamo khe Kaitor ni kok molbrum brum tong nai. O kok bai no a chaya phwrwngma tai hamung siniya samung khlai tong nairok no ma kasu nai ,bohrok ni bukhuk no ma muthupnai.Buino thokaiwi Kaitor ni kok sao. (Tit 1:9-11).
MOTHA NI ADONGROK NI BAGWI SAMUNG Tit 2-3
Paul sao, chwng phwrwng tong mani abo sago se ma phwnang nai.A kok no bo Tit no sao , omo ni kok,( Tit 2:2-3), Sikla jora (Tit 2:4-6) tai seleng rok ni (Tit 2:9-10)
OMOR CHAKRA :
Chwla rok …. borok soinai, uansuknai borok, kepleng borok, poito kwrak , hamjak nai borok, kha kolok
Bwrwi rok…… tomung kwthar khe tong nai borok (Tit 2:3) borom rwjaknai, phegwi ta tong di tai ta thokai di, kha no phwrwng di, hik gwnang wng di, buma gwnang wng di.
Sikla sikili rok - … sak soinai wng di, bui bai swrwngjak nai langma gwnang di,
Seleng rok ….. Bugra rok ni kok khwna nai, kha kuar tai kok khwna nai, kha kwcharwnai tai kok tanlai nai ta wng di, ta khokdi.
LANGMA :
Langma kwcham no yakardi.
Langma kwtal twi tondi.
Khatungjak nai no nahar di, Khristo chwngsacha khe phai nai.
(Tit 2:11-13).
Omo bwswk se nangkuk chini langma ni nokthai! Chwng omo no sago twi da mano mwthagthangnaisa Kaitor phwrwng mano, (Tit 2:10). Omo no uansugwi nai mano, twi tong nani chini langmao, Jisu ni kothoma kaham no.Chwng naithok mangpili ni bokhong rwphuru tai bo naithok rwna bagwi tai bo morok rwna bagwi, abo hai khe no Jisu Khristo ni kothoma kaham no tai bo kaham khe ma naithok rwnai.Habugra bini chum mani richum no chumwi phai khe se kaham khe sinijago, hai ri tena chumui phai mani slai. Bahai khe chwng taibo naithok rwnai, eba kothoma kaham no sitra rwnai! Nini thani o kothoma kaham le tamo hai kwlai ? Joto tomungo tai samungo, samug kaham khlai mano phunuk di. (Tit 2:7). Phelosip khlai lai mani le tongthok chathok simi ya, tamo khe langma kwthar khe tong mani. Khoroksa borok kwthar khe tongwi manya, bo uansuk tong ma bai eba chaya tongthar kwthar tongma bai ya. Kwthar khe tong male, uansukma kaham uansugwi, tomung kaham khe tongwi. Aro samung phwnangjak nai bo tongo eba samung nangjakya bo tongo tongthar tongmao borok rok uansuk twi se tongo.
Nini tongma chama o naithok tai kaham khe tong na nai di,langmao nwng samung khlai thai kwbangma tongo , nini ari kok hamya sanai rok ni bukhuk muthubwi rwdi. (Tit 2:8) Khristo aswk nini kaham khlai tong khe , nini tongtharo bo kaham khlaijak nai tong nai.
Samung kaham khlaima bai chwng mwthangjak ya, tamo khe mwthangjak kha samung kaham khlaina ni.Paul sao, Kaitor ni khairokma bai se chwng mwthangjag. “….bo maya chama bai chwng suchajagwi mwthangjago.” (Tit 3:5) . “…. Kaitor khairokma bai chwng bo bai kaham hwnwi romjago.”(Tit 3:7)Tamo ni hwn ba chwng mwthangjak kha morok manwi yapharwi samung kaham ma khlainai .
:”Kaitor chini mwthangnaisa “ chwng no mwthang ya chwng samung kaham khlaima bagwi., tamo khe bo maya nangwi se tai bini khairokma manwi se. Bo bini thwi bai chwng no suchakha , tai kwthar khlai kha., chwng no kwtal langma rwkha Phola Kwthar ni bising twi..
SAMUNG KAHAM ROK
Samung kaham ni Bumul ………………..2:7
Samung kaham tangkwrak ………………2:15
Samung kaham khliana tiyar wngjak ……3:1
Samung kaham tangna hus wngjak ……..3:8
Samung kaham twidulwi tang kha
samungo Phwnang nani …………………...3:14
Paul koiwi sakha, chuknohani citijen rok no kaham citijen wngnani, norok jesa ni hao phano tong thung.Joto khristian rok no hani bokhorok rok ni kok khwnai matong nai tai raidaphan gwnang rok ni (Tit 3:1-2) ; Rum13:1-7; 1 Pitor 2:13-17).
Borok khoroksa ni mungwi mungsa kok hamya ta sadi, a borok no nwng kaham khe sai manya hwn khe. O kok wng kha muitu khlaijak nai kok, Paul a kok no jora kolokma swkang no sajak, .”Borok no hamya ta hwn di.” Ualai kwrak ta wng di. Bui bai kaham khe tong di chadi . Chwng kok thaisa muitu ma khlai nai chwng bo salsa butua tong mani. Au ! chini joto ni no chaya tongo , buino naslemani.Chini kwsa no huina bagwi chwng buini kok hamya rok no sao. Chwng bui bai kaham hwnjakna naio , buini kok hamyarok no saui.Omo no twiwi sak amjogwi nai di.
Kok banglai mano sak kati tong di tai butuasa rok ni kokno twi kok ta salai di. Omo rok mungsa samungo chukya tai nangnungya kok. Kok banglai khe agi tomung hamya tong mano se phan boksino, Sak no charwi ton na se nai di.Tamo khe Ojama rok se bodol swkakna nai khe bono uaisa wng khe uainwi kaham khlaina naidi. Ulo bono tai mungsa ta sadi. Bono norwi rwdi (Tit 3:10). Samung kaham khlai thani pailaiya khe tong di.
BIJAB PHILIMON
O bijabo khristian rok ni hamjakmung tai nakar laima ni kok no twiwi se swijago. Oro phunukjak kha kothoma kaham ni phan no, kharwi thang nai seleng sikok khoroksa mwthangjak mani tai bugra khoroksa ni bwkha slai mani. Omo wng kha khristian rok sago twi tongna ni kok. Tai yak samung bijab dopha ni samung khlai thani.
Rev. Sir W.Robertson Nicoll uaisa samani tongo, “Bijab swinai hwnjagwi ang borom man na muchung khe, omo hai se wng kha mun, Ang swi mani koktun kiching song ni tebol sakha se man khamun, bohrok ni langma ni jwngjal paijak khe.”
Chwng sai manya Paul ba borom rok man na da muchungjak khwna,eba man na muchung ya da wng khwna.Tamo khe Smai Kwtal ni Tit bai Hibru ni kwchar bijab no thebwi ton di. Nwng aro koktun bumul man nai swikwrwi swinaisa bai swijak. Omo wng kha sak ni borok no swimani koktun, Paul Philimon no swimani.Oro berem kaisa se, bwtang khe chinwiba, Tamo khe aro tong mani kok khe belai kok kwrak tai kokthai rok khwnathok tai bwkha rwsugwi swijak. Omo holong morok hai , omo bijab rok ni salai bijab nangkuk mani.
O koktun Paul , Philimon no khoroksa borok ni wngwi koiwi san kha, , (bo wng kha belai borok kaham adong rok bai sinijak nai borok, Kolosai Mothao).Kharwi thang nai seleng sikhok, bini mung wng kha Onesimas, bo bugra ni nok ni manwi khogwi Rumo kharwi thang kha. Bo aro mwkhang dadak sidak khe Paul bai malai kha tai Jisu Khristo no sak ni mwthangnaisa hwnwi poito khlai yachak kha.Bo borok kaham wngsuk kha Paul ni khasuksa borok wng kha.Tamo khe Paul sai mano bo wng kha Philimon ni seleng kerong khajak. Abo ni bagwi bono bini logi narwgwi bo manya. Paul bono bini nogo kiphilrwi rohor kha tai Philimon no koikha bono yachak phina ni.Paul sak gosi nakha Onesimas khok mani joto bono kiphilwi rwnai.Paul ni thani bebak man bai nai. Bo bono satokjakna tong mani katirwna ni muchungjak kha, kharwi khogwi thang nai selengsa no. Rum ni kerong ni bising twi Onesimas bujthumjagwi satokjakna se nang nai .Paul ni bwkhao khe bono tai ta satoksi yhung , a selengsa bujakna tong phano.
O koktun swijak mani wng kha seleng rok no twiwi.Paul muchung mani wngya, seleng narwk mani tomung paisugwi thang tung. Seleng narwgwi tong mani abo Khristian rok ni tomung wngya. Khristian nukhung o omo hai tai ta wngsi thung.O koktun aswk khe naithok abo Kaitor ni selng chakra borok bai swijago, Kothoma kaham bai khajak, Khristo bai hamjagwi khajak mani sampili, seleng wngwi khajak tong mani paisukna jora.
Onesimas no wng khwna swngchar ni khoroksa seleng bugra rok bai twiwi tonjak nai. Bisi 300 B.C. o 21,000 citijen rok ni nukhungo 400,000 seleng rok tong mani. Rum habugra rok ni jora bo mungsa juda wng mani kwrwi seleng narwk lai thani. O koktun no swimani jora.Rum ni bokhorok rok thani khaorokchi ni simi khorok 200 jora seleng narwklaio. Tai bo kwbang seleng tono,swngcharo seleng rok ni bagwi mungsa phano adikar kwrwi , tai phiyokjakmung kwrwi.
ONESIMAS NI BAGWI PAUL KOIHORMANI Philimon 1-25
Paul ni koktun chakra borok swimani (bt 9) Chakra hwn mani omo omor simi bangma bai wng ya. Bo wng kha samung tangmang tong nai, khachuk buchuk mang bini langma , samung khlaina ni muchung phlai tongo. Bini omor bisi dokchi swk wng khwna hai phano bo tabuk alongo chobjak,omo hai jora se bo bini kiching Philimon no buini bagwi koiwi tongo.
Paul sak no alongo chobjak hai khe no kok sai tongo, Kolosai no koktun swima hai wng ya, Chonghor ni phanraida no twiwi. Bo swima khe khoroksa kiching tai khoroksa no swi twi khe se swihoro.”ani khajani hamjaknai tai haba thansa ni borok.” Bo bini kiching no kok tisai kok samani wngya. Tamo ni hwn ba bo joto jora no buini kaham ni bagwi simi se uansugwi swio.
O koktun no bo muitu khlai kha, bikiching tai bini hikno bo. Tai bohrok ni sajla kolosai o tong nai no, Aro bohrok ni nogo no khristian rok surilaio.Paul bohrok ni nogo no khristian kaham nukhung hwnwi phunugwi sao, puila Motha songchalai phuru.A nukhung wng kha aroni langma buduk aro tong bai nai kolosai khristian rok ni.Poito gwnangrok aro no kuthumlai surisanlai o. Tabuk ni jora khristian rok tola kwlwkma wng kha nukhungo surisanlai mani kwrwi.Nukhung panda bo khlai lai ya.Norok ni nukhungo surida san lai ? Nukhungo se Kaitor ni haya tong na nango.
Paul koktun swibrum brum no kok kaham mang swio,mungsa swk hamyachaya tong khe se khoraio, Galatia Motha no hwnma hai khe.Bo Hamjakma tai poito ni kok no mang swio, tai pal khe kwthai tonglai khe bwswk se tongthok .Omo hai khe tong lai mani tabuk bo belai hakchalwi thang kha,bini kiching Philimon bai. Bo wng kha buino hamjak nai , chubachu rwnai, bo Paul no bo chuba kha.Rumo chobjagwi tong phuru phano.Bo Philimon ni bagwi surisanwi mang tongo, tai bo poito kwrak khe tongwi man thung.
Paul wng kha uanamasingcha kwrwng borok.Bo sak no koinene khe phunuk kha Jisu Khristo ni bagwi alongo chobjak. (bt 9). Philimon bini kiching ni koktun khuktang bai khe no bini bwkhao khairokma twisa ongkhorwi phai kha.Onesimas hwn ma kha “Samungo chugo” bo bini bugra ni rang khogwi khar kha, bo Rum kamiyung kotoro kharwi thang kha. Aro bo khristian dolsa bai malai kha, Paul bai twiduljak bodol, aro no bo Jisu Khristo no mano tai langma slaijagwi thango. Paul bono bini bugra ni thani kiphilwi rohor kha, Bini bugra no koktun swi wi yapharwi rohor kha.Paul bono twiwi belai khatungjak, Samung chukya borok se tabuk samungo nangjak. Seleng samung o nangya tong mani , tabuk samung nang kha. Khristo bo tabuk chwng no samungo nangjak kha.
O koktun no kaham khe naikhe, Paul atkaisa bai omo samani kwlai ya. Bo thamchi kajagwi nasing tong kha, ulo bo kaida khai Onesimas bumuk perma no nai tong kha. Bo bai tongte tongte Paul Onesimas no khahabjak kha, Koktun khuktangnaisa no bwkha habrwi swihor kha.
Jephuru Philimon thamchi phunuk kha, buma Apphia mokol ni muktwi phaijak kha , tai rutuku buchuk bai mwkhang hukha, tai Sajla Archippus khorang mwsaui totra sab khlai kha,uansugwi naidi a jora nukhungo tamo wngwi tong lai khwna Onesimas no bwskango manwi. Bohrok khoroktham no a koktun no khuktang lai kha. Paul aro kisa kara thwngwi kok sakha, khoroktham no kisa manwi lai matong kha. Onesimas kisa kirima habjagwi tong kha, khorok pugwi bachai tong kha, lachima habjagwi. Thamchi kajaklai tong mani thamchi holiui thang kha.
Onesimas no twiwi Paul ni samung wng kha swrwngjak nai Kaitor ni samung tangwi tong nairok , sumsok gwnang rok no bahai khe twilai nai tai bahai khe nakar nai. Paul sumsok no sak nangya wng di hwnya tamo khe nakarwi rwna bagwi koihor kha. Sumsok khlai naisa bini tongmung slaijak khe , Onesimas hai khe. Hai simi wngya bini kiching no hai hwnwi swi kha, Onesimas rwthai tong mano, Paul bo sak rwnai hwnwi gosi nakha. “Ani thani man nai “ Omo no Koktun ni kobothoma.” Omo hai no Khristo khlai lang kha - Sumsok gwnang ni thaio sak no berakha.
DOPHANO NAIKINI KHLAI MANI
Seleng snamwi tonlai mani jwngjal no bahai khe mwthak kha,hwn male Khristo ni hamjak mung bai.Omo hai wngkha Philimon bai Onesimas ni kwcharo,kharwi thang nai seleng nogo kiphilwi phai mani. O koktun swrai swrai khe sakha khristian rok ni tomung chamung bahai tamo wng na nang seleng rok no twiwi a kokno no sai swi kha swngchar ni motha rokno. Koktun ni kokbothoma le “SELENG” rok ni kok. A jora swngcharo omo hai no wngwi tong mani borok rok no seleng khati rwmani . Paul seleng khati rwmano chajakya hwn khe , tomo wngwi bo seleng rok no phiygwi rohor bai di hwnaya wng ? Paul a kok no sakha hwn khe dopha rok kaklai thang bai kha mun uburum jaburum wng bai kha mun.Abo hai khe sayaui, bo hwn kha seleng rok no raida bai khe tondi. Khristo ni takhuk hwnwi twi ton ma se hamkugo, phiyogwi rohor mani slai.Khristian rok ni tongmung seleng rok no phiyok mani wngya. Tamo khe bohrok no phwrwng di nokphang bai bohrok ni Khristo le khoroksa se.
Khristian rok da swngchar ni seleng khati rwmano swkwma ? Seleng khati rwmani paisuk kha da? Khristo ni hamjakmung tong khe seleng khati rwmani tomung kwmai thang nai.Tabuk bo kwrwng kwrwng thaio seleng khatirwi ton bai kho.Juda mung rwiui tabuk bo tong kho. Borok rok no phalwi tong khe tai juraboli khe tangrwi twirwi tong khe, abo no seleng khati rwmani kwlaio. Puila borok rok ni uansukma no se pairwna nang grao, seleng khati rwmano pairwna hwn khe. Khristo borok rok no slaina se phaio Bo chwng no sumsok seleng ni phiyogwi rwkha. Tai joto seleng khati matong mano phiyok na bagwi Khristo chwng no dagi rohor kha.
HIBRU | Achukthayung bwskango koiwisan.
Chwng khristian ba kaham no tong nai - bebak lama no kaham.Hibru ni kokbothoma le “Kaham” o kokthai chitham jora khurchajak kha.
O bijab bo omo hai kokthai tongo, abo chwng no daktino bujirwo. Naidi a kokthairok no “molbrum brum” “chasukjak kwthar” “uaisano” “Thwi” “Karwi” ”Kahamkuk” tai chini tong …….hakhe phai di tho, achuklai grana “ tai “chuknoha”.
O bijab no sabo swikha kaham khe sa manya, baksa naituklai naio, abo soide soiya sia. Hibru no Paul no swikhwna,bo swimano twi kwbangma swngmung tongo.Bo swimani kwbang phunukjak nai tongo.
O Bijab no swkangba kothoma kaham bo hwnjago. Kothoma kaham kangbwrwi bijab khe Khristo Jisu swngcharo samung khlai lang mano twi swio; o bjab khe bo chuknohao tongwi samung tang mani kokrok no kok swbaiwi swijago, tai bo Kaitor ni yagra bwkhak achukjak.
O koktun no chini Bugra ni chwngsacha ni kokrok no sai phunujago.Chwng bono simi mokol bai nasikhorlai tongo.”Bono chini poito ni yaphang buchuk.” (Hibru 12:2). Bo chini bwskango tonjak kha, “ tabuk kotor khlaijagwi mwkhang belai chwngsarwjak khe nugo.” (Hibru 2:9)
Bijab swijak makhe Jihudi khristian rok ni bagwi, Jerusalemo tong nairok ni. Bohrok ni poito kwlwijak bwkha raklaiya. A jora bohrok satokjagwi tong o tai bui bai kaitya khe naisijago tai bui bai kara thwngjagwi tong mani.
Jihudi khristian rok uansuklai tong kha, bohrok ni joto no kwma bai kha. Bwkha bailaijak. Haya kwmakha, Ochairok kwrwi kha, ratharw barokma bo kwrwi kha,Khristian wnglai mani bagwi.Chonghor khe sao tai phunugwi rwkha,bohrok Jisu Khristo ni sampili no simi kwmao, Bohrok Jisu Khristo ni jora kaham no sak morokjakya wng kha,tai sak no khairokjak lai tong kha. Bwkha balaisugwi tong kha. Bohrok ni jora belai no kirimasingcha poito suda yakarlai tong kha. (Hibru 5:11-12).Bohrok kaham khe no chenglai mani. (Hibru 6:10).Tamo khe bohrok torwi manlai lia. (Hibru 6:11).Khristian langma le basikol katwi se- nwng thangna naiya hwn khe basikol bo thang ya bathagwi thango. O koktun swinaisa bohrok no kwkwi bwsa ni simi twrwk twrwk khe sikla sokrwna nai, bohrok ni sima nukmarok no sai man rwna nai.Okra rok hai khe bohorok sina ni nango. Bo bohrokno sana ni naio Jihudi tongthar ni ratharwi barok mani slai khristian rok ni tomung kotor kuk. Bo bohrok no koikha, joto tomungo no poito no kwrak khe romwi ton nani,tai kothoma kahamo khatung tong nani.
O bijab jora no bohrok no rakdama khlai kha tai khatung rwna nai kha. A jora kisa borok rok no Khristo ni kok phwrwngjak kho.Abo ni bagwi no kwbangma borok rok juda phwrwngmung chaya rok bai koboljak baio.
Hibru khristian rok dakti no kha baijak mano phunuk kha, Abo ni bagwi no a koktun swinaisa sao chwng le khiristo se tongo.
Bwswk jora twi nwng a kwtal lama twi himwi nai kha, Nwng a lama kepleng twi no sogwi nai thangna hwnwi ongkhorma ni thaio, sogwi yasak tai nini dukhu tekto phaiwi no tongnnai, omo hai rok no manjak twtwi no khlai thang nai. A lama twi no kiphilwi phai khe, kitingwi nasik nai di.. Hibru bijab no khuktang di tai swrwng gradi. Mathesugwi khuktangwi swrwng di. Nwng bwkhao buji manya wngwi tongma rokno twi ta uansuk di.Ulo Nwng haino hai khuktang phina muchung nai, khuktangwi tong phuru kwbangma swrngwi man nai.Nwng Hibruo no talsa swk phwnang anw. Aro kwbangma uanamasingcha kubui kotham rok tongo. Puila khuktang phuru no nwng bwkhao mungsa no nangjak nai. Bebak bijab bwlaio no nwng Jisu no nuknai. Omo hai khe tai Swmai Kwtal ni bijab rogo man glak. Samung bijabo Chonghor rok no man nai, Sagri rok no man nai,tai Jihudi rok tai buini borok rok ni kok no man nai. Rum bijabo khe doctrine, chwng phwrwng mani kok. Tai koktun bijab rogo khe Motha no twiwi, Jwngjal rok no twiwi, tamo khe o Hibriu bijabo khe Bugra Jisu ni kokno twi swijak:
JISU KHRISTO
Diarirok ni slai Kotor ……………… Hibru 1:1-3
Suarirok ni slai Kotor ……………… Hibru 1:4-2:18
Moses ni slai Kotor ………………… Hibru 3:1-19
Joshuah ni slai Kotor ……………… Hibru 4:1-16
Aron ni slai Kotor ……………………Hibru 5:1-10:18
Tamo wngwi a bijab swinaisa omo rok no ma swikha hwn male,omo rok wng kha belai nangkuk mani borok rok,Jihudi rok ni tongtharo. Bohrok no twiwi se Kaitor no khulum mani twi tonjago. Omo rok no phunukjak mani hwn khe bohrok mungsa ya mungsao belai kaham tong bai mani.Bohrok no rwktharwi tong nai rok borom kotor bohrok no rwo.
O bijab swijak mani wng kha , khristian rok poito belwi tong kha, bohrok ni poito kwrak khlai rwphina ni. Paul sana naima khe Khristo se jotoni slai kwplai kotor.
Norok sai da man tamo juda wng mani kwlai, Khristo mwthangnaisa eba Ochai Okra? Au! O bijab swngjagwi tong mano sai khwna rwkha.
Hibru bijab sao Smai kwcham no bujisukna hwn khe Smai Kwtal se nango, Smai Kwtai kwrwi khe Smai Kwcham mungsa bo chukya.
KHRIST JOTO NI SLAI HAMTHAK- Hibru 1:1-4:13
Hibru 1 bai 2 ni slai tai mungsa thaio phano Jisu Kaitor tai Jisu borok ni kok no aswk swrai sa khe samani kwrwi.Bo wng kha chini Ochai bokhorok kotor, Khristo chini nang mani bebak sai mano, tamo ni hwn ba bo wng kha kubui no borok. Bo sai mano chwng bwswk se phankwrwi kebel borok,Bo chini nang mani bebak no rwimano, tamo ni hwn ba bo wng kha Kubui Kaitor. Bo rwimano.
Hibru ni puila kokthai phiok grama ni wng kha (Hibru1 :1-4), o kok wng kha Baibel ni joto ni slai kok kotor. Omo puila bijab Yaphang bijab ni puila kokthai bai baksa. Tai Johon kothoma kaham ni hai no.Chwng Jisuno oro mano, Bo Kaitor, Bini chwngsacha, tai bo wng kha taknaisa Chuknohani bebak manthai bo man bai nai.jotoni slai hamthak kuk . Hibru 1 bai 2 , nwng je man mano swi narwk di. Nwng bini kok no kaham khe sai manya hwn khe, o beremnwi o nwng sai man bai nai.Nwng bini kok no joto saiman nai.
Mungnwi kubui no mase man nai - Kaitor tongo, bo sakno borok rok bai nukjak phai kha tai phunuk phai kha.”Laithangma jora bo sak no Diari rok ni bising twi phunuk kha tai paithak ni salo khe bini sajla Jisu ni bising twi.” Baibelo kwbangma kothoma swijak tongo, Kaitor bahai khe borok rok bai kok saphai kha. Tai tamo bo muchung tai borok rok ni bagwi bo tamo chongwi ton kha. Omo bwswk se uanamasingcha bini songdari sajla kok salang mani akonrok!
Muitu khlai di, o koktun swijak mani wng kha chaya hamya wngwi tong mano, kaham khlaina bagwi se, Jihudi khristian rok manwi kwmajak marok no twiwi, tamo ni hwn ba Jihudu dopha Khristian wngwi thang bai kha.O koktun swijakma khe bohrok kokbanglai uburum jaburum wngwi tong mano , swrai swrai khlaina ni. Khristian rok yakarwi khibi rwnani phai ya, tamo khe yapharmung kotor yapharjak mano se chajak na phaio, omo wng kha Langma.
KHRISTIAN ROK NO TWI KOK BABGLAI MANI
(Khristo wngkha joto ni slai hamthak borok.)
Bugra Jisu Khristo wng kha joto borok kotor rok ni slai phano hamthak, Diarirok ni slai bo. (!:1-3).
Bo wng kha Kaitor ni Sajla
Bo chuknohani bebak man bai nai.
Bo swngchar no snam kha.
Bo sak no Kaitor.
Bo jotono yago twi tongo.
Bo chwng no sumsok ni sucha kha.
Bo Kaitor ni yagra bwkhak achugwi tongo
Bugra Jisu Khristo Suarirok ni sal Kotor (Hibru 1:4-2:18).
Sajla hwnjakmani slai tai bo bini mung kotor (Hibri 1:4-5)
Suarirok se bono ma khulumo (Hibru 1:6)
Bo wng kha molbrum brum ni Kaitor .(Hibru 1:7-12)
Bini achukthayung wng kha molbrum brum ni. ( (Hibru 1:8)
Painai jorao bo swngchar ni bokhrok wng nai (Hibru 1:11-13)
Bugra Jisu Khristo Moses ni slai kotor . ( 3:1-19).
Moses wng kha kok khwna nai seleng.
Khristo wng kha nukhung ni Sajla.
Bugra Jisu Khristo wng kha Joshuah ni slai phano kotor. ( Hibru 4:1-16).
Joshua wng kha Ojama kotor, Bo Jihudi dopha no smai hao tlang kha.tamo khe bo dopha no lela rwi manli ya. Bo khlai lang manya samung no Kaitor ni Sajla khlai lang kha.Jisu wng kha jotoni slai kotor, tai jotono khakchang rwi lelarwi mano.
Omo kaham khe sai man na naidi, suari rok bai borok ni Phola thansa (thwi
nai rok ni phola) wng ya.
Borok ni langma wng kha juda, borok snamjak mani suari rokni slai juda.Chwng thwi kha hwn khe suari wngwi thangya.Suari rok Kaitor bai takjak mani juda khe takjago.Bohrok tabuk bo tai ulo bo Chuknohani seleng wngwi tong nai.(Hibru 1:14).Suari rok Kaitor no khulum laio , chwng hai khe no khulumo.
Jephuru Kaitor borok no sumsok ni mwthang na muchungjak kha.Bo suari
rok no rohor lia. Tamo khe bini sajla no se rohoro. Kaitor suarirok hai khe
Swngcharo phai ya, tamo khe borok hai khe se Mery ni ok twi achai phaio.
Borok no mwthangna bagwi borok wng kha. Bo borok hai khe no dukhu
Kosto man kha, tai borok hai khe no thwi kha. Bo chini mwthangnaisa wng
na ni. (Hibru 2:10).Jisu kwthwi no chanawi nai kha,chini bagwi. Tamo ni
hwn ba bo soitan no mechen nai tai bini phan no pairwsugwi khibinai,
Kwthwi rok ni phan twinai . Bo mangkhor ni bachai phai kha, morke tai
Kwthwi ni surani yago twiwi. Soitani chwng no tai morkeo tlang man li ya.
JISU NO NASIK TONG DI
Chwng sak no se nasigo, abo ni bagwi no chwng kebal.Abo ni bagwi no
Chwng belsugwi thango.(Hibru 3:1). Omo wng kha athukiri lekhanai rok ni
Kokthai.Nini Telescope bai nokha saka nahardi, Jisu no nasik hor
mang tong di.
Kwbangma Jihudi khristian rok Jisu swngcharo samung khlai lang mano
bwkha uduru muduru wng jak baiwi tongo. Bohrok uansuklai tong kha
Jisu Moses ni kerong no se kwlang thang phikha;Moses kerong tubui
rwphai kha, Khristo abo no samungo ma phwnang kha.Omo hai khe se
Bohrok phwrwng lai tong lai sio. Khristo wng kha, bo bini kerong no se
Rwphai o. Moses ni kerong wng kha bebak chasukya tai abo belai kebel
Kerong (Hibru 7:11,18).Abo ni bo kwbangma samung tongo. Tabuk wng
Khristo se lama kaham .Khristo wng kha Moses ni slai kotor. Moses wng
Kha selengsa; Khristo wng kha Sajla, nukhung Bubagra, nukhung Bini se
nukhung. Bo se bebak sompoti man bai nai. (Hibru 3:6)
Cannan ha wng kha pia bwtwi tai dud bai kuplwng omo Kaitor smai
tanglang mani ha. Joshua Jihudi dopha no oro tubui phai kha. Omo
Wng kha manpili hai se kaisa, Kaitor no poito khlai bini thani lengla mani.
Khristian rok aro phaiwi tongthok tongnai . St. Augustine salangma tongo,
Khoroksa phano lelamung man glak Kaitor ni thani lelaphai ya hwn khe.
Joshua Jihudi dophano lelarwsugw manlia ya, Kaitor ni thani bwkha
berasuk di, Jisu lelarwsuk nai. Sak muchung twi khlai mano .
Nwng Khristo ni thani se sak beradi. (Hibru 4:10).Jisu no Joshua hai khe
sak no berasugwi tong di, bini a smaihao habdi. Sak chaitok tong mano
mwthak di . Jisu ni thani yapharsugwi rwdi. (Lobmung 37:5 no khuktang di).
MUNGNWI RAkDAMA KOTOR
Rakdama - 1: Kaitor yaphar mani mwthang mung kotor no sak nangya
ta wng di, suari rwmani wngya, tamo khe Bugra bo
Sak baithang sama no. (Hibru 2:1-4)
Rakdama - 2: Kwthang Kaitor ni aro ni kharna ta naidi (Hibru 3:12).
Hibru 4:12 Kaitor ni khukni kok ni phano phunuk kha,Kaitor ni kok
nono naitugwi naithung! Kaitor ni kokrok bini thaio no tong thung, nini
Langmao. Bo chini muchungma , uansugwi chogma tai langma ni samug no rutugwi tubunai tai abor rok no rwtaui nai na chubanai.Khristo wng kha Kaitor ni kwthang kok. Bo kwthang tai phan gwnang bo bebak sio tai sai man baio.
KHRISTO OCHAI KOTOR JOTO NI SLAI HAMTHAK
Hibru 4:14-10:18
Oro kokbothoma no cheng kha .”Katswi Kaitor ni bwskango thang nai ochai bokhorok chwng man kha,abo wng kha ochai kotor Kaitor ni Sajla Jisu.” Khristo joto ojama rok bai sui phunukjak kha, diari kotor, suarirok , Moses tai Joshua song rok bai. Tamo khe tai khoroksa nangkuk mani borok bai sui phunukjak nai wng kha Aaron ochai bokhorok. A swinaisa tai bo phunugwi kwlang kha, Khristo ochai bokhorok se Lebi bosong ni ochai rok ni salai kotor hamthaksuk.
Kwchar ni kokbothama wng kha Khristo molbrum brum ni ochai bokhorok tai Bo sakno swngchar ni sumsok ni bagwi yapharwi kha.Bini thwi bai se chwng mwthangjagwi mano.Bo chwng no sumsok ni swkagwi tubu kha, tai kwthar lama snam kha chuknohao thang nani.Kaitor ni achukthaiyung bwskango.
Khristo sak se ochai kotor. Kaitor tamo sa khwna di : “Hakhe phai di , chwng poito khlai mani abo kwrak khe romlai anw. Tamo ni hwn ba katswi Kaitor ni bwskango thang nai ochai bokhorok chwng man kha, abo wng kha ochai Kotor Kaitor ni Sajla Jisu. Chini ochai bokhorok chwng kebel rok ni bagwi maya nangya abo twi ochai bokhorok ya, Tamo khe chwng hai bebago no beloknai abo twi ochai bokhorok se chwng man sio, hai phano bo sumsok khlai ya. Hakhe phai di , chwng kha torwi Kaitor ni achukthayung gana thang lai anw , aro chwng khairokjak nai hakhe katswi chini nangma jora twi chwng khairokjagwi chubajak nai.: (Hibru 4:14-16).
Jisu Khristo ni thani simi se ochai wng nani rwngrem tong o, Aaron . Swngchar ni ochai bokhorok hai khe.Tamo khe bo wng kha ochai bokhorok molbrum brum ni bagwi Melchizedek ochai bokhorok hai khe. Tamo ni hwn ba o ochai ni samung paiphlai ya. Samung tangphlai ma tong nai. Ochai ni samung thagwi manya. Aaron ni ochai ni samung bai borok rok no kubui kaham khlaisugwi manya.Tamo ni hwn ba bohrok sak se sumsok gwnang, tamo khe Khristo khe molbrum brum ni tai sago sumsok kwrwi.
KHRIST NI OCHAI NI SAMUNG
Melchizedek hai khe Yaphang 14
Chontai ochai bokhorok-
Mungnwi nwi bo, Khakchang ni Bugra tai soichajak ochai.
Swngchar ni Ochai kotor -
Jihudirok ni bagwi simi wngya, joto borok rok ni.
Borok bosong ni halok kwrwi -
Buma Bupha kwrwi.
Bini yakchu bo kwrwi -
Melchizedek thwi mani ulo bini thaio tai khoroksa ochai bokhorok chongjak kha.Tamo khe Khristo ni yakchu kwrwi bo wng kha molrum brum no tong nai.
Tho, oro nangkuk mani wngmarok no nailai anw.Smai kwtal o Pastor rok no ochai hwnjak mani kwrwi, hai wngyaui, joto khristian rok no ochai hwnjago. (1 Pitor 2:9). Paul ni koktun rogo chwng swrwng kha khristian pastor rok wng kha , Phwrwngnaisa tai Pastor.
Chini chwngsacha mwthangnaisa no phunukjak kha Baibel ni koktun rogo.Aro uaitham “Kaham” hwnjak tongo, chini ochai bokhorok no twiwi.
KHRISTO OCHAI SE
Smai Kahamo , (Hibru 8:13)
Smai kaham tamo ni hwn ba , omo wng kha kaham khe Kaitor kok rwlang mani .O smai no bwkhao se swijago, omo holongo swijakma hai wngya. ( Hibru 8:10)
Kaham nokthar (Tabernacle) - (Hibru 9:1-12).
Khristo chuknoha o samung khlaio, Swngchar wng kha bini haba nok .Ochai okra bisio uaisa kwthar ni slai kwthar khotolo habwio, Tamo khe Khristo le uaisa bai habwi joto samung khlai pai kha.
Kaham ratharwi yapharmung - (Hibru 10:18).
Bo sak no ratharwi yapharjak nai.Bo sak no kwthar mera bwsa hai khe yaphar kha, mungsa khain kwrwi, kwthar mera bwsa.Smai Kwcham ni ratharwi yapharjak nai le dega bwsa eba mera bwsa. Abo rok ni thwi bai sumsok sujagwi manya.Abo rok wng kha smai Kwtal ni sampili simi se. Uisa se ratharwi yapharna nango.
Khristo no chwng Oochai bokhoro hwno. Omo tamo hwn mani ? Chwng elembago phwrwngjago, sumsok chwng no Kaitor bai halok tong mani sachui khibi kha. Sumsok gwnang borok Kaitor ni bwskang o bachai manya. A lama muthubwi rwjak ha. Smai Kwcham o ochai bokhorok Kaitor bai chongjak kha ,bo simi se Kaitor ni thani thangwi mano bisi o uaise. Borok rok ni sumsok ni bagwi ratharwi barogwi mano. Bo dega bwsa ni thwi eba mera bwsa ni thwi tlangwi thango.Borok ni sumsok ni bagwi barogwi o.Ochai bokhorok bo bini sumsok ni bagwi bo ma barogo, tamo ni hwn ba sak bo sumsok gwnang borok.Hakhe se bo kwthar ni slai taibo kwthar khotolo habwi mano.Abo ni slai kwtharkuk ni swkang ni khotolo riswngjak tongo, aro khe smai swndwk hayao berajak. Abo no khairokma achukthaiyung hwno (Mercy seat).Aro Kaitor borok rok bai malaio kwchar ni raiba (ochai bokhorok) ni bising twi.
Bahai khe chwng tabuk Kaitor ni thani thangwi man nai ? Khristo aro thang nani lama swnamwi rwkha.Bo wng kha chini ochai bokhorok,Apha Kaitor ni thani bo no chini raiba.Bo chuknohani hayao thang kha Kaitor ni bwskango. Bo bini bwthwi kwthar no tlangwi thang kha , chini sumsok no suchana ni. Tai molbrum brum ni langma rwna ni, Bini bwthwi yorna se nang nai. “Yang Khristo le sumsok ni bagwi uaisa no rathar kha, abo molbrum brum chuknai, hakhe abo paiwi bo Kaitor ni yagra bwkhak achugwi kha. (Hibru 10:12). Omo paisuk hwnwi Jisu sakha. Kruso khachijak twtwi. Chwng no phiyokna bagwi samung tong mani paisuk kha, Tabuk chwng nukha achukthaiyung bwskang achukjak.Chwng a wngmarok no Hibru bijabo swijak mano.
Tabuk chini ochai okra no Apha ni yagra bwkhak achukjak nugo.Nini tai ani bagwi surisanwi tongo, (Hibru 7:25; 8:1; 10:12). Bo chini bagwi kok sana ni Apha Kaitor ni bwskango bachai kha. (Hibru 9:24).
Abo ni bagwi no chwng bwkha torwi kwthar khotol thangwi bachai manwi kha , Jisu ni thwi no tlangwi., Kwtal khe kwthang tongwi.(Hibru 10:19-20). Kaitor ni chwngsacha jorano yago romwi nadi.
KHRISTO KOTOR KHE NUKJAK MANI
Hibru 9, oro chini bugra uaitham nukjakmung kotor nukjago..
Laithang mani Jora -
Krus sakao, - Wngya khe swngchar snamjak phuru ni simi bo kwbang mano satokma no satokjakna nang kha mun.Abo wngyaui bebak mol paina nogo sumsok no swkakna bagwi bo sak no rwui uaisa bai no bacha phikha. (Hibru 9:26).
Tabuk ni Jora -
Achukthaiyung ni yagra bwkhak , - “ Tamo ni hwn ba Khristo borok snam mani khotol kwtharo habwi ya, abo wng kha soi khotol swrwngwi khlai mase,Bo katswi chuknohao no habwi kha , bo aro chini wngwi Kaitor ni bwskango bachui kha. “(Hibru 9:24).
PHAINAI JORA -
Chumuio chwngsacha , “Abo hai khe no Khristo bo aswk borok rok ni sumsok no swkak na bagwi uaisa bai no sak no rwkha,. Bo tai uaisa phai phinai sumsok swkak na bagwi wng ya, bono nasingwi tong nairok no mwthangna bagwi se phai nai. (Hibru 9:28).
T
KHRISO - RATHARWI YAPHARMA KAHAM
Khristo sak no yaphar kha ratharwi barok khe, mera bwsa hai khe Khain kwrwi eba kwthar.Ochai yapharo dega bwsa eba mera bwsa ni thwi no. Abo rok sumsok sui manya. Ratharwi yapharma kaham wng kha uaisa yapharna bai no , Jotoni bagwi yapharma ni. (Hibru 10:10 - 18).
Khristo lama kwtal tai kwthang langma snam kha,Apha Kaitor ni bwskango, tho tabuk chwng bwkha kwrak khe Kaitor ni bwskango thang lai anw. O jwngjal tong mano molbrum brum ni bagwi pairwi rwjak kha.
Tho, Kaitor ni bwskango thangma bai simi wngya, tamo khe pal khe Kaitor no loblai mano sak nangya wnglai lia. (Hibru 10:25). Khristian rok pal kuthum mani bising twi se toro logo. Salsa D.L Moody bwrwima khoroksa ni thani beraina thang kha,bini khristian langma belai no hamya wngwi tong kha. Bo hai hwnwi sakha, ang mothao thangwi manya wngwi tong kha.Hai phano bo sai manya bo tamo wng mani kwlai kha, tamo wngwi bo omo hai bwkha matong kha, bini phola no twiwi. D.L. Moody bono kokthaisa phano saliaya, bachaui bini langmano twiwi surisan kha bini bwkha no khatung rwna nai kha, swpasa ni ulo khe no a bwrwima ni bwkhao khatungjagwi phai kha. Bwkha bai tong mani bwkha hamkha.Nwng saichung saichung Khristian langma torwi logwi manya.Nwng tai kubun khristian rok ni logi nango, Ono hai khe no chwng bo dagijago.
KHRISTONI LANGMA LE HAMTHAK
Hibru 10:19-13:25).
Tabuk ni simi no, a swinaisa chwng no sao bumo hai khe Khristian langma twi tong na nango. Tamo ni hwn ba Khristo chini ochai bokhorok samung khlai lang mani bising twi. Chwng sai mano bo tabuk Apha Kaitor ni yagra bwkhak achukjak, Bo chini bagwi koi sanna ni bagwi molbrum brum no kwthang.Khoroksa borok Jisu Khristo no sak ni mwthang naisa hwnwi poito khlai yachak khe, Khristian langma no cheng kha. Baksa khristian rok ni khristian langma ni nokthar wng kha borok langmao manjagwi phai mao. Bohrok noksingo no tongo, hai phano nok mwnakjak, nobar habya kuphungjak. Bohrok a nogo no tong phlai tong o, nok ni ongkhorna naiya, satung tungma bo sia, nobar kwchang sibwi tong ma sai manya, Bohrok swngchar ni gana tongo. Khristian langma khe swngchar ni sako se tongo, Khristo ni bising twi Kaitor ni thani khorok bomwi tongo.Omo hai khe no khristian langma kaham khe tongwi mano., Apha Kaitor abo hai khe no tongjakna naio.Tho, chwng tabuk nailai anw Hibru 11 no khursai swijak tongma rok no, a Kaitor ni borok rok ni kok no, Phola Kwthar chwng no sai khwna rwo, bohrok ni poito ini yaphang ni kok rok no. Bohrok kubui Kaitor no poito khlai sugwi tongo.
SAMUNG TANG NAI POITO
Khristian langma o tong ma hwn khe, Khristo no chini nangma rok no chubana bagwi jora rwmani. Baksa borok , “Ang poito khlai ya”” Ang poito khlai bo manya”. Hai phano chwng chin kiching no poito khlai tongo. Nwng Aguli thang na mchungo khumulwng ni, Nwng malkhung o kasa kha rang rwui, nwng kasa mani malkhung mothor nai nono a lama twi no tlang kha, nwng bono malkhung mothor tong ma no nugwi poito chakha bo nono thang na hwn mani thaio no tlang nai. Kaitor no poito khlaima bo abo hai no.Omo wng kha nwng sak no berasugwi rwmani. Poito khlai mani aro kok huijak kwrwi nini langma no bini thani beramani.Chwng Kaitor no poito khlaisinai hwnwi bwkhao chong kha, aphuru uanamasingcha khe phan kwrak phai hab phaio.Chini langmao phan kwrak mano, Chini langma uanamasingcha wngwi thango. Omo no wng kha poito ni samung , kebel borok no phan kwrak khe rwphaio. (Hibru 11:334).
Oro swngcharo khoroksa borok se Kaitor no khaphurwi mano, Sabo a borok ? (Hibru 116) Aro chwng mungsa khlai manya Kaitor ni bagwi tamo khe Kaitor se chini bagwi samung khlaio, bo chwng no langma o phan gwnang khlaio. Kaitor kotor se khlaio chwng poito kwrak khe tongma bai wngya., o kok se uansukjak nai kok..
Khristo no poito khlaima bai se mwthangjagwi mano.
Langmao khachigwi thang na nango……
Tho kha logwi tong lai anw …………………………Hibru 12:1
Swprakjak phuru kha logwi tong nai ,,,,,,,,,,,,,,,,, Hibru 12:11
Khakchangwi tong di tai kwthar bwkha bai………..Hibru 12:14
Jisu Khristo no nasingwi tong di , bo se phanraida gwnang tai Poito ni paithak.Langma no Kaitor no khaphurwnai Bo se bebak samung khlai nai.
“Chini Bugra Jisu no Kaitor kwthwi ni mwthangwi tisa kha, bo thwima bai se mera mwrwknai kotor wng kha. Bo thwima bai se molbrum brum ni smai tangjago. Kha kwchang rwnai Kaitor bini muchung twi tong na twi khe norok ni nang mani joto manwi kaham no rwthung , hakhe Jisu Khristo ni bising twi bo bini hamjakma hai no chini bisingo samung khlai thung -. Hakhe mol brum brum Khristo chwngsacha wng thung . Amen” (Hibru 13:20-21)
JAKOB | Jisu Khristo chini phunuk mukumu.
Salbrum langmao Khristo ni kerongo tong nani chwng man kha o kokthai no, “Khlai di.”
“Bini kok khwnama bai simi wng kha hwnwi lama ta koro di . Hai wngyaui bini kok sama twi se tong di.” (Jakob 1:22).
O bijab no swinai wng kha Jakob , kok bangjak nai kwrwi, Jisu ni buphaiyung.Bo wng kha samung ni borok chonghor. Bini langma wng kha samung kwrwng tai kha kolok. Tai tomung chamung rok bo kaham.Joto koktun rok ni slai o koktun wng kha samung ni koktun.tai omo no hwnjago, praktikel koktun.
Jakob hwnwi Khoroktham ni mung chwng Smai Kwtalo nugo - Zebedi ni bwsala, Alphaeus ni bwsla tai Jakob borok kotor, Chini Bugra Jisu ni phaiyung. Jakob bwta ni mung Jisu hwnwi uainwi se sao. Omo no bo belai borom kotor rwui se mung khuo.Au! Bo bono kaham khe no sai mano,bono tai sinirwna nangya, bo bono Bugra hwnwi no ringo tai Khristo . Bo bini bwta bai tong o Kaitor bai baksa khe.bono phan kwrak gwnang hwnwi gosiui nao.Jisu chuknohani borok wngya khe , Kaitor ni ari kok hamya sanai se wng khamun.
SALBRUM TONGTHAR TONGNA NI TWIDULNAI BIJAB
Jakob bijab wng kha parektikal koktun,tai khristian rok ni bagwi o koktun no hwnjago “ Lanng mani prektikel twidulnai bijab.” tai khristian rok ni tomung chamung ni bijab. O bijab wng kha Smai Kwtal ni phwrwngmung Bijab.Oro tongna chana ni kok mang sajago, Khristian borokni kok.Tai kok khitarwi phwngo, Bini samani kok rok wng kha jatra mwsama hai khe phunugwi sao. Kubui uansukma no phwrwngo. Hibru khe doctrine phwrwngo tai Jakob khe samung khlaina phwrwngo. Bohrok khoroknwi no langma ni kok sao.Paul bai Jakob ni bisingo mungsa kok gothokya wng lai mani kwrwi.A kangnwi bijab no khuktang khe kwthali mano chwng nugo. Paul sao, Kothoma kaham ni bisingo tongwi phunuk di.”,” Jakob khe sao, “Phataro tongwi phunuk di.” Paul khe Khristo no chuknohao se nuhuro,chwng no kaham khlai ton nani. Jakob khe bono swngcharo se nugo chwng no kubui paisukjak khlai ton nani. Chuknohani chini Apha Kaitor bo kubui paisukjak.
Paul sao chini poito khlai mani kok no, Jakob khe sao poito khlai bwthai thai mani kokno.Khoroksa khe Khristo ni sakha nokthai luo, tai khoroksa khe nokthai sakha naithok khe nok tango.Khristo ni thani mungnwi nwino tongo, chini poito no ” Chengnaisa tai pairwnaisa .Poito simi ta khlai di omo no langmao twiwi tong di, Paul kok kwrak khe sakha, Poito bai se borok kaham hwnjago, chwng abo rok no bini koktun rogo mano, Tit bijab o mankugo. Aro bo samung kaham khlaina kok no bwkha rwsugwi sakha.Omo kubui no uansukjak nai wngmarok, Paul a kok no hai khe sao, “samung kaham bai se gwnang wng di.”(1 Timothi 6:18).Jakob khe sao, “Poito se gwnang wng di.” (Jakob 2:5) Omo no kaham khe ma nailai nai, Jakob o kokno sana thango, kisa poito khlai mani, poito kebel ni kok , abo bai borok mwthanhjagwi man ya.omo belai no nang mani kok poito , Jakob Poito no kok tisai sao, Bo sao amjokjakma khe kha lokna ni samung khlaio. (Jakob 1:6;5:14-18).Chengra poito no bo sejaui kok sao, abo samung kaham khlai ya.
Jakob sak no “Khristo ni selang khajak.” hwnwi gosi nao. Bo bwkha kotor khe gosi nao, Jisu Khristo bai bini halok no.Bo sak no borok wngma bai koinene khe no tongo,Jakob uaisa phano Bugra Jisu no swngcharo bini bwta hwnwi saya. Khristo no takhuk hwnwi samani kwrwi..
Jakob Kaitor ni mung no uaichisini jora khursa kha. Jisu hwnwi uainwi se hwno.Agi Jakob Jisu no kisa phano chajak ya, kruso thwi mani jora, tamo khe kwthwi ni bacha mani ulo se bo poito khlai mwthangnaisa hwnwi yachago.Bugra Jisu Khristo bai kok salai mani ulo. ( 1 Korinth 15:7). Abo ni bagwi Jakob ni testimoni belai nangmani kwlaio,Jisu Khristo wng kha Kaitor.Achomsa kheno bo Khristian kaham surisan nai borok wng kha.tai Jerusalem Mothani Pastor(Bishop) chongjak kha..(Samunjg 15:13-21).Bini langma ni samung wngkha Jihudi rok no Khristo Jisu ni thani tubuna ni, Jihudi rok no mwthangna ni.Tai bohrok no Khristian rok ni tomung no sirwsukna ni. Ulo bo Jihudirok bai nukhung saka ni dagarwi khiklai bwtharjak kha Bisi 62 A,D. o.Chwng khwnao bono juraboli khe nokthar o tlangjak kha ochai bokhorok ni thani tai aro ni bokhorok rok bai Kaitor ni mung no hamya hwno hwnwi kok silchajak kha. Jisu Khristo no Kaitor ni Sajla hwnwi khorang kotor khe saui khwna rwbai kha. Jakob nokthar ni nukhung saka ni dagwi khiklai rwjak kha logi logi no Jakob thwi kha.
Bo bini koktuno swi kha, chinwi Jihudi dopha rok ni bagwi swngchar gwnang piring poroi wngwi tong nai Jihudi rok ni. Kwthar kamiyung Jerusalem ni phataro tong nairok ni. Aro kwmanjak dopha ni kok sajak ya, tamo khe bini koktun no chinwi dopha hwnwi sajak tongo.Bohrok buro tong bai a joa sai man baio.Hibru hwn ma khe Jihudi khristian o no hwn mani, Jihudi hwn mani sabo no hwn khwna, khristian wng nai rokno. Kwbangma borok rok no Pentikost ni salo Khristian wng bai kha .Nogo kiphilwi thang phuru bohrok aswk kaham khe Khristo ni kok no bujilang bai lia.Kubui Masia no man mani bagwi bohrokni bwkha belai no tongthokjak .Tamo khe bohrok sak nanglia khairokma bai hamjak mano khristian langmao tongna se nang nai.Bohrok omo hai khe uansuk lai kha mwthangjak na hwn khe omo rok bebak no tong na nang baio. Jisu no Masia mwthangnaisa hwnwi poito khlaina ni. Bohrok ni khristian langma belai no kirimasingcha ni jora,, tamo ni hwn ba bohrok ni sak ni borok rok , poito khlai ya rok,bohrok no satokna cheng kha.
POITO SE KWPLAI BELOKJAK PHURU
Jakob 1:1-21
Koktun chengsa kha kisa hambai rwiwi, daktino bo sana hwnwi tong mani kok no swina ni cheng kha. Jihudi khristian rok ni bagwi bo uansukna cheng kha, bohrok kwbangma hao piring poroi wnglaijak palengtine ni phatarha rogo.Bohrok ni poito no twiwi amjokjagwi tong bai kha.Bo bohrok no saui phwrwng na cheng kha , bahai khe amjokjak phuru bachai tong nai.
Tai khatung rwna nai kha , khakchangma rwui.
Phola ni kokno twiwi uansukna jora phai kha, tai abo bwswk khe morok sina nang kha.Baibel ni kokrok bai se uansukna nang o. omo se nangkuma uansukmung.Baibel ni kok no chwng siaui tongwi manya, tongna bo kok ya.Jakob khristian rok no kobok kha, a kok no kaham khe uansukna ni.”Norok poderepod khe potalijak khe , kha tongthok di.” (Jakob 1:2). Belokjak mani tai dukhu man mani yak ni yogwi man khe chwng joto no khatung laio. Chwng bwkha baiyaui amjokjak mano kaisa jora kaham man kha hwnwi romwi na nani nango, poito ni phan no phunuk thani. Malkhung snamnai sa lama kotoro thangwi malkhung amjokma hai khe.Tamo wngwi chwng khatung na nang, a amjokjak mano twiwi wngya, tamo khe aphuru je samung wng mani abo no twiwi se tongthokna nango. Tai thaisa kok khe, amjokjak mano sak ni samungo phwnang di. Amjokmani samung le tamo ?
Kaitor amjokma no samung phwnango chwng no hamari rwna ni. (1:3). Amjokjak phuru chwng bwkha bai thango, hai phano Kaitor chwng no khairokjago, bini samung chana bagwi.Chwng poito khlai tong thani nangkuk mani wng kha, kha logna ni. Chwng pogwi thango Kaitor ni jora no. Omo bini thani mungsa wngjak ya. Chini thani ra ra sal wng kha bini thani salsa se.Bini thani khe salsa chini thani ra ra sal. Chini langmao Khristo ni samung wng kha, chwng no kubui kaham khlai nani, mungsa no phano nangjakya wng na ni.
Tho, hus khe tonglai anw, belokjakma no dus ta rwdi.1:4 no kaham khe khuktangwui nailai anw. Chini tongma chamano Kaitor se potali naio.(Yaphang 22:1).Tamo khe amjokjak phuru hamya wng khe abo Kaitor bai amjokjak mani wngya. Abo chini ari soitan aroni se, tai chini karekter hamya ni. ( 1:13). Bohrok no koiwi sajak kha, kaham khe uansuk di kaham lama twi him di.1:14). Kaitor ni aroni mungsa hamya chaya phai ya, hai wngyaui chwng sai mano, kubui tai hamari kaham se phaio, Apha kaitor ni aro ni, Bo wngkha swngchar ni pohor, Bo slaijagwi manya. ( Hibru 1:17) Chini Kaitor no kubui Kaitor,Bo rwna se hamjago. Chuknohani chini Kaitor chwng no rwkha , paiphlai ya Kaitor no.
BAHAI KHE BOROK KAHAM WNG NAI
Borok kaham wngwi tong nani belai dwgo, Kaitor ni simung simi se nono chubai mano.Phwrwngjak nai rok no thumwi tong mani wng kha, “simung” hwno, Simung ni bagwi surisan di, borok kaham wngwi tongna ni potalijak phuru, amjokjak phuru tai Belokjak phuru.Chwng chaya snamjak phuru tai lachirwjak phuru , bahai khe tongna nang Kaitor ni thani surisan di.”Norok ni bere khoroksa phano Elem kwrwi khe bo abo ni bagwi Kaitor no santhung , hakhe Kaitor bono abo no rwnai ,tamo ni hwn ba Kaitor bebak no khairogwi yak kuar khe rwo.” ( 1:5). Bwswk se kwpal hamya ! o hamya chwng no twidulnai. Jakob hai hwnwi saya da, “Nini thani simung kwrwi khe achugwi uansuk di eba Baibel no khuktangwi swrwng di ?” Bo hai hwnwi se sao, Simung wng kha chuknoha ni se phaio, Chwng Apha Kaitor ni aro ni simung man nai , Kaitor no kirimani wng kha simung cheng mani.
Nwng omo hai khe ade amjokjak kha, Kaitor no hambai rwna nangjak nai? Uaisa phano da nwng uansuk kha a amjokjak mani nini hamari ni bagwi? Hai phano Jakob sao, “Potalijkak khe belai kha tongthok di.” (Hibru 1:2). Nwng potalijak ya, amjokjak ya hwn khe belai no belwi thang khamun. Uaisa phano amjokjak ya hwn khe a langmani mungsa morok mung kwrwi. Potalijak mani kwplai wng khe tongthokma phaio. Abo ni slai tongthok mung kwrwi potalijagwi kwplai wngya hwn khe.
Jakob cheng kha tai mwthak kha surisanwi. ( 1:5-8; 5:13-18). Surisan mani kok wng kha kaham khe sai manjak kok. O kok no siui sago phwnang nani belai kwdwk tai kwbo kwlai. O koktun no nwng bebak no man bai nai.Bahai khe nwng loi khlai tong nai ? Mukumu o naiwi sai mano bini yasku mangingang ni yansku hai , yasku sungwi surisan mani.
SAMUNG BAI SE POITO NUKJAGO
Jakob 1:22-2:26).
Kaitor ni kok no khwna nai simi ta wng di tamo khe kothoma kaham no samungo phwnang di.Omo borok ni bagwi tamo kaham wng nai, poito khlaio hwnwi saui,samung khlai phunukya hwn khe? “Khwnama” bai simi ta khatung di.Chwng poito khlai twi samung bo khlai ma thang nai.(1:22)
Khoroksa swk khwna nai simi wngwi tong khe, a borok bo sak no ainao nai nai borok hai se. Naiwi simi thang paikha,bo kaham da hamya da mungsa khlai liya.(1:24).
Abo ni bagwi no Jakob sao, chwng kaitor ni kokni ainao sak ni mwkhang no naiphlai tong na nango.chini mwkhang bahai naidi,chini langma o sumsok tode tong kwrwi naidi. Khoroksa swk sak no kaham hwnwi tong khe, aile bini bwslai no romwi se tonwi manya, bo kaham hwnwi tong mani mungsa chukya. Khristian kaham hwnwi saui sak ni bwslai no romwi tonya hwn khe , a borok kubui khristian wng ya.- Nini slai no mwrwgwi tondi.Nini thamchi no holirwi tondi.Omo belai no kirimasingcha,potalijagwi tong phuru kok saya tong mani no hamo, bukhuk muthubwi ton di, horjwlai ongkhorwi thang glak. (1:26).
A kokno twiwi tamo khlai nai ?
Yachak di ………………………1:21
Khwna di ……………………… 1:23
Samung khlai di ………………..1:22
Amjogwi naidi …………………..1:25
SAMUNG NO BWTHAI
Samung khlaima bai chwng mwthangjakya, tamo khe omo hai se hwnjago mwthangjak borok ba samung kaham bwthai thai ma thai nai . “Ano o takhuk rok ni bere kusu khoroksa phano norok abo twi khlai kha hwn khe , abo ano no khlaima kwlaio. “(Mathai 25:40). Omo mwthangjak mani kok wngya , omo phunuk mari se. Bo tamo khlai kha, hwn male chwng no mwthang kha. Nwng le tamo khlai kha, abo no phunuk male, Poito bai khe samung khlai mani.Abo ni bagwi no , Jakob samani nangkha. Nwng poito khlai tong male , nwng poito phunugwi tongma ni.”Tekto man nai mapha kwrwi rok bai randijwk rok no nai mani, phia swngchar ni bagwi kha sitra wngyaui tong mani abo se Apha Kaitor ni mokolo kaham khe kubui khe surima kwlaio.( 1:26).
Khristian rok ni tomung wng kha takhuk bukhuk thansa khe tong lai mani, khoroksa no nasigwi borom rwmani wngya.( 2:1-4). Tabuk swngchar bwswk khe Jakob no sak nangya wnglai kha, khoroksa no borom khlaio tai khoksa no khe sak nangya wngo! Swngchar tabuk borok kotor gwnang rok no se khulum laio Bigra rok no khe norlaio .Borok kotor rangri gwnangok no khe sabo khajani sabo phikung ni hai khe tono.Jakob sao, tamo ni hwn ba rangri gwnang borok rok no se khulum lai sio tabuk jorao.Khroksa no simi amjakma punuk mani, abo tomung kaham wngya tai bigra rok no khe normani.Omo hai khlai mani wng kha sumsok, bigra rok no khe hamya hwno. Omo hai khlai mani wng kha Kaitor ni kerong swbai mani. “Nwng sak no hamjak twi no bui no bo hamjak di. ( 2:8) “Omo no hamjak mani kerong habugra ni kerong” O hamjakmung wng kha chuknohani se phaio.Chwng bohrok no mwlang chana kok kwrwi tai borom simi rwma bai wngya, tamo khe bohrok no hamjak di, sak no hamjak twi khe. (2:1-13).
SUMSOK TAMO ?
Kaitor ni kerong swbai mani no sumok. Borok ba sumsok khlai tong nai .
Bwrwi bwsa khoroksa chaya khlaiwi sak katirwna bagwi hai hwnwi sakha, “Ang nini kok khwnaya wngia ble.Kisa khlai kibijak ta.” Jakob sao, khoroksa swk bebak kerong rakhgwi tong phano mungsa swk no swbai kha hwn khe joto kerong no swbaima kwlaio. Bo khain gwnang wngo. ( 2:10-11). Bo kerongo tongya.Khoroksa borok traphik kerong swbai dorbar nogo tubujak khe, Aphuru bo hai hwnwi sai manya ang bebak kerong no twio, omo simi twijak lia hwnwi sai manya. Dorbarpha bono hai hwnwi sanai nwng kerong swbai kha, satokjakna nang nai. Aswk bai no bo kerong swbainai hwnjak nai. Rangchak ni chain tang sa belai naithok tai kaham aroni chain kolsa choi thang khe , a rangchak ni chain tamo samungo chuknai., abo samung nangli ya.
Oro swraisa khe no sajak tongo , sumsok thaisa ni kok, “mwkhang nasigwi borom” khlai mani abo 2: 9 no sajak tongo.
Poito sak sak no phunukya, samung khlaio hwnwi omo bo morok ya..Poito no phunukna hwn khe samung khlaima bai se ma phunuk nai.Ang poito khlaio,hwn mani mungsa chuk glak samung khlai phunugwi maya hwn khe.Samung bai se poito no phunuk di.Mang, phola kwrwi hwn khe kwthwi, poito bo samung kwrwi hwn khe kwthwi. “Samung khlai yaui poito khlai mani simi hwn khe poito kwthwi se. “( 2:17) .
KOK BAI SE POITO NO PHUNUKJAGO
Chini kok bai no chwng sak no sini mung rwo, chwng sabo tai chwng buro ni phai .Omo hai khe no bwkha phioksugwi kok sao. Jesa borok phano bini bwslai no romwi tonwi man khe, Jakob bono sao, Bo wng kha kubui chasukjak borok.( 3:2). Chini sak ni mirik bedek wng kha “Bwslai” bono romwi ton man khe tai mungsa bo kirina kwrwi kha, Joto no kok khwnarwi man nai. Bini bebak tomung rokno twidulwi ton man nai.Korai mirik no jing bai khaui twima hai khe. Borok no bo Jisu Khristo romwi samungo phwnangwi man nai, tai chini bwslai no jing bai khaui ton man nai.Rung kotorma no rudder bai twi man ma hai khe twi nai , captaine thangna naimao tlang thang nai.Abo hai khe no Jisu Khristo chini langma no twidulnai tai langma no samungo phwnang nai. Omo wng kha Bwslai. Au! Bwslai wng kha chikonsa manwi tamo khe belai phan gwnang.Omo borok ni langma no twidulsugwi tonwi mano.
Tai muitu khlai phidi, o bwslai bai no chwng Jisu Khristo ni kothoma kaham no piro. Kaitor no loblaio, Bugra ni mung no twi rwchaplaio. Bini kwthar mung no. Omo Phola Kwthar ni daseng, Kaitor ni mung no chwngsa rwnani. ( 3:9-10).Chwng Kaitor no lobthai kwrwi, borok rok no swrai tong khe, hamya hwnwi tong khe. Tamo ni hwn ba Borok wng kha Kaitor bai kosol khe takjak,Kaitor hai khe no snamjak ! Kok hamya salai khe nukhung baio, Kiching kuma kaklaio, Motha bai thango. Tai swngcharo hamya chaya phaiwi pungphaio.Oro borok kwbangma tongo sak no khristian hwnwi sinimung rwi tong laio, tamo khe bohrok uaisa phano sak ni bwslai no twidulna nai ya.
KWTHAR TOMUNG TONGWI POITO NO PHUNUGO
Jakob 4:1-17
Kaitor ni raida no kasuna bagwi soitan swngchar ni phan gwnang borok rok no thum kha ,dol kha lai kha. Jesa khe phano ma kasulai nai. Bohrok wng kha raida twinai bodol kotor,Lubi borok rok, sak hamnani nai nairok, tongthok chathok tong nai rok. Poito gwnang rok swngchar ni bagwi kruso ma thwi nai.(Galatia 6:14). Omo swrabsa ni tongthok, borom rwjago,hai phano omo mungsa morok mung kwrwi,bwkha soi tlang manya.Swngchar wng kha chini bagwi manwi khwnwi bai raida snamjak.chini bisingo tong nai phola wng kha mokol phula nathong khunju khwnaya, Phola kwthar ni tomung chamung no sak nangya, Kaitor ni muchung mano sia. Tamo ni hwn ba chwng swngcharo se tongo, kwbangma manwi hamya no mokol kwlaio salbrum kwthang tong nani nangma rok no.Chwng naichom phlai ma tong nai , tamo no mokol kwlaijak lai tong swngchar ni manwi akonrok no.( 4:4).
“Chwng bahai khe choba no mwthaklai nai ?” Hwnwi borok rok swnglai tongo. Hai phano Jakob Apha ni thani thang kha tai chwng no sakha tamo wngwi choba nanglai na nang . Kwbangma chobao no borok rok birman man bai kha ,nok kwma kha, nukhung bai bai kha, swngcharo tekto birman phailang lia. Baksa dopha ni borok rok muchungma hwn khe buini hano sekna ni, bohrok ni ha wngya phano. Abo no ualai lai mani yaphang, takhuknwi rok ni bisingo ualaimung abo no tubui phaio, sak ni wngya buini manwi man na muchung mani.Sak sak hamna muchung mano ualai mani yaphang.Borok rok surisan lia eba surisanwi tong phano bohrok san mani chaya. Bohrok ni uansukma hamya. Bohrok sanma no man khe sak ni kaham simi naio,Kaitor ni chwngsacha khlai ma kwrwi. ( 4:1-3).Kaitor chwng surisan mano khwna nai hwnwi kok rwjak.Sakni bagwi simi kaham nai nairok ni surisan mano Kaitor khwna glak. Swngchar no bwkha rwi tong nai khristian rok surisan ma khe, sak ni bagwi simi. Kwbangma borok rokno no samani khwnao, “Surisna mano ang poito chaya.” Ang malkhung kwtal paina bagwi se surisan mani Kaitor ani surisan mano khwna lia.”Ani bwsai hamya kotor kwlaijak, hamrwna bagwi surisan mani aile bo thwi thang kha.” Bo surisan mano Kaitor khwna kha hwn khe sabo sai man bo Kaitor bai se hakchalo thang kha mun. A malkhung bai mothao thangya karwi bo tongthok chathok ni bagwi se thang kha mun. A hamya kotor kwlai tong nai no hamrwkha hwn khe bo bini bwsai no simi hamjagwi tong kha mun , Kaitor no hamjakya karwi.
TONGTHOKNAI KOBOR
Jakob 4 beremo kothai thai sano chwng hai no hai khursai mani nugo, A kokthai wng kha “Muchungma.” Dr. Jowett a kok no swbai sakha, “ Chini bwkha ni doglam twi berdom achai phai mani, abo no chini emang mukthango nuhurya khlaio.” Kokthai muchung mano kok swbai sakhe sak tongthok bo hwnjago, o bwtang no kokswbai sathani tai kaham bujithani chubao.Aro bwtango tamo sai tong abo no phunugwi rwo.
Yaklai tongthok mani no sumsok :
Swkangsa : Norok ni bisingo ualai mani , choba nanglai mani, tabuk ni salo kothoma bwlai tai news rok khwna khe choba ni khorong tai ualai mani bwthar lai mani kok mang khwnao.
Swkangnwi : Tongthok chathok khe tong na muchungo. A thongthokna muchung mani chwng no monogwi tonkha,choba rwlai ma tong kha tai abo bai no phwrwngjagwi torkha logkha.
Swkangtham : “Norok san phano maya, …… norok tongthok chathok khe tong na bagwi se sano.”(4:3).Yaklai tongthokma ni chini langma no surisan nani seler snamo.Khristian langmao kasujago.
Swkangbwrwi : “O tomung sitrarok swngchar ni borok tong twi tong nai rok.”Tongthok tongna muchung nairok ,khristian langma ni borom kwmajago! Bo swngchar ni borok rok ni kiching wngo, tai Kaitor ni ari. ( 4:4).
Abo ni yak ni bahai khe yoksanai.
Jakob 4:6-10 no amojogwi naidi.
Kaitor ni thani bomdi ( 4:6) chwng sak no letapeta khlaisuk kha. Tamo ni hwn ba Kaitor ni thani sak no beralia.
Kaitor bai tong di hakhe bobo norok bai tong nai. O sumsok gwnang rok , norok ni yak subai di, O phatra rok norok ni bwkha kuphur khlai di. Phai di,tho chwng yak sulai sianw, tai bwkha kwthar khlaisi anw.
Kaitor ni thani koinene khe tong di. ( 4:10). Muitu khlai tong di nwng sumsok gwnang borok, sak no koinene khlai di.Hakhe Kaitor nono kuchungo tisa nai.
Swngchar bai khiching ni halok tong khe , Kaitor bai ari wngo. (4:4).Jisu sao, Khoroksa phano nokphang khoroknwi ni seleng wngwi man ya.” (Mathai 6:24). Abo ni bagwi nwng sak no Kaitor ni thani yapharwi rwdi. Soitan ni tola ta tongwi di. Jephuru nwng Kaitor ni thani sak no yaphar kha , sotian lama kasujkha.Bo nini aro ni kharwi thang nai.
Omo bwswk se kwlai Kaitor no swngyaui bwkha chong nani.Abo mungsa chukya, samung bo nangya.Tho chini langmao joto bwkha chongna nang mani, Kaitor ni thani yapharsugwi rwnai.Hakhe naidi bini muchungma chini a bwkha chong thani. “Bugra muchung khe chwng kwthang tong nai .”(4:15).Kaitor ni kogo mungsa belai no uanama- singcha wng kha,swngchar ni bebak no bini yago se. Hai phano mungsa le belai no nangkuk mani wng kha, Chwng khoroksa khoroksa ni bagwi bini uansugwi chong mani tongo.Chini langma wng kha uanamsingcha bwtang bwtang khe subjak. Chwng salo uaisa se kwthang tongo, khwna tamo nang phai no chwng sia. Chini Kaitor bwswk se uanamasingcha !
SURI MANI BISING TWI POITO NO PHUNUGO
Jakob 5:1-20
Jihudi khristian rok ni bisingo, kwrwisa rok belai no satokjak bai kha, gwnang rok bai tai kosto khe samung khlaima bo thokaijago. ( 5:4). Jakob gwnangsa rok no hus khe rwkha,”Norok o mol painanogo rang mai kwbangma khe khatiui tonkha.( 5:3). Tabuk bo o kok bwswk se kubui - Ra ra rang khatijak, tai bo se kwbang khe khatilaio.Bohrok ni swndwk rang bai kuplwng.Bohrok borok rok no thokai romjago tai chaya mang khlaio. Bwswk kwbang tabuk ni jora Khristian rokni bisingo ! Ono kubui kok Khristian rok ni bisingo bo rangri gwnang kwbangma borok tongo. Tamo khe Jakob sao a rangri bai kwbangma samung kaham khlaijagwi tongo. Nwg muitu da man Jisu samani kok no, suchi bwlam twi mangingang laithang phano gwnang borok chuknohao thangwi man glak.
Oro tai uaisa bwslai ni kok no muitu makhlai kha, khristian rok khorok bwswk jani Kaitor ni mung no ereng ereng khunai, tong. (Jakob 5:12).” Kaitor a borok no yaka glak, bini mung no ereng ereng khunai no.” Omo belai no kirimasincha majra berjakmani.
KUBUI GWNANG WNGNA NI LAMA
Surisan mani wng kha lama kaham, surisan phlai tong khe hamchai phaio,abo swngchar bai chuknoha ni dogolam phiogwi rwo.
Jakob kwbangma kokbiti rwlang kha, Kebo jodi jwngjalo kwlai tong khe Kaitor ni thani surian di., eba kebo jodi khatung tong khe bwkha bai rwchap di.Kebo jodi bemar kwlai tong khe , motha ni okra rok no ringwi thok phulwi bini bagwi surisan lai di.(Jakob 5:13-14). Baibel sao, “Bohrok poito khlai surisan ma bai a hamya hamanw, Bugra bono hamrw anw, bo sumsok khlaima rok nakarja anw. (Jakob 5:15). Kebo jodi khoroksa ni thani chaya khlaima tong khe, bini thani thangwi nakar sandi, a chaya khlaima bagwi nakar sanwi di. (Jakob 5:16).Poito bai surisanwi phan man na hwn khe, sumsok nakarjak baina nang nai tai sak muchung tongma no Kaitor ni thani yapharwi rwbai di.Elijah ni surimung phan wng kha , nokha kholobwi rwjago tai nokha phiogwi rwjago, omo wng kha chini swrwngjak nai rwngswrwng. “Borok kaham surisan mani abo belai khe nango.” (Jakob 5:16)
O koktun mwthakjak kha achomsa khe uansukmung kotor uansugwi. Omo wng kha khristian rok khairok lai mani , baksa kubui no yakarwi thang bai kha,a borok no taisa kiphilwi tubu mani.Au! Kok khe kubui, Kaitor phola no mwthang mano.A samung khlaina bagwi bo borok rok no samungo phwnango. Khoroksa borok Phola mwthang nai, thwina ni yak ni tai kwbangma sumsok rok no suchabai nai.
1 PITOR | Jisu Khristo chini nok kuna ni Holong
Jisu Khisto bahai khe langmo tong lang kha,Pitor ni koktun no swbaiwi sajak kha “ Kaitor ni bisingo tongo .” hwnwi sanai borok bo Jisu Khristo tongma twi no tongthai.”( 1 Johon 2:). “Khisto bai tongo ” hwnma khe bini thani kwchang kwchang tong mani, chwng jesa jora phano ma tong thung. Chwng Jisu no sakni mwthangnaisa hwnwi gosina kha ba, nwng Bo bai tong di. (Kolosai 3:3) Nwng bo bai baksa himwi tong mani wng kha, “Kwtal langma ni bising twi.” (Rum 6:4). Khistian kwplai wngwi tong mani wng kha,Jisu Khristo no bwkhao muitu khlai tong mani.(2 Timothi 2:8).Khristo ni thani bebak tongo aro no chwng molbrum brum tonglai nai,
“Norok poito khlai nairok ni bgwi o holongthai wng kha belai samung nang nai.”(1 Pior 2:7).
Mungsini morok manwirok
Morok poito potaijak mani…………1:7
Morok bwthwi ……………………….. .1:9
Morok holonthai kwhang ……………2:4,6
Morok Khristo…………………………2:7
Morok Phola…………………………..3:4
Morok poito………………………… 2 Pitor 1:1
Morok smai…………………………….2 Pitor 1:4
“Khatungrwnai chonghor” hwnwi Pitor no hwnlai o.Johon no khe Hamjaknai chonghor tai Paul no khe Poito ni chonghoro.Kokthai “khatung” hwn mani abo 1 Pitor 1:3,13,21;3:15 rogo nugo.
Tai thaisa kokthai wng kha “Dukhu “ man mani kok, a kokthai no o koktun o uaichibwrwi jora khursai sajak kha.Khristo sak dukhu man mani tai bono poito khlai nai khristian wngnairok bo hai khe no manjak bai nai.
Uaisa achuk khe, khuktang na hwnwi uaisa bai no khuktang bai di, omo bwlai kangbwrwi se.Kaham naisgwi naidi Pitor Khristo ni kokno swbaisugwi kokkolok khe sana nai kha. “Phaidi chwng Jisu no naharwi tonglai anw,Bono chini poito ni yaphang buchuk. Ulni tongthok ni bagwi se bo krus no soi o.Kruso thwimani no bo lachimasingcha wngjak ya,hakhe bo tabuk Kaitor ni achukthaiyung ni yagra bwkhak achukjak.” (Hibru 12:2). Bo sai mano dukhu bai khatungma tai chwngsacha kwrwng laijak.
O bijab swijak kha chonghor Pitor bai, bo aswk pailaiya khe samung khlai tong mani bisingo phano, Bisi 67 A.D.o. Bo Babylon ni Euphrates o se tongo. (1 Pitor 5:13). Khristian Motha songchajak mani thio. Silas ni yak twi se koktun horokjago. (1 Pitor 5:12). Bo wng kha khoroksa borok Paul no logi logirwi samung khlai nai.. Pitor wng kha khorokchinwi sagrirok ni bokhorok chongjak kha. Bo wng kha bohrok ni kaham hamya naiwi kok sanani. Bo wng kha Jisu ni bwkha ni borok a khoroktham ni bising ni khoroksa. Bono Pintikost salo kothoma kaham puirnai. Samung bijab ni berem chinwi o, bono twi no swijago, bini samung rok no twiwi. Bo wngkha Jihudi borok ni thani simi se kokthoma kaham piro. Paithago bo borok rok bai se bwtharjago., Rum ni Nero ni sengkrak rok bono kruso khachi bwthar kha.Bo sengkrak rok no koikha bono bokhorok tola khe se kruso rwdi ,bini koimung no khwnaui sengkrak rok bono kruso rwkha khorok tola khe.
Kothoma Kaham o Pitor ni samung wng kha uanamasingcha,bo swimani koktun o chwng nugo, bini samung khlai mani bui ni slai juda , Pitor no chwng kothoma kaham o sai mano,bo wngkha choi choi tongthai kwrwijak borok,uaisa uisu khe kirima kwrwi, tamo khe kisa butua. Bugra Jisu Khristo no suda uaitham gosi ya wng kha.Tabuk oro chwng nukphio kha , bini kha lokma no, kwchang kwchang khe tong mani,tai bui rok no hamjak mani. Kha kwrak kwthar tong mani tai Phola Kwthar bai tongwi phan kwrak khe samung tang mani. Omo wng kha uanamasingcha khe Kaitor borok no slaiwi samung tang mani, omo chini bagwi naiwi swrwngjak nai.
Pitor Khristian rok dukhu kosto manwi tong nairok no swimani koktun, Jihudi khristian rok no chajak ya rok bai kirimasingcha khe satokjagwi tong phuru.tai buini borok bai, buino dukhu rwnai kwsrang rok.Khristian rok takjak mwtai no khulumlai mani panda thangya , chuak nwng nairok bai kwthaya, tai sak motok tongnairok bai bo tong ya.Bohrok no borok dophano naslenai rok hwnjago, bohrok no sikok mangkhok rok bai sui phunukjago.Swngchar belai no hamya sitra wngsukjak. Tho Khristo no jora rwlai anw slaina bagwi.(1 Pitor 1:18-19)
O koktun swijak mani jora wng kha, lukurok khritian no chajakya wngwi tong mani jora, tai kaham khe satokjagwi tong mani jora.(1 Pitor 2:15;3:13-17;4:12). Nero satokmani jora. Pitor bo satokjak kha, a habugra hamya ni yago , bisi 67 A.D o.1 Pitor 1-3; 6-9;2:13-17;4:12-19 omo rok no khuktang di).
Bugra Mwthangnaisa “nukjakphima” ni kokno mang sajak topngo. Mari rigwi ton di khuktangrem rok no .Khristian langma no kobolwi tono, khatungma hamari ,khoroksa phano abo bai yogwi manya.Omo wngkha barasa koktun hai phano oro kubui rangchak budul mang se. Abo no khuktangwi bwkha o muitu khlai tondi.
Tho, koktun no khuktangwi cherwi nai lai naw,chini langma ni bagwi belai nangkuk mani kok tongo. Buini borok rok bai satokjak tong mano chwng kha logwi tonglia.Hai phano chwng surilai mani thak lia, ari belogwi tong phano,a soitan. Bo chwng no Khristo ni aro ni segwi tlangna nai tongo.
Bo chini bagwi kha loksugwi tong nai. Pitor hai khe Khristo satokjak mano sakhi rwlai lia, Phola Kwthar bai phwrwngjak na nango. Phola kwthar chwng no phwrwng phai di hwnwi surisan di.
O bijab chwng no kaham khe phwrwngwi tongo, tai Pitor sao bahai khe chwng langmao tong na nang.Khuktang di omo hai khe no tong di! Oro chwng nugo Pitor manjagwi phaima ni kok rok no.O koktun phunugwi kwlang kha, bo samung tang mani bisi chinwi jora,Samung 15 beremo.Bo poito gwnang rok no khatungjakna muchungjago,abo ni bagwi bo sak manjagwi phaima rok no sao. Bo kok rwsugwi no sao, tamo ni hwn ba bo manjagwi phaima rokno phunugwi mano.O koktun wng kha belai phan gwnang ni kok, bini kok ni phan tongo.Khristian rok satokjakna ni jora phai nai , satokjakna se nang nai. (1 Pitor 1:6). Satokjagwi phai nairok bai kha tungrwjak nai, bohrok bahai khe manjagwi phai kha. Poito phunugwi sakha, satokjak mani wng kha, phainai salo chwngsacha wng nani kok.(1 Pitor 1:7).Khristo no phunugwi sakha, (1 Pitor 2:21) tai abo ni ulo sokat kotor yapharjak nai. (1 Pitor 4:13).
KHRISTIAN WNGWI MANMANI
1 Pitor1-2:10
Pitor wngkha khatungjak bodol ni chonghor kotor.siniya borok piring poroi wngjak borok rok ni bagwi se koktun swijago. Nok khatangjagwi tong nai Khristian rok ni bagwi.Bo satokjak mano twi tai bwkha baijak rok no sakha, Bugra mwthangnaisa ni kokno.Abo bai nini kha tungthung tai tongthokma man thun! Abo ni bagwi se o bijab swijakma kwlaio.
Khristian wngwi chwng tamo man kha ? Swkangsa : Khristo ni thwi bai chwng phiyokjak kha . Bo bai baksa chwng bo wng kha .(1 Pitor 1:18-19). Tamo ni hwn ba Khristo bai halok khajak kha ba, bini bising twi Kaitor ni bebak manwi chini bo wng kha. Abo rok no Kaitor chwng no rwna hwnwi chongwi ton bai kha. Kaitor chwng no bini sajla no rohor kha.abo ni bagwi bini je tong mani chwng no rwbai gradi ba?
Poito khlai gramani no langma cheng grama ni.Chwng Kaitor ni nukhungo achai kha, (1 Pitor 1:13). Paithago chwng omo rok no bebak manwi bai nai, (1 Pitor 1:4). Chwng Kaitor ni phan bai khati tonjak, ( 1 Pitor 1:5). Omo bwswk se morok langma !
Chuknoha o bo chengjak!
Chwng yachakjak kha Jisu Khristo bai Khatungna ni ………………1:3
Chwng banta khatijak manwi nai, manwi kaham rok no…………… 1:4-5,10
Chwng Kaitor ni phan bai tiyar khlaijak…………………………… 1:5
Chwng Khristo bai yachakjakna bagwi kwthar khlaijak ……………1: 7
Chwng Phola mwthangjak borok …………………………………… 1:9
Chwng kothoma kaham khwnarwjak kha, Suarirok bai…………… 1:12
Chwng khatugma kotor manwi nai…………………………………… 1:13
Chwng phiyokjak kha, Bini thwi bai ……………………………………1:18-19
Chwng lachimasingcha khlaijak glak …………………………………..2:6
Chwng achai kwtal achai kha, Bini kok kwthang bai …………………1:23
Chwng nok tang kha Phola ni nokthaio………………………………….2:5
Chwng chongjak borok …………………………………………………..2:9
Chwng chwngsacha motok manwi nai …………………………………5:4
Pitor chwng no kaham khe chongwi kokbiti rwkha, chwng bahai khe kwthang tong nai. (1 Pitor 1:13,16). Oro bo sao, “Samung khlaina bagwi bwkha no kwrak khe tondi. Sichaui tong di “Nini langma no Bugra Jisu Khristo ni bumul tisai ton di, Nini langma no agini kwcham tomung hai khe ta tong di, “Ang bo kwthar ba norok bo kwthar khe tong di.” Khoroksa tai khoroksa no hamjaklai tong di. (1 Pitor 1:22) Nwng achai kwtal wng kha, phunugwi tong di. (1 Pitor 1:23).Abo hai khe no tong na naidi. Khristo Jisu ni bising twi norok kwtal khe snamjak phikha.
Bahai khe tomung chaya rok no yakaui tong nai , Pitor dagimani tongo?(Berem 2) . Sak ni phan bai manya, khlaina hwnwi chaitokma bai buya! Loi khlaiwi bo buya, Chini sak muchung sugwi sumsok yaka na hwnwi yakarwi manya! Tamo khe, Kaitor no bwkha beraui, Bini khairokma bising twi se, sumsok no yakaui mano tai Khristo Jisu no mwthangnaisa hwnwi yachaknai tai sina nang naiJisu Khristo ni bising twi chwng kwtal khe snamjak phi kha.
Swkangsa, chwng norwi ma rohor nai, Pitor chwng no sao, hamya tongmung no yakar di, phemolok mani, wngya wngtho thok khe tong mani,naslemani, kok hamya sama ni, ma yakar bai nai.(1 Pitor 2:1). Hamya ni no a joto chaya sitra rok achai baio.Chwng torna lokna hwn khe abo rok jotono chini bawkha ni kwmasukrwna nang nai .Hamya no phuchai ma khibinai, chwng hamchai tong na hwn khe. Abo rok bai batai tong na hwn khe Bugra Jisu Khristo no kwplai khlai ma ton nai.Abo chini sumsok ni phan eba soichajak khe tong mani phan.Samung kaham khlai phano Kaitor ni kaham kuk no kebengrwi tono. “Kaitor ni hani bagwi se uansugra di, Bo naima twi tong na bagwi se uansugra di hakhe bo norok no aswk manwi rok no rwanw “(Mathai 6:33). Abo rok no twiwi chwng hus ma wngthai. Nwng bwkhao ma chong nai kaham bai hamya ni bisingo ya eba chaya bai tatal ni bisingo ya, tamo khe kaham bai kaham kuk ni bisingo se.”Kaitor ni lama le katswi soi se. (Lobmung 18:30).
KHRISTIAN KWLWI BWSA
Chwng “kwlwi bwsa “se hwnjago. Kwlwi bwsarok sak sak chamung chai tong manya. Bohrok sak mungsa khlai man ya, phunug ni simi hor jora buino nasik ma tong nai.Bohrok ni chamung nango , richum na nango, tongna ni thai nango, buma lengma kwrwi khe ma naio nugo. Tai bupha bo naikini khlaio.
Omo wng kha khristian chwla bwrwi rok ni rwngthokma. Khristian khoroksa ni mungsa bini hwn mani kwrwi,Hai phano bo bwswk se gwnang Khristo ni bisingo, thike bai bo thike bai ya, Kaitor bai tong khe bini bebak no tong baio, bial hwn mani kwrwi.Kwtal khristian ba kwtal khe bwkhao khatang ma tongo, kwtal bwkha ok khui mani tongo. Chwng saichung sak no twi manya,Kaitor se twidulnai.Chwng wng kha kwtal achai drop abo hai khe no ma tong nai. Pitor a kok no kokswbai sakha, Phola ni abuktwi chana san nani nang nai Kaitor ni kubui kwthang kok no.Chamung chakhe chwng no juda wngwi thango. Phola ni abuktwi chama bai se chwng mwthangjago. Abo ni bagwi chwng abo bai no kwthang tongo. Kaitor ni kok kwthang wng kha “Abuktwi”, omo kwlwi bwsarok ni bagwi nang mani chamung. Mang torna bagwi nang mani bitamin . Abo ni bagwi Kaitor ni kwthang kok bo nango chini pholani mang tornani.
1 Pitor 2:2 ni “abuktwi” kokthai no aikhor kotor bai swi khe hamo “A” omo wng kha Khristo , Bono a Kok.Bwtang tangtham chwng khuktang khe , nwng uaisa Bugra no sai man khe , nwng sinai bo wng kha khairoknaisa, Bo chini Phola no charwi khanrwi torrwnai.
Pitor sao, chwng jephuru “Kaitor ni bwsa” wng kha.(Johon 1:12).Chwng kwlwi bwsa hai wngwi thango.(1 Pitor 1:23) Torna bagwi chwng chana ni nango. Abo ni bagwi kaitor bini kok no chwng no yaphar o . Bini kok no chana muchung na khlai di, kwlwi bwsa hai khe. Bini kok no chadi, nwngdi, hakhe nwng Pholao tornai.Nwng bini kok no chakhe , belai kothok machanai.Khristo no nwng kubui khe man nai tai bo nono khairogwi tongo. (1 Pitor 1:23;2:2-3).
HOLONGTHAI NO TWI SWRWNGLAI ANW
Pitor tai mungsa no twi kok sakha, Bo Khristo “holongthai,” hwno,borok rok bai norjak hai phai no Kaitor ni thani khe belai morok.(1 Pitor 2:4). Swngchar ni bebak borok rok no a” holongthai” Jisu Khristo no samungo ma nangjak bai nai.Bo wng kha bebak borok rok ni lama. Chwng bono yago twi mano tai nok tangthani kuna holong smawi mano, chini langmano holong bokhorok khe snamwi mano.Omo no Kaitor ni muchungma chini langmao. Chwng bono bokhorok snam ya hwn khe , chwng usta khuwi bini yakung yaphango ma kwlai nai., kirimasingcha khe mathwi nai. Jihudi rok ni bagwi bo lama ni rojong tai yakung usta khunai.Tabuk ni jorao bo chini langmo bo bini thaio ma tonnai. Bo wng kha omo hai no, nwng a morok “holongthai” bai tamo khlai kha ? Bono nwng bini thaio de ton kha nini langmao?
Chwng omo hai no holongthai,Khristo ni nothai o, Kaitor ni phiola ni nokthar. Omo hai kheno chwng no belai nangkuk mani snamo, chwng joto no khoroksa khoroksa Kaitor ni mungchungma tonthaio tonijak.Arono mabo ma tong nai. “Phola ni nok” (1 Pitor 2:5) poito gwnangrok no twiwi tangjak kha.Phola Kwthar bai kwthalai tong mani nokthar, khoroksa khoroksa wng kha Phola Kwthar ni nokthar.( 1 Korinth 6:19)
Chwng “holongthai” simiya, Phola ni nokthar chwng khoroksa khoroksa Ochai , Borok rok ni wngwi bo Kaitor ni bwskango thangwi bachaio.tai Kaitor ni wngwi borok rok ni thani kok saphaio.Khristian rok wng kha Ochai bosong”. (1 Pitor 2:5) . Nwng borok rok ni wngwi Kaitor bwskango bada bachai kha, surida san kha. Tai Kaitor ni wngwi borok ni thani kok da saphai kha ? Chwng Ochai phano tabuk ni jora tai pun tok ratharwi barokna nang lia.tamo khe Paul sao, sak no kwthangwi no Kaitor ni thani yaphar di , (Rum 12:1).
MWTHANGNAISA MOROK
“Poito khlai nairok ni bagwi wng kha belai nangkuk mani.” (1 Pitor 2:7)
Charles Spurgeon salsa kothoma kaham pirna cheng kha, Bo sikla tong phuru , mungsa samung man kha bini kiching song bai chakri habwina hwnwi thang phuru khe , “Ang kha khlaio nono Kaitor hamari rwkhwna.” hwnwi bini kiching khoroksa sakha. “Ano da:” hwnwi bo bikiching no hwn kha. “Ang uaisa phano kokthoma kaham pirjak ya kho.” hai hwn khe o jora nwng kothoma kaham pir ya hwn khe, kothoma kaham tai pirjak glak kha hwnwi bikiching bono saphi kha. Kok hwn khe belai no kubui wng kha , sikla khoroksa no Kaitor chong kha, bini kok no pirna nani,kebo abo no sai man nai kwrwi, omo hai wngwi tong mano.Kisa jora ni ulo kheno luku kwbangma kuthumjak ni bwskango bachajak Kaitor ni kothoma kaham no pirna bagwi. Kaitor aro bo bai bakasa tongo.Omo bo puila kothoma kaham pirmani, kokbothoma wng kha khairokmung kuplwng ni samung. Khristo wng kha molbrum brum bini bagwi morok tai bini sermon lukruk ni bagwi belai nangkuk mani.
KHRISTIAN ROK NI KHLAITHAI
1 Pitor 2:11-4:11)
Pitor chwng no kokbiti sai khwna rwkha,langmao kwthang tongwi bahai khe tongna nang. Tabuk swk jora Khristian rok no khatung rwkha, Kaitor bai ringwi tubujak mano bo bai yachakjakna hai khe tong di.Tabuk khe bo bohrok no hwn kha Kaitor ni chwngsacha khlaina ni , poito kwrwi rokni bwskango. Tai swngchar o satoknairok ni bwskango. Bui no phunuknai tongthar tong mani abo mungsa samung nangya. Omo chini bagwi belai no kaham poito no potali phunukna ni chini logisong rok ni thani.
Pitor laitesa khe kok phunuk kha. Abo no joto no khlai tong mano. Kukubui no naitugwi tong nai hwn khe , a lama no naitugwi man nai. Bini puila ni kok hwn khe, chwng Berai kwthar beraina phai nai se. Chwng swngcharo tongsukna hwnwi phai mani wngya. tamo khe chwng a kamiyungo molbrum brum tongwi na hwnwi lama himlai tongo. O kokno chwng bwkha chui ma tonnai, wngya khe lama kwcharo chokhklai tong rwk nai , bwkha bai nai.
Tamo khe Khristian rok Pitor ni kok no khwnai tong nai rok bohrok wng kha buini slai kisa juda.Bo jora swbai kha tai rangri swbai kha, bini langmao Khristo ni logi tong thani. Bo bini langmao khakchangma man kha, bisi laikha tai bisi phai kha, paithago omo hai kaham tai tong thai kwrwi.
Khristian langmao jotoni slai khatungkuk mani wng kha, Bugra Kaitor no kha phurwi man mani.Bugra ni phan bai chini langmani joto samungo no Khristo ni bagwi kwthang tong mani. Mungsao phano Bono ta nordi, chikon ni salai chikon samungo phano.Soitan ni mokol o abo no hui tonwi man glak. Bo nono mechen na bagwi bini tong mani bebak daseng no samungo phwnang nai. Hai phano Khristo kwplai wngjak, nwng a kwplai ni hano san khe man nai (1 Korinth 15:57 no khuktang di) .
Khristian rok ni bagwi swngcharo nok kwrwi. Bohrok nok ni phataro mang se tongo, “Norok swngcharo berai na se phaio. (1 Pitor 2:11). chwng chuknoha ni borok se, (Philipi 3:20) Chwng swngcharo tong phano swngcha ni wng ya. (Johon 17:11.14).
Pitor oro koiwi sakha molbrum brum ni kokno, Puila wng kha Kwthar langma ni kok, Khristian rok no mana khlaijak kha, swngchar ni tongthok chathok bai ta tong sidi.omo bwthwio yong habjak hai se. Omo rok no uaisa swk tongna thai rwkhe abo rok chini phola no sitra rwsuk nai, tomung sitra tong rwnai, sago bemar hamya habphai nai. Sak hamwi man glak, chini sak belsugwi thang nai, sumsok gwnang wng nai. Chini Phola no morke o sophreui tlangjak nai.eba chuknohao tisai tlangjak nai.Chini sakmang se lama abo ni bising twi no chini langma ni Phola no tola khiklai rwo. Chini khristian langma kubui wngsukna nang nai poito kwrwi rok ni bwskango. Abo hai wng khe ari rok no daseng kwrwi kebel khlaisuk nai tai Kaitor ni chwngsacha wng nai , Pitor hai hwnwi sao, “Sak ni muchung twi ta tong di (1 Pitor 2 :11).
KOBOL MANI PHAN
Kok bai samung bai chwng buino kobolna nango, “Norok poito kwrwi rok ni bisingo kaham khe tong di.” (1 Pitor 2:12). Borok rok bijab rok no aswk khutang ya, Tamo khe bohrok khristian rok no se khuktango ,khristian rok ni tomung chamung no se naikugo. Sak no khristian hwnwi tong nairok no. A kubui wngya rok sao,bohrok Khristo ni borok, kubui poito khlai nai khristian.tai kubun tomung bai se koboljagwi tongo.Nwng kubui no khristian wng khe nini khorang belai no chiring , nwng tamo sai tong ang mungsa bo khwnaya tai bubo buji manya.Nwng samung khlai tong mano belai khorang kotor,ang poito khlai manya nwng sai tongma rok no.
Christian langmani kok no twiwi kok swbai sajak kha, 1 Pitor 2;12-4:11. o berem bwtango.Omo belai nang mani kok Pitor ni bwkha twijak, khristian rok Baibel khuktangwi tong nai, tai Baibel sai man nai, bohrok ni a jora.
“Bohrok norok no samung hamya khlai nai hwno.” (1 Pitor 2: 12). Khristian borok rok no belai khe hamya hwnwi kok silchalaio. Bohrok no poito kwrwi hwno,tamo ni hwn ba bo mwtai rok no khulum ya tai bohrok tong twi khe tongya.Tamo ni hwn ba bohrok ni yaphang yarwng kwrwi hwnlaio, buini tongthar o tong twi khe tong yani. Bohrok ni bodolo tong ya borok rok no bohrok borok hamya hwno.tai chaya bo hwno. Khristian rok agi ni tomung chamung no yakarwi rwna nango. Aro kwbangma Kaitor kha phurjakya tomung tongo.Abo ni bagwi Khristian ni tomung bui ni slai kuchuk kotor wng thai, tai langma kwthar kubui wng thai. Bohrok ni langma bui bai hamya hwnjak ya twi khe ma tong nai.
Baksa baksa ni langma tabuk ni jora potali nai nani nang kha. Nwng kwbangma samung rogo no logi rwlai samung khlai lai tongo. Bania khlai thani phano eba tongthok chathok khe tong lai thani phano wngwi mano.Nwng khristian wngtw twi abo rok khlaina nang ya tong mani. Nini samung bui bai hamya hwnjak nai, bui bai hamya hwnwi sajak nai. Nwng hai hwnwi ringjagwi mano “Bwkha kusu” eba hamya khlai nai borok” “bayab swkaknai borok”. Bui bai hamaya hwnjakna yokna hwn khe , sak no kotor hai khe ta phunuk di,bui ni slai kwthar khe tongwi ta phunuk di. Sak kotor khe ta tong di nono hamya hwnai rok ni bwskago.Tai mungsa tong glak koinene khe tong mani slai.
YOKMA NO KOKSWBAI MANI
”Mungsa o khajakya phano norok abo bai no mungsa hamya khlai mano kholopna ta nai di.”(1 Pitor 2:16).Kothoma thaisa belai no khwna thok tongo, Salsa Rusia ni borok rok sadinota sanlai mani, Czar thang bai mani ulo, bwrwima khoroksa kuchuk kotor , lama kwchar twi himwi tong kha.Kebo no sak nanglia, aswk khe laharo malkhung thango phaio, borok lai nani jora se kwrwi kha. St . Peterburg ni lamao. Aro ni traphik pulis rok no mwlang charwsuk kha.Khoroksa traphik Pulis bono hai hwnwi swng kha, lama kinaro borok himjak nai lama tong ma twi nwng ayang twi se him di.Omo wng kha malkhung kotor , sengkrak rok ni malkhung tai korai malkhung ni bagwi se. Hai phano a bwrwima bini kok no khwna na nailia, “Ang ayang twi no him nai , ani muchung twi.” A bwrwima hwn kha. “Chwng tabuk sadinota manajak, sabo no kirina tong si . Jephuru chwng jesa phano khlai na muchungo chwng khlai mano.” Omo hai no wnglai tong khe chwng wng kha butua jat, uansukma kwrwi a bwrwima hai no wng nai. Sadin mano hwn mani chwng khlaina muchung twi khlaijak nai wngya. Chwng tamo khlaina nang abo no se uansuk thai.
Nini langma no kitingwi dumdi (1 Pitor 2:17)
Bebak borok rok no borom khlai di !
Buino borom rwui tong di.
Takhuk song no hamjak di
Bebak dophani jwnangjal no swbai bai di.
Kaitor no kiridi
Kaitor ni kirimani no sian chengsamani.
Habugra no borom rwdi
Nini haste ni sorkar no borom khlai tong di.
Mungsa belai bwkha nangjak nai tai phankrak khe phunukjaknai , Khristian rok ni bagwi le, “Achai kwtal achai mani “ Langma le chaya khlai mang tongo tai bwkhao hamya khlai na uansugo.(1 Pitor 2:19-20).Abo rok no chwng nuk kha Kaitor ni khairokma o, Khristo swngcharo tonglang phuru bo abo hai no khlai kha.Tai sak no kruso yaphar kha, thwi kha.Bo hai khe no bono rwktharwi tong nairok bo khlai thai. “Chwng bini yaphri no rwktharwi tongo”. (1 Pitor 2:21).
Bwkha logwi tongma le satokjakna kwrwi phano satokjak mani, omo wng kha Khristo ni bagwi sakhi rwmani.Borok hamya bodol rok Khristian rok no chajakya, hamjakya. Buna bwthar na riphriklai kha, tamo ni hwn ba chwng bohrok ni logi tong ya , bohrok bai baksa chaya nwngya, bohrok bai bayab khaya. Langmano komor rwna muchungjak ya. Bohrok ni a jora o borok rok no belai no tekto rwsuk kha. Tamo khe bo thamchi kajaklia, bohrok no yagul suna nailia, paithago khe a hamya borok rok bini logi rwktharwi ma phai bai kha.
Omo hai khe khristian rok dukhu man mani, kaham khe bujthumjak mani, halok kaham khe twiduljak ya, mungsa bo katimung rwjak ya, omo hai no Khristo phiyok mano phunukma kwlaio.(1 Pitor 2:24).”O samung no borok rok khlai manya, Kaitor le bebak samung no khlai mano.” (Mathai 19:26). Chwng bwkha logwi satokjakna nang nai,Bwkha lokmani wng kha jotoni slai samung kaham. Tamo ni hwn ba omo Khristo no solmani kwlaio. ( 1 Pitor 3:17-18;4:12-16). Pitor chini Bugra no phunugwi sakha. Bwkha logwi tong mani kok huijak khe,Chuknohani khairokma man mani. (Jakob 1:3-4).
ANI BAGWI DUKHU MAN NAI BOROK
“Khristo norok ni bagwi satokjagwi phunuklang kha.(1 Pitor 2:21) Bwrwima khoroksa sakham nogo thang kha,Bo a bemar sengkrak rokoi tong mani khotolo habwi kha,tai bono kok kwtwi khe swng kha. “hambai nono ani bagwi dukhu manjak mani.”A sikla swngkrak ni mwkhang kwchwng wngwi thang kha, bini kok khwnai.Bo kwtal khe uansukna jora rwkha. Abo bono bwkha swrang rwkha kwsa saui tong mani pogrwkha, Nwng muitu da tong bisi kwbangma swkang khoroksa borok nini bagwi dukhu man mani,a borok wng kha Kaitor ni Sajla , sak baithang? Au ! bo dukhu man kha sago kwsa chajak bai kha, ang chaya khlaima bagwi, Bini a kwsani bagwi ani kwsarok hambai kha. (1 Pitor 2 :24).
Spurgeon hai hwnwi sao, “Nwng bai ang sumsok ni mwthangjak kha, Bugra Jisu Khristo chini bodla dukhu manjak mani bagwi. Bo simi no dukhu manjak kha.Ang nono mungsa molom ni kok no sa anw, abo kwsa hamrwo. A kwsani bagwi bandage nangya hai wngya, molom phulwi abo no bandage bai khaui ma rwo. Poito wng kha a bandage plaster khlainai, Khristo wng kha hamrwi kwtharw nai chini sumsok ni kwsano . A bandage kwsa no hamrw ya, hamrwna ni samung wng kha molom se.Abo ni bagwi poito chwng no hamrwya , hamrwnai wng kha Khristo ni samung.
Berem 2 bai 3 o chwng nugo chini langma ni kwbangma halokno twiwi. Puila aro sakni halok ni kok sao, (1 Pitor 2:1-12).Tai kaisa kok hwn khe dophano twiwi.Selengs bini nokphang ni kok borom rwui khwnai ma tong nai,nokphang kaham ni kokno simi khwna ma bai wng glak.tamo khe kok banglai mano kokswbai kwtharw nai ni . 1 Pitor 3:1-7 no chini nok nukhung ni kok no bo sao. Nukhung chengjago , bukhunwi kaijaklai mani bising twi.Bwrirok bwsai ni kok khwnai tong thai, sak no bwsai ni thani yaphar sugwi rwdi.Sak ni kaham naiyawi bwsai no sak yaphar mani, bini hamjakma man na bagwi tai bo bai chajaklai tongna ni.Omo kok khwnathokya hai, bwsai ni kokbiti rok no khwnai tong ya hwn khe.( 1 Pitor 3:7) Bohrok bihik bai tongo, kaham khe sai manlai sugwi.Abo hik no hamjakrwsugo, tai sai man twtwi no tongo, sak hamna no simi naiwi tong ya. Omo hai wng khe bwsai ni bwkha no slairwsugwi khibio, hik no hamjakna ni. Kaitor chongma le, hik sai khoroknwino gosilai hamjaklai nani. Khoroksa tai khoroksa no nailai tong nani, chubalaina ni. Abo hai khe tong khe, kaijaklai mano, surisanlai mani bising twi halok kwtal khe khlai mano .Aro tai kebo lama ni rojong wngwi bacha glak.(1 Pitor 3:7) Joto kaijaklai mani lama no wng kha Kaitor no surisanwi.
KHRISTIAN
“Kwlwi bwsa” (2:2) Kokthai abuktwi no nwngna muchung nai.
“ Holongthai Kwthang “( 2:5) Langmani nokthar tang nai.
“Ochai” - Phola ni ratharwi barokma.
“Siniya borok” - Swngcharo sak no katirwi tong nai, khain kwrwi.
“Kwthar berainai” - Samung kaham mang khlai nai.
“Hani borok” - habugra ni kok khwnai tong nai.
“Borok” - Bebak borok no borom rwnai, Kaitor no kirima bising twi.
“ Seleng” - Khristo no sak beranai.
“ Dukhu manjak “ - Bwkha kolok, Khristo no sak no yapharsuk nai.
“Bandari “ - (4:10)
“Kwthar sakhlaimung” (4:11)
Pitor swngcharo khatungna lama phunugwi rwkha, aswk hamya sitrani bisingo.”Tongthogwi tongna muchung nai, sal kaham nukna muchung nai a borok kok hamya tai ta sathung, kok tatal tai ta sathung.Bo hamya ni kiphilwi samung kaham khlai thung; bo kwchang kwchang tong na muchung thung kwchang kwchang khe tong na naithung.Bugra kaham rok no naikhlaio, bohrok san mano khunuju kaiwi mang tongo, phia hamya khlai nairok no naisigwi naiya. “ (1 Pitor 3:10-12).Bo lobmung 34:12-14 no se khursao.Omo no yoknani lama tabuk, David ni jora bo ahaino tong mani.Langma o kaham khe tong nani lama tai hamya kok samani yogwi hamchana ni lama tai thokaya karwi , hamya no samung kaham bai mechenwi kwplai wng nani.
KOK SANANI TIYAR WNGJAK
Tai thaisa nangkuk mani dagimung swijak kha, 1 Pitor 3:15. Omo chwng joto ni bagwi. “Norok tamo no khatung hwnwi swngnairok no sana bagwi tiyar wngwi tong di .” Nwng kaham khe buino sana bagwi tiyar da wng kha , Khristo Jisu no bwkha berasuk mano? Wngya kho hwn khe, oro no tabukno tiyar wng di. Khristo nini tamo kwlai ?
Khristo sago dukhu man mani wng kha,sak baithang tai kubui. “Chwng thwiwi sumsok bai kakna twi khe, phia kaham tongna twi khe Khristo sak baithang no chini sumsok no kruso ruju ui tlang kha .” (1 Pitor 2:24). Khristian rok dukhu man mani kok no khe, 1 Pitor 4:1 .omo Pholani kok. Khristo kruso bwtharjak phuru dukhu man kha ,” Khristo sak baithang no norok ni bagwi thwi kha. Uaisa bai no bo sumsok ni bagwi thwiwi paikha, bo borok kaham norok no Kaitor ni thani tubuna hwnwi bo borok hamya rok ni bagwi thwi paikha.” (1 Pitor 3:18). Khristian sakni krus no balawi Khristo ni thani phai di, sak no yakarsugwi phai di. “ Ani logi phaina khe sak ni kok no ta uansuk thung.” abo hwn makhe, (Mathai 16:24) “Bini Krus no balwi ani logi phai thung.” (Mathai 16:24).Dukhu manjakna bagwi bwkha kwrak ma khlaisuk nai.Kaitor abo no tansui khibi nai, chini sago nang phaima rok no.Kisa borok rok no swngcharo dukhu manjakyai tong mano, sakmango, bwkhao tai Pholao.Chwng sak chongwi nai manya bubo twi dukhu man jak nai.
Uaisa uisu Kaitor chini langmao tubui rwphai o chwng muchungya phano, Hai phano chwng khatungwi ma yachak nai , Kaitor hamjago. Bo chwng no khorai bu o.Bo chini langma o hulwi naio, holong huljak khe tai bo naithgo. Abo ni bagwi dimod ni mwkhang kwbang,Swngcharo satokjak ma bang khe , chuknohano chwngsama bo bangwi nai.O kokno no Pitor sanan naio 1 Pitor 4:2.
Uaisa uisu khristian rok kaham muchungma ma muchung nai hakhe bwkha tongthokma phai nai . Bwsak chana muchungma tai nwng na muchungma abo paithak ni chamung wngya, uansugwi tongna nang nai. Abo rok no Phola bai khe ma uansukthai , Chwng chama bai nwngma bai tai chwng samung khlai mani , bebak no Kaitor ni chwngsacha ni bagwi se ma khlai nai. (1 Korinth 10:31 ,khuktang di).”Ang chama bai ani takhuk no sumsog o khiklai khe hakhe ang takhuk no sumsogo khiklai ya twi khe muihan cha glak.” (1 Korinth 8:13). Uaisa uisu chwng bui ni kaham ni bagwi sak no yakarna nango, Omo no “Khristo ni bwkha.”
Hus wng di swngchar ni logi ta thang di.”Buini borok rok ni muchung ma.” (1 Pitor 4:3). Swngchar ni borok rok , Jihudi khristian rok no tamo khlaijak na muchungjak. Pitor a kok no sakha, “ Sak motok tongjakna” Greek kok bai khe hwno, Gosinai manya” English kok bai khe, “Hamya khlaina muchung mani.”
KHRISTIAN POTALIJAK MANI
1 Pitor 4:12-5:14
Nero Khristian rok no tola ton na bagwi kirimasingcha khe satoksuk kha.Satokjak mani wng kha Khristo ni thani bomwi tong mano phunuk mani.Khristo wng kha horo sogwi kwtal snam nai. Omo belai nangkuk mani manwi horo sohwi se abo kaham kubui snamjago.dukhu mansugwi satokjak sugwi se kubui kwthar wngo.Khristo chwng no satokjakna muchungjago, horo sokjakna ni, chini sak ni tena hamyarok khamwi kwma baiya sak. Hakhe se chwng kwthar kubui kwchwng wng nai, chini bising twi bini mwkhang chwng nai.
Khristian rok no salthang khe no bini khum bario khachi sogwi tono.Omo wng kha omo hai soitan mothan o monogwi chai khibi bai sinai.(1 Pitor 5:8).Omo wng kha “hotlai” hor kutung.Tamo khe Kaitor a hor kutung no samungo phwnang kha, sak tena nang tongma rok no khamrwi kwchwng kwthar rangcha kaham snam kha.(1Pitor 1:7). Laibuma o saphlai tongo, khristian rok satokjak mani kok rok no. Baksa Nero ni slai phano tai bo kirima singcha khe satoknai rok bo tongo.Baksa khristian rok bisi laithangjak rogo, satokjagwi bwtharjak bai kha bokhorok bomwi tonjak bai kha. O kok rok tini bohrok ni thani nangwi tong kha. Omo bwswk se lachimasingcha kisa satok pitok khlaijak khe no bwkha bai thango. Bohrok satokjak mano naharwi naidi.
Bwkha ta baidi o kisa birman bikhata phai phuru, nini thani a kirimasingcha wngkha hwnwi (1 Pitor 4:12 no naidi) Nwng omo hai khe ta uansuk di, Khristo kok rwlang mani kwrwi khristian satokjak mani yoknai hwnwi, bwtharjak glak hwnwi, Hai wngyaui Khristo salang kha, “ o swngchar o norok dukhu rwjak nai, satok pitok khlaijak nai. “ Bwkha thwina kok kwrwi, borok rok kubui Khristian no satoknai, bwtharnai. Tamo ni hwn ba swngchar Khristo no naslejago. Bini mung khunairok no naslejago.
Pitor Mothani Ojama rok no khatung rwi kok salang kha, mera rok no mwrwk di hwnwi. Bo bohrok no sakha “bohrok ni nokphang bokhorok ta wng di “ (1 Pitor 5:3).Tamo khe bohrok no suamung se rwdi.Jisu , Pitor no hwn kha, “Ani mera rok no charwdi” (Johon 21). Mera mwrwknairok sokat man nai chini mera mwrwknai bokhorok ni thani.Bo phaiwi nukjak phai phuru. (1 Pitor 5:4). Bini a chwngsacha motok tai paiphlai glak.
Khristian rok ni langma wng kha bolong ni choba hai.Pitor chwng no salang kha chini ari sabo. Bo wng kha soitan mwtai.Bini samung no wng kha swngcharni joto kaham samung ni ari wngwi bachana ni. Bono mangrung ok khuijak hai khe sinirwjago, uatharwi chana ni. (1 Pitor 5:8) A ari hus khe phaio,uaisa uisu suari rok hai khe nukjak phaio, uaisa uisau chibuk hai khe, khwio kwcharwna ni. Bo naituk mang tongo khoroksa swkno monokna ni, Bo nini khem naitugwi tongo romna ni. Dogwlam sojakya bwkha twi habnani.Paul a kok no chwng no salang kha, Bumo twi daseng yago twi tongna nang, Epis 6. Hai phano chwng kirina nangya, Kaitor ni khairokma tongo, bo chwng no chwngsacha ni bagwi ring kha,Khristo ni yak twi. Bo kisa jorani bagwi satokjak kha, tai nono kubui khe snam kha, naithok khe nok tang kha, phan kwrak rwkha, nono kaham khe songchai tisa kha.
2 PITOR | Jisu Khristo chini phan
Puila ni koktun hwnkhe bwkha methep mani , tabuk ni hwn khe mokol kaiwi phunuk mani. Bini puila ni koktun Pitor khristian rok no khatung rwna naio,mungsa chaya khlaima kwrwi phano markhe no satokjagwi tong kha. Bini tai kangsa swkangnwi koktun hwn khe , bo bohrok no husa khlai kha motha ni khem phai tongo,.
Khristian rok tongma chamao bwkha torna nango , baham bwthwi ni slai.Joto jora no kaham khe tong na nango , abo ni bagwi rwngrem bo nangya tai bwkha sundrujakna bo nangya. Khristian rok ni lelamung kwrwi samung khlai tong phuru .” Kubui ni bagwi bachai tong na ni dwgo, choba o ongkhor mani slai. Baibel o omo no phunujak tong mani chwng mano,,Joseph. (Yaphang 39:9)., Nehemiah (5:7;6:1-16) Daniel ( 1:8) , Paul, Laibumao omo hai kwbangma phunukjak tongo. Polycarp,,Luther, Latimer, Wesley,. Bohrok Khristo ni bagwi lachijak ya, tamo ni hwn ba bohrok bono kaham khe sai mano.
Paul, hus khe rwkha bisingo no chini kebengmung tongo. Tai bohrok no koiwi sakha, Khristo bwkha kwrak khe tong nani, “ Khairokma bai simano” Khristian sian kwrwng no wng kha chaya phwrwng mano mechen nani.Abo chini bisingo kwswng phai kha. Chwng Khristo ni simung no sai mano, Kaitorni kok rok no sak nangya ta wng di! Omo kubui no ani lama ni homochang tai pohor.Pitor ni puila koktun chwng nuk kha dukhu man mani kok rok no. Tai swkangnwi koktun hwn khe Simani kok rok no.Kisa simani wng kha saka saka baka baka khristian, mungsa sia. Paul sao, “Ang sai mano ang sabo no poito khlai.” Omo nwng tamo no poito khlai tong abo bai phan mano ahai wngya, tamo khe nwng sabo no poito khlai. Pitor saimano tongthar juda rok tomung hamya khlai tong rwo.Khristian rok poito kwrak khe tong khe , langma kubui khlaisugo.Okra rok mothano rang ajina samungo phwnango.Okra rok no mothani adong rok no samung hamya khlaina jora rwo.Chaya phwrwngnai rok Jisu Khristo phaina hwn mano khwnaui mwnwi laio. Tai Mothani borok rok khatungjak yaui poito yakarlaio,.
Simon Pitor, seleng .tai Jisu Khristo ni chonghor wng kha o koktun no swinai.Puila ni mung Simon bini agi ni kwcham bumung , wlwng pwlwng, kubui wngsukya. Bumung Pitor hwn ma khe (holongthai) kwtal tomung tai mung, Khristo bono bumung pharlang mani, Kwrak tai kubui. Bo sak no seleng hwnwi gosi nao. Seleng khati mani wng kha belai tong thokma , borok kaham nokphang hwn khe. Tamo khe aro khoroksa se nokphang kaham, Bo wng kha Jisu Khristo. Bini seleng rok simi no sai man baio kubui phiyokjak mani.
Pitor wng kha khatung rwnai chonghor, kwtal khristian rokni poito no twiwi kok sao.Bo bohrok no chuknoha no nasik tong di hwnwi koiwi sao, o hamya swngcharo kisa jora tonglang sak. Bo bohrok ni bwkha kaham no kisa jangri rwkha. Muitu khlai rwkha. (2 Pitor 3:1). Bo a khutangrok no twi sakha , langma kwtal manjak. Poito morok chini thani tongo (2 Pitor 1:1). Chwng muitu mano bahai khe Pitor poito romwi tong kha, Khristo bini bagwi surisanwi tong mani bisingo. “Nwng poito yakar yaui tongna twi khe ang nini bagwi suri san kha, nwng kha kiphil phuru ani takhuk rok no rakrwdi.” (Luk 22:32). Abo hai kheno chini poito no ma khati nai.
KHRISTIAN ROK NI TONGHAM
2 Pitor 1:1-21
Tabuk ni jora no mwnakma hai da ma tong tai joto thaio no sumsok bai kuplwng? Abo hai khe no swngchar ni borok rok Khristian kwtal rok no nasigo, Pitor ni jorao.Abo ni bagwi bwkha baithai kwrwi,a nasikjakma bai,bahai aro ni yoknai hwn khe, “Norok o swngchar ni borok rok no hamya khlai nai, sak motok ni yak ni yogwi Kaitor hai khe tongwi man na twi khe bo chwng no belai kaham khe kok rwkha.” (2 Pitor 1:4). Oro no Kaitor rwkha, bo bai baksa khlaina bagwi , kotor khlaina ring nai a borok no saui manma bising twi Kaitor no suriui tongna twi khe Kaitor bini phan kwrak bai chini bebak nang mano rwkha.” (2 Pitor 1:3).
Ang o kirimasingcha sumsok ni bahai khe salbrum yak kaknai hwn khe, Khristo ni tomung tongwi tai ani bisingo bono tong thai rwui.” Norok o swngchar ni borok rok no hamya khlai nai sak motok ni yakni yogwi Kaitor hai khe tongwi man na twi khe bo chwng no belai kaham khe kok rwkha.” Ang Kaitor ni tomung no twi tong nai (1 Pitor 1:4). Joto borok Kaitor ni tomung hai khe tong ya,Chuknohani tomung joto ni thani kwrwi,Chwng bono no solo.(1 Korinth 1:7).Tamo khe bini langmani chikonsa manwi phano chini thani kwrwi. Khristo kwrwi khe chwng kwthwi se, langma kwrwi. Chuknoha ni Kaitor ni tomung chini thani tongma khe, Chuknohani mwthangnaisa chini thani tongma bai. Omo uanamasingcha kubui kok.Chwng kha kotor khe muitu khlai man tong nai Khristo chwng bai tongo.
Kaitor ni tomung chamung bo chini bisingo tongo. Kaitor chwng bai smai kwrak khe tangjak. Chwng swkang nahrwi thangnai , mungsa no phano kirithai kwrw. (2 Pitor 1:4).
Kaitor ni tomung chamung chwng no rwma bai salbrum tongthani chathani khristian langmao phunugwi ma tong nai.Abo se khristian rok ni karekter.Omo kisa buya kwbang buya, khristian rok ni tongham tomungo ma tong suknai. Chwng Galatia 5 no khuktangwi nai khe, aro khristian rok ni tongham no man nai , Phola Kwthar ni bwthai.
Borok rok nono sini da mano nini tomung chamung naiwi, nwng khoroksa khristian? A hor no nwng muitu da man, bwrwima khoroksa Pitor no hwn mani , nwng bo khoroksa Jisu ni logini borok na? Pitor sakno sini rwna nai kha, Galili twijwnango a romnaisa hai khe hwn kha,Aro tong bai nai lukurok bini kok sama bai no bono romwi mankha, bo Jisu ni logi ni borok.(Mark 14:66-71).Pitor bini kok bai no sak norkha. Bokhorok rok romwi man kha bini tongma chama bai tai bo kok sama rok ni bising twi. Swngchar ni borok bo chwng omo hai khe no sai mano.khristian hwnwi. Khoroksa ni thani mungsa ya mungsa sinimung rwo bo Jisu Khristo ni logi ni borok. Khristo ni kok samani logi logio no chwng sini mano, bo bumo hai borok.Khristian de khristian wngya.
Kaitor chwng no slai khibio, chuknohani tomung hapharwi rwo. Bo chwng no a morok tomung o torna logna muchungjago. (2 Pitor 1: 5-11). Chwng Kaitor ni tomung no twi ma kwlaio.Abo ni bagwi tai bo abo rok no man na muchung thai.Kaitor sao, “ Khairokma tai bo kwbang khe bokdi.”
BAIBEL NI THIKEMUNG BEREM
* Duna - Belai khe khairokjak thung tai kha kwchang thung (1:2)
* Dalmung - Kaham khe tong na naidi, ……….sina naidi. (1:5).
* Khaima - Swkang ni sumsok suchajak mano bo pok kha. (1:9)
CHUKNOHA NI YAPRI
Poito tor thani yaprisni tongo,paithak ni yapri hwn khe hamjakma.
Khristian rok ni a yapri tongham joto khristian rok ni thani no tongthai. Tho, twrwk twrwk khe yapri selai anw,tai uansuklai yakhili kasalai anw tai chwng bwswk kuchugo kasalai mano nailai anw. Chini poito o tongham, simung, sak soinai, kha lokma, kaitor ni tomung, takhuk bukhuk maya nang lai anw, hamjakma dalmung dalai anw. Omo rok bebak no poito ni bwthai.
O tongham rok ni bisingo joto ni slai kaham kuplwng wng kha chini Bugra Jisu Khristo no sai man mani. Khristo no sai man mani wng kha molbrum brum ni langma no sai man mani.Aro tai mungsa lama kwrwi mwthangjak nani. (Samung 4:12).
Paul khristian rok no kwrak khe bachai tong di hwnwi hus khe rwmano Pitor kaham khe chajago. Khristo o kwlwi bwsa hai khe simi ta tong di.joto phwrwng mungo no khatungwi, tamo khe kwrak khe bachai tordi lokdi.
“Omo twi wngya khe a borok kaham khe nuk ya mokol phula. “ (1 Pitor 1:9) Mokol nukthaya khristian wng nai “samung chukya” Kaitor ni sengkrak wngna ni, o tongham chini thani kwrwi hwn khe. Khristo ni thani nini tomung kaham khe kwrak khe tong di.Bo nono ringwi tong mano bwkha uduru muduru ta wng di. Nwng phan rwi nasingna nangya Kaitor ring mano, sondeho wng nani kok kwrwi. Surisanwi tong nani ta seler di, Kaitor ni kok no khuktang nani, tai khristian okra rok bai pal tong nani. Langma o soide wng no wngya sia, hai phano nwng soi hwnwi romwi nadi Phola ni samung rogo. Phola o soi soi wngwi tong khe langmao kwrak khe bachai tong mano. Tai “nwng kwlai thang glak.” (1 Pitor1:10).
Khoroksa khristian ni naharmung wng kha, langma kwplai khe tong nani.Pitor nono manjakna muchung makhe, chuknohao thangwi lelai tongwi na ni. Khristo ni molbrum brum ni hao. ( 1 Pitor 1:11).
SWNGNOK NO THEPDI
Paul bwtharjakna mano sak sai man twi, Pitor bo hai khe no sai mano. Bo thwi mani kothoma wng kha belai no khwnathok thok.”Ang dakti no o mangthwiblang no ma khibi nai.” ( 1 Pitor 1:14).Moffate sao, “ Ani swngnok no ma thepsinai.” Tamo ni hwn ba bo sai mano bohrok no yakarwi ma thangsi nai., Bo bohrok no sicharwna naio, bohrok ni bwkha no muitu khlarwui, Pitor bohrok no kaham khe sai man bai o. Bohrok ni tongma chama tai slaijak mano muitu manjago. Aro bo Khristo ni chwngsa no twi sakhi rwlang kha.Bini kok rok no twi mungsa kha thwina kok kwrwi.Bo tai uaisa phan kwrak khe phaina hwn mani molbrum nasingjagwi tong nai, bini bwkhao tong nai. Kaitor sak se sakhi rwi tongo, “Bo ani khajani Sajla, bono twiwi ang belai kha phurjak.:” Bo kuchuk saka ni khorang no khwna kha.Omo bo kuchuk saka ni sakhi. Tabuk Pitor sai mano, kubui no hwnsugwi man kha. Bo bohrok no sai manrwsukna muchungjago Pitor bohrok no samani kokrok abo snamjak kerang kothoma wngya.,Jisu Khristo phai phina ni kok.Tamo khe bo mokol baithang nukjak phan kwrak Bugra ni samung rok no.
Bwkhao muitu khlai di, A kubui kok samani bagwi Pitor satokjak kha tai bubo butharjak kha. Uaisa bo hai hwnwi sakha, “Chwng le sak baithang nukmano khwnamano sayaui tong mania.” (Samung 4:20).
Borok rok bwkhao uansukma no se kha thwio, kubui manjagwi sima hai khe wngya. Pitor a khristian rokno sijakna muchungjak ya, bohrok bwkhao wngkhwna hwnwi uansuk mano. Jephuru soitan nugo a borok ni phola bwkha khamwi kha baijagwi tong mani, , sumsogo kwlai tong mani. Bo bini gano phaiwi, hai hwnwi sao.”Nwng je bwkhao uansugwi tong mano omo no kaham hai wngya da? Aphuru a bohrok hama kolok rohor kha, bini kok bai lela kha, a borok agini slai tai bo hamya se wngsuk sio.
Slaijaksugwi thang mano saphi kha,”Diari rok salang mani kok no chwng tai bo poito khlai kugo.” (2 Pitor 1:19).Abo ni slai diari rok tai bo soi soi khlai kha. Omo khristian rok manjak mani wngya , taisa diari kok samani se. Tamo khe abo diari kok samani wng kha manjagwi tongma rok no kubui no hwnwi samani .A kokrok thansa se.Pitor tai bo salang kha elembag wng kha Kaitor bai kobolwi swijak mani. (1 Pitor 1:10-12; 2 Pitor 1:4;,16-21;3:15 , khuktangwi naidi).Muitu khlai naidi elembagni yaphang no.Dr.Gray sao, “ “Sak kok swbai mani wng kha sakno yaphang.”Kaitor kok salang kha.” (1 Pitor 1:21).
Tabuk ni jora phola no twilai kok banglai mani slai , Baibel no twi se kok banglai di.
KHRISTO KWRWI PHWRWNGNAISA
2 Pitor 2:1-22
Tabuk ni jora chwng kwthang tong mani jora omo belai no tomung hamya ni jora,belokjak mani jora amjokjak mani jora, ari rok phan khamani jora hai ya da? Bwkha chongwi nandi omo hai no wnglang nai.Chwng no swkang no hus khe rwjak omo hai no wng nai. Swngchar hamya tong mani tai ulo bo hamaya chaya bai kuplwbng tong nai kubui ni ari kena wng nai.tai o kokrok no sanai rok bo wng nai.Tamo khe Kaitor omo rok no pairwsugwi khibinai,abo ni ulo khe, “Bugra Potalijak mani yak ni bahai khe phiyoknai abo no saui mano.” (2 Pitor 2:9).
Pitor chwng no salangjak bohrok phai nai, kobol phai nai, tai bohrok komor nani kok tai mwnago kwlai nai sikirisokoro khlai nai berem.Bohrok phai mano nugwi mungsa uanajak nai kwrwi,Khristo agi no hus khe kwlangjak Mathai 7: 15; 24:11,24,Tai chwng Paul ni kok bo khwna kha, Timothi no salang mani, (1 Timothi 4:1-3; 2 Timothi 3:1-9).
Pitor chwng no phunugwi kwlang kha bohrok ni tomung hamya ni mungrem rok no.Puila ni simi paithak jora mwnkjak kisa phano norom na naiya.Omo rok kubui kubui no mwnakjak Omo rok no kaham khe khuktang di tai Pitor Motha no hus khe kwlang kha a chaya phwrwng nairok no twitwi.
Komorna lama tannai………………………………………………2:1
Bohrok,bohrok no paiwi phiyoknai Bugra no gosi glak…………2:1
Lama kubui no hamya sanai………………………………………2:2
Kerang kothoma saui rang khanai ……………………………….2:3
Sak motok twiwi tomung sitra tongo………………………………2:10
Hani bokhorok rok no saknang ya……………………………… 2:10
Sak muchugma no kubui hwno…………………………………….2:10
Mungsa kiri yaui borok torwi tongo ……………………………… 2:10
Bolong ni uaktok hai siaui ahai no tongo ……………………… 2:12
Bohrok siaui hamya sao…………………………………………….2:12
Urpatirwnai a salo………………………………………………… .2:13
Dophano hamya snamo, khain gwnang khe…………………… 2:13
Tongtholaiwi lama korolaio………………………………………….2:13
Bwrwi bailwk nai no chajago…………………………………… 2:14
Phola belajak rok no belogo………………………………………..2:14
Bohrok khamai mang tongo …………………………………………2:14
Kaitor bai swraijago…………………………………………………...2:14
Bohrok lama korojak………………………………………………… .2:15
Bohrok Kua twi kwrwi hai…………………………………………… .2:17
Nobar kotor bai sibchai tlangjak nai hai ……………………………2:17
Sak ni tongthok chathok bai belogo …………………………………2:18
Hamya khlai mani seleng …………………………………………… 2:19
Tabuk jora ni diary phatra rok bo oro sajak tong ma hai no khlai lai tongo. Puila “Bohrok komor na lama ……….kok chaya sanai.” Bohrok chikonsa khe se chengo. Bohrok Khristo no Kaitor hwnwi poito khlai ya.- bwrwi kwthar ni ogo achaio,Bo le kubui kubui no Kaitor. Swkangnwi : Pitor kok swbai sakha, “komor na lama” hwn mano, bohrok sak se tubulaio.Bohrok no paiwi tubunai no sak nangya wngo. Omo hai hwnwi saya, sak nangya wngo,Bugra Jisu Khristo no bohrok no PHWRWNGO. Kok khe ahai se diary phatra rok sai mano bo wng kha phwrwng nai kotor,, tamo khe bohrok Jisu Khristo no sak ni mwthang naisa hwnwi gosi naya.bohrok no bini bwthwi kwthar bai pai mani. Bwthwi bai phiyokjak mano gosi ya.
Bwthwi Amjokma - Omo wng kha amjok mani mari tai diary phatra rok no norna ni.Bohrok no bahai khe poito khlainai , swng di. Bohrok wng kha Khristo ni phataro. Khoroksa phwrwng nai bini phwrwngmao krus ni kok kwrwi hwn khe , bo bai hus wng di ! Bono yakarwi thang di. Bwthwi bai se chwng phiyokjago.Jisu chwng no bini thwi bai se paio.
Sinijakna ni amjokjak mani -O Phwrwng nairok borok rok bai sinajak kugo. “Borok kwbangma no bohrok sak tongthok tongmano swrwng nai; hakhe bohrokni bagwi lama kubui no hamya sanai.” !2 Pitor 2:2).Abo no uanamasingcha hwnwi ta uansuk bai di,omo tongthar hamya tongmung,aro lama kwbangma tongo borok rok no logi soui tubuna ni. Pitor sao bohrok logi soui mano.Bohrok borok rok no sana muchungjakya,borok rok mwthangnaisa no nang mani.Omo khe kubui bohrok borok rok sumsok gwnang hwnwi phwrwngo.Bohrok phwre phwngjago sumsok ni kok hai phano Jisu Khristo ni thwi bai paijakya.”Bohrok ni bagwi bohrok lama kubuino hamya sanai.” (2 Pitor 2:2).Bebak chaya phwrwng nairok kubui ni kok no le sao hai phano Khristo sama no pokjagwi thango, “ Ang no lama,ang no kubui, ang no langma; ani bising twi phai ya khe khoroksa phano Aphani aro phaiwi manya.” (Johon 14:6) Bo kubui ni khaksa wngya, BO KUBUI SE.Bo lama phunuknai bo wngya,. Bo LAMA se. Bo chwng no langma o bahai khe tong na phunukna phai ya. BO SE LANGMA .
Kokthai no amjokmani -“Mokol chwngma bai norok no kerang kothoma saoui rang kwbangma khanai.” ( Pitor 2:3). Oro kokthai hwn mani hwn khe a Chaya tongthar ni kok no se sao. Tabuk kwbang ma kok swbaiwi sanani cheng kha a kokthai no twiwi. Bohrok sao bohrok joto no poito khlaio; Tamo khe jephuru chwng bohrok no swngwi naio,joto no hwn mani tamo. Omo elembag bai mungsa kwrwng mani kwrwi. Bohrok ni kokthai le soltho tok hai phano, kubui hwn ma khe mungsa kwrwi. Omo toktwi hai se. Toktwi kunasa swbai lukhlai khibi khe , toktwi le toktwi no tong nai hai phano toktwi bokhiri kwrwi. Toktwi ba toktwi no tong nai, hai phano aro ni manwi kwrwi kha. Khristo sao,” Bugra, Bugra” le hwnlai no tong nai. Hai phano Bugra Jisu hai hwn nai, “Ani bwsakang ni ongkhor lang di, Ang norok no sini ya.” Kokthai hwnma khe bwkhao kok ma tong nai, kubui kok. Norok no twiwi “rang kwbangma khanai.” A tongthar chaya khlai nairok kwbangma borok rok no romnani jora naitugwi tongo, rang romna ni.Nwng bohrok no rang rwya hwn khe, surijagwi hamya hamwi man glak.Daktor no rang rwya khe bo bithi mung (prescription) swi glak.Kaitor sao, bini thani chwng phai mano, rang bo nangya ribo nangya. (Jisaia 55).
Kaitor bohrok no mungsa le khlai nai, bohrok no sokomor nai. “Thopna saka chati mwswngjak kha hwn khe bo poror rwnai.” Pitor hai hwnwi sao, chaya phwrwng nairok buphuru komor lang no abo ni jora khajak kwrwi.Bohrok mothano twiwi belai thwng kha.(2 Pitor 2:3-9).Bohrok kubui no sase satokjak nai.Kaitor suari rok no suda yaka ya, sumsok khlai nairok no! Kaitor swngcharo twitor rwkha Kaitor kwrwi swngchar ni borok rok no buthar bai kha, Noah ni jora. Sodom bai Gomarh no hor bai sogwi thapla khlai kha. Omo rok bebak chwng no hus khlai rwmani. Kaitor kwrwi dopha rok no satok mani, omo hai jora brum brum no wng nai.Kaitor takmani borok rok no bini bagwi khati tono. Kokthaisa le chwng bwkha o kwrak khe romwi nai mano, chaya phwrwng nairok belai kwrak khe satokjak bai nai, tamo khe Kaitor bini borok rok no phiyoknai hwnwi kok rwi smai tangjak.Chaya phwrwng nairok satokjakna ni kok no Kaitor ni thani yakarwi rwdi.
Chwng khuktang phlai tong khe chwng nuknai chaya phwrwng nairok hamya khlai tong mani.Bohrok Khristo ni chonghor rok no selengjago.Poito kebel rok no khwio kwcharwo, bohrok no phiyoikna hwnwi kok rwo, kok khe omo se bohrok no khaui samung hamya ni seleng se snamwi tongo.Tomung sitra tong rwo. ( 2 Pitor 2:2-22).
KHRISTO PHAI TONGO
2 Pitor 3:1-18
Khristo no twiwi chaya phwrwng nai rok, bono Kaitor hwnwi gosina nai ya tai bini phano, abo ni bagwi bohrok ni uansukma hamya. Puila swngmung achaima khe Khristo tai uaisa phai phina ni kokno twiwi. Motha no no bujirwna bagwi , Pitor Jisu salang mani kok rok no tisai sakha, Borok rok bono twi buji manli ya,tai Bono twi uansugwi bo man lia.Bohrok ni a jora no phai anw hwnwi tong lai mani. Pitor bohrok no hwn kha, Kaitor ni bagwi jora le mungsa ya.”Kaitor ni thani nokha salsa no nokha bisi sai hai, nokha bisi sai no nokha salsa hai.” (2 Pitor 3:8). Bo bini kok no narwk nai Bo tai kubun kok rwmano narwkma hai kheno.Tamo khe Bini jorao no Bo kiphilwi phai nai.
“Baksa borok rok Bugra bo kok rwma twi khlaina lero hwnwi uansukma hai no bo lero, hai wngmyaui bo norok no kha logwi tongo khoroksa phano komor thung hwnwi bo nai ya, bebak no bohrok ni sumsok yakar thung hwnwi se bo nai o.” (2 Pitor 3:9).Paithak ni sal wng kha belai dukhu ni sal wng nai.Sejanairok norok no twi mwnwi lai nai tai hai hwnwi hwnlai nai, ha,ha, Khristo phai nai hwnwi kok rwmani , buko? Chwng khe ahai khe se nugo bebak no bini muchung twi no wngwi tongo swngchar snamjak phuru ni simi tabuk sak jora.Haphar bini wngna tong mani abo hai no wngwi tongo. Aro mungsa slaijak mani mari kwrwi. Bo phaina hwnwi kok rwlang mani tabuk phano pai yakho. O sejanairok wng kha borok hamya rok, tamo khe tabuk dukhu nangjak nai kubui hwn khe,borok kaham rok suda khristo phaina ni kok no sejalai tongo.Bohrok motha khatunglai tong mano bwkha swbaio. Bohrok ni uansukma rok bwswk se sitra, Khristo phaina ni kok no twilaiwi. Naidi borok no! Bo tai phai lia,Bo phaise phai lia.Mungsa juda wng glak, mungsa juda wngna bo kokya. Tamo ni hwn ba Bugra tabuk bo phai yakho, hai hwnwi chini khatung ma yakalai sinai da? Hai wng yaui, khase khatung lai di Khristo phaina sampa kha.
TWI KOTOR BAI HOR
Pitor a poito kwrwi rok no muitu khlai rwkha, swngchar gwnagwi twi kotor tor rwmano swngchar twio kwlwgwi thang mano. Khristo phaina bo abo hai no wng nai Mathai 24:37-38. Pitor Jisu samani kok no khwnajak. Tamo khe ulo Kaitor swngchar no hor bai se sokchanai. Omo kubui kubui da hor wng no? Twi kotor tormani omo kubui kubui da twi tor kha? Swngchar ni ha tola thok bai gas mairung rung twi khe rungjak, swngchar no hor bai sok nani chugo.Volkano no naidi abo no a manwi. Scientist rok sao swngcharni thok bai gas tong mani, abo chwng bai bisi chalthaya, chitham mail ha tola se.Ha tola khampronai manwi kwbangma tongo. Kok khe ahai se, Kaitor a khamjak nai manwi no samungo phwnang nai, hatola ni twimukh hai khe cherasarwi mano swngchar no sokna ni. Atom bom thaisa phatima bai se khamproi thango hwn khe, swngcha khamproi thang nani abo aswk kok kotor wngya. Eba swngchar chuknohani mungsa swk bai phano thutai komorwi mano. Chwng sai mano, Kaitor ni swprakna jora sokphai khe swngchar hor kutung bai goliui thang nai.Swngchar khamproi thapla chanani,chuknoha phai sokphai nai. “ Kaitor rwna hnwnwi kok rwmani a ha kwtal bai nokha kwtal no nasingwi tongo, aro se borok kaham rok tong bainai. “(2 Pitor 3:13).
Tabuk ni jora borok rok sak no belai sinai nuknai hai khe torjak baio. Bohrok kha khlaio bohrok joto no sai man bai o, tai sijak hwnwi.Tamo khe bohrok no omo hai khe no uansuk thai. Soitano haino yakar nai borok ya, swngchar ni kena wngwi bachaya sak. Bini a sadinota ni phan phunuk mani sal khati tonjak,bo sokomorjak nai.”Jisu habugra chaphai nai” Puila saiman na naidi, sejanai rok bachai phai nai paithak ni salo, bohrok sak motok tomung bai no tong nai.Bo phai nai hwnwi kokrwlang mani buko bo tabuk ? Bugra ni sal dakti no phai nai Borok hamya tai sejanairok bohrok ni tomung hamya yakaya,twi kotor torwi tong phuru phano.Suari okra totoro tam phuru khe butua rok ni sal bara rok ni sal no barawi khibinai”Ang omo no poito khlai manya.” tai “ang kha khlaio omo kubui bo wng glak.” tai “ang nukbo nukya kho.”Hai wngya phano bo kok rwlang mani bising twi, kwtal swngchar tai kwtal chuknoha snamjak phinai tai aro borok soijak rok tong bai nai. Swbai khibijak suk bai nai hai wngya, tamo khe tai uaisa kwtal khe tangjak phinai se. Salkabai bwkhak nasingwi naidi, “Norok ni sakao khe ani bujsoi ni sal kasanai.” (Malaki 4:2).
Chini langma o omo rok nang de nang phai no ? Pitor sakha, bwtang 14. Chwng kaham khe samung tang tong na nang nai,khakchangwi tong lai na ni, khain kwrwi khe, tai chini sago tena nangjak ya khe, tongna bagwi ma chaitok lainai. Hus kwrwi khe ta tong di, tamo ni hwn ba bo kisa lerwi tong kha, Salsa Bugra Jisu achomsa khe phai nai .Bo lerwi tong khe , bwkha logwi nasing di. Bo phaise phai nai tamo ni hwn ba Bo wng kha kha longwi nansing nai, chwla tai bwrwi rok no jora kaham rwi tongo Bono poitoi khlai yachakna ni.
Bo phaina no nasing tong twtwi bahai khe langmao tong na nang lai nai, abo no se uansuklai thai! Chwng dakti no khlai thai kwthar khe tong nani.Bugra phaina ni kok no poito khlaisugwi tong thai.Ulo khe chwng daktino kok kaham salai tong nai. Hus khe kok sadi,khatungwi nasing nano bwkha rwsugwi tong di. Bwkha kuar khe tong di, nwng bo bai ma tongwi nai.( 2 Pitor 3:14). Nwng bo phaina hwn mano nasingwi da tong? Nini langmao nwng bahai nade nangjak, tai nwng tamo hwn.
Pitor paithak ni jora no hus khlai mani kokthai wng kha “Khathonwi” tong di. Omo hus khlaimani , Paithak jora khathoinya hwn khe, nwng bo chaya borok rok ni logi tlang thangjak nai,tai nini uansukma kaham tong mani slaijagwi thang nai.
SIDI TAI TORDI
Poito kwmai thang mano manphina hwn khe Phola “torna” nango. - Chasai tong na nango. Khairokma mana nango tai mwthangnaisa Bugra Jisu Khristo no sini sukna nango.Nwng sima nukma o torwi da tong ? Khristian ni tomung kaham no wng kha chaya phwrwng nairok ni yak ni kati tongma ni daseng .Khristian poito raida kwrwi khe chaya phwrwingirok ni yak ni kati manya.Nwng torya hwn khe, khathonwi tong di wngya khe nwng kwlai thang nai, kwmalang nai. Chwng tabuk swngchar ni borok hamya rok bai se tongo, Kaitor ni ari rok bai tai bini kubuio. Kwthang manwi hwn khe tor thai tongo.Torya hwn khe langma bo kwrwi.Tornani yaphang wng kha, Khristo no sini mani. Chwng torwi no tong kha hwn khe Khristo no solsugwi tong nai.
1,2,3, JOHON tai JUDE |
Jisu Khristo chini Langma,Kubui,tai Lama Chwng no mwrwknai.
O koktun swinai wng kha khoroksa chakra Johon chonghor, bisi 90 A.D. Epis kamiyung ni. Tai kubun swinarok hai khe bo khungsa mothani mung khujak ya, swngchar ni Khristian rok ni bagwi se swio.Khungsa Mothano phano mung khuya., khoroksa borok ni mung phano khujak ya. Bo joto swngchar ni khristian rok ni bagwi se swio , okra chakra chwrai khonai bebak borok ni bagwi. (1 Johon 2:12-14).Bo khristian rok no hamjagwi ringma khe “teknia’ hwnwi, omo wngkha “khoroksa achainai” “Kwlwi bwsa” hwn mani. Kaitor twidulwi tong ma khe achai kwtai wngjak bini bwsarok no.
Tamo wngwi Johon kothoma kaham no swi kha a kok no sai khwna rwkha. -” Jisu Masia phia Kaitor ni sajla hwnwi norok poito khlaiwi omo ni bising twi bini mungwi mwthangjak thung hwnwi se o kok rok no swijago.” (Johon 20:31).Bo o koktun swima khe Khristo no poito khlai nairok SAIMAN THUNG, bohrok molbrum brum ni langma man nai.(1 Johon 5:13).
Johon 20:31 no phiogwi naidi, tai 1 Johon 5:13 no logi kaisa khe khuktang di. Kothoma kaham swijakma khe borok rok no sana ni naio, bahai khe molbrum brum ni langma man nai. 1 Johon swijakma khe poito khlai nairok borok rok molbrum brum langma man kha. “Jisu no Khristo” hwnwi poito khlai nairok. 1 Johon no nukjago bo wng kha Kothoma kaham Johon no logi rwnai. Chwng oro nugo kokthai “Poito” Johon kothomna kaham kuplung. Tai 1 Johon no khe nugo kokthai “sidi” koktun kuplwng .
O barasa koktun no se kokthai “ SIDI” hwn mani thamchi jora hwnjak,English Baibelo, a kokthai no man khe tola dari rigwi ton di.
Mungbwrwi samung ni bagwi Johon omo rok no swio.
1, Bohrok no khatung rwnani …………………………1”4
2. Bohrok sumsok ta khlai sithung…………………….2:1
3. Bohrok chaya ni kati tong thung ……………………2:26
4. Bohrok sibaina wngthung ……………………………5:13
Khoroksa borok abo no mung phar kha, “Soi soi tai kubui koktun.”
Omo wng kha sak poito chamani kok tai khatungjaknai puila ni simi no. Johon wng kha Jisu bai hamjak kukjaknai sagri. Kalbari Kruso bwtharjagwi tong phuru bo bini krus yaphango bachajak. Bono a phungo mangkhor bukchano naisonwi nai , Jisu kwthwi ni bachamani salo.Tai Patmos o tong phuru Phola bai khe tisai tlangjak nai, Chuknohani duglam no phiokjak nugwi nai.Aswk wngwi thangma rok ni kok no sakhi rwnai.”Chwng sai mano” hwnwi bo sao, aro mungsa bwkha bangjak nai kwrwi, “ Chwng Apha tai bini sajla Jisu Khristo bai thansa khe tongma hai norok bo chwng bai baksa bohrok bai thansa wngthung hwnwi se chwng khwnama nukma no ma sao.” - JISU ! Johon chwng no sakha,bo sima nukma rok no . Langma ni kokrok no bo khwna kha, nuk kha, tai yago twi wi samung bo khlai kha.Bo khatungjagwi tongo bini kok no khwna nairok bo Apha Kaitor tai bini sajla Jisu Khristo bai kwthalai tong thung, tai tongthokma kuplwng wngjak bai thung. (1 Johon 1:3-4, 7;2:13-14).
Khristo wng kha Kaitor,bo mang naui borok rok bai tong phai kha, borok rok bini khorang no khwna kha, Bini mwkhang no nuk kha, Bini hamjakma yak bai tangjak bai kha. Abo hai khe no Kaitor bono borok ni thani tonphai kha, chwng bo bai kwthai tong nani tai bono logi rwna ni.Bo bai kwthai tongo hwn ma khe bini kok no khwnai tongna ni.
Kaitor chwng no bo bai kwthai tong na muchungjago tai bini bising twi khoroksa tai khoroksa bai kwthalai tong nani.(1 Johon 1:3)
Johon chwng no hai hwnwi sao, khristian rok hai khe poito simi khlai ma bai wngya, tamo khe khristian hai khe se tong nani nango. Berem 1-3 o khe chwng oro nugo , chwng khristian rok hai khe da tong. Berem 4 bai 5 o khe chwng khristian hai khe da poito khlai tong,Pherang kok khe se pherang ongkhoro. Poito khlai khe se langma tai sakhi. (1 Johon 2:3).Baksa borok rok sao bohrok Kaitor no poito chao, tamo khe tongma hwn khe soitan hai.Omo hai wng thai kwrwi,.Chini tongmani chamani kwrak wngsukna nango,chwng poito khlai tongma hai khe.Kubui khe tong di tai kubui no poito chai tong di.”Tumung no chwng bo bai thansa khe tongo hwnwi saui mwnago tong khe chwng kogo bo tai samungo bo tatal wng mani kwlaio.” ( 1 Johon 1:6).
Koktun Johon no Kaitor ,
Kaitor wng kha Pohor …………………..1:5
Kaitor wng kha hamjakma ……………..4:8,16
Kaitor wng kha soichajak………………..2:29
Kaitor wng kha Langma …………………5:11-12
Kaitor wng kha Kubui …………………… 2 Johon
Kaitor wng kha Kaham ………………… .3 Johon
TOMUNG KAHAM
1 Johoin 1:1-3:24
Johon chwng no mungsini khristian rok ni tomung rok no sai khwna rwkha. Omo rok no khuktang di tai Khristian rok no sui naidi. Bohrok no kwlaisa khe no sai man nai, tamo ni hwn ba kaisa kaisa khe sinirwjag , “chwng sakha hwn khe” eba “bo salang kha.” hwnma bai.Puila amjokma - Chwng mungsa sao tai mungsa khlaio. Khristo nai twi khe chini langmao tongya, chwng khlaina nangma rok no khlai ya, bo bai kwthasugwi tong ya.
Kok bai sana khe bwsak se kwlai, abo hai khe samung khlai nani belai kuthuk.Moody sao, Kok sama khe dut ni sor hai tong ma khe ghi tisajak dut hai.”Chwng Apha tai bini sajla Jisu Khristo bai thansa khe tongma hai norok bo chwng bai baksa bohrok bai thansa wng thung hwnwi se chwng khwnama nuk mano norok no bo ma sao.” (1 Johon 1:3).Chwng kok baksa, lama twngsa tai thansa khe tonglaina nango. Achuklai thansa khe chalaina nango. (Phunukjakma 3:20). Chwng nok kaisa ni borok ( Epis 3:15).Kaitor khe chini Apha Jisu khristo khe chini takhuk Okra.abo ni bagwi ang wng kha Raja ni bwsa. Abo hai khe no ang ma tong thai. Kwthalai tong khe tongthokma phaio. (1 Johon 1:4).Kiching song bai kwthalai tong mani slai tai mungsa khtungma kwrwi.
Ang Kaitor bai baksa khe pohoro himo.”Kaitor wng kha pohor , bini bisingo kisicha phano mwnakma kwrwi “ (1 Johon 1:5). Ang bini logi himwi tong khe ,ang bini hamjakma pohor tong nai tai khairokma man nai.
KAITOR BAI BAKSA TONGMANI MUNGSINI AMJOKMUNG
Swkangsa Amjokmung - Pohoro him mani.
Tumung no chwng bo bai thansa khe tongo hwnwi saui mwnago tong khe , chwng kogo bo tai samungo bo tatal wng mani kwlaio. “ (1 Johon 1:6)
Nwng sitwtwi sumsok khlai tong mani da tong ? Nwng khristo bai tongya hwn khe. Bo nini bwkhao kok sanai tai nini langmani sumsok no phunugwi rwnai.(Epis 5:13). Khoroksa khristian Kaitor bai kwthai tong khe, bo tai kubun khristian rok bai khatunglai tonglai man nai. (1 Johon 1:7).Nwng uaisa phano da holong bwsa jora kolok romwi hao kwlaijak no khocha kha? Nwng abo no khochama ni logi logi no, selengjak nai abo letapeta wngjak. Pohor sumsok no phunugo. Sumsok tong khe Khristo bai hakachal wng nai, tamo khe Khristo ni logi tong khe sumsok hakchalo thang nai.Nwng bono san mani da tong, nini bwkhao pohor tubudi hwnwi?
Swkangnwi Amjokma - Sak no sumgwnang hwnwi nadi
“Chini sumsok kwrwi hwnwi tumung no sa khe chwng sak no bandima hakhe chini thani kubui kwrwi.” (1 Joho1 :8). Nwng sumsok khlai tong khe Kaitor bai kwthai man glak, nini langma uaisa bai mungnwi tomungo tongwi man ya. Kaitor chwng no chini sumsok no phukuk mang tongo, Krus sakao uaisa bai no chini sumsok ni rwthai tong mano rwi paikha.Tai mungsa rwna ni nangli ya. Tamo khe tho sai man lai anw, Chwng chini sumsok no bini thani gosi khe, bo chini sumsok no sucha nai, swngchar ni tomung chamung bai chwng no swkagwi khibi nai.
Kheto khlai chanaisa salsa kheto al bai na thang kha, baiwi tong phuru hao holong thairok man kha abo no tisai khibi bai kha. Tai ni bisio ha kaham wng na bagwi. Hai no hai tai ni bisio bo hai no khlai kha ulo khe kheto tai holong manli ya. Bo abo hai khe no holong kheto ni norwi khibi bai kha. Abo hai khe no chini langma o bo , Kaitor chini langma o huijak tong mani sumsok no khibi rwo .chwng sai manya a sumsok huijak tong mano, Kaitor bini phola bai khe rutugwi khibio. Bwkha ta baidi, tamo khe bini Phola Kwthar bai khe sumsok yakana nai di.”Chwng Kaitor ni thani chini sumsok rok gosi khe bo kok narwgwi soi khe nai nai; hakhe bo chini sumsok rok no nakar nai, phia chwng bebak samung hamya khlai mano suchanai.” Man de mano maya bwkha bangwi ta surisan di.Mung khuwi Kaitor ni thani surisan di.Omo kungchukma kwlaio, bwkha bwthar sugwi manya, jolima kuplwng, Kaitor no hamjak mani slai tongthok chathok no hamjak kugo. Omo jesa phano wngthung Kaitor ni thani tlang di, tai sandi,tamo nang omo no sai khwna rwdi. Tai Kaitor smai tangwi kok rwmano muitu khe rwdi. “ Bo wng kha kok narwk nai tai kubui,chini sumsok simi nakar glak, bebak chaya sumsok no suchai khibi bai nai.”Chini mapha chwng chaya khlai mano nakarma hai, Kaitor chini hamya sitrano nakarwi kwthar khlai nai.
Swkangtham Amjokma - Kaitor ni kok khwnai tong di
“Ang bono sinio hwnwi saui bini dagima hai khe tong ya, khe a borok wng kha tatal a borok ni thani kubui kwrwi.” (1 Johon 2:4). Kok khwnai tong mani wng kha amjokmung kotor, Kaitor kok kwrak khe sao, Nwng sak no khristian hwn khe tai bini kok khwna ya hwn khe, nwng wng kha tatal borok. Khoroksa khristian hwn khe bo Kaitor ni dagi mano khwnai tongo.
Khristo tamo rok no dagilang kha ? Nini bwkha bai phola bai tai mang bai khe nini Bugra Kaitor no hamjak di. Tai nini nok ari ni borok rok no, nwng sak no hamjak twi khe hamjak di. Nwng nini Kaitor omo hai khe hade hamjak ? Nwng sak no kisa amjogwi nai di. Nwng Kaitor no jora rwda rw tai juda samung rok ni slai. Hakhe nwng Kaitor no bwkha bai hamjak ya. Nwng nini langmao mungsa swk kotor khlaina da muchungjagwi tong, abo bai nini mung tornai, rang khanai tai tongthokma man nai.? Hakhe ang Kaitor no sinio ta hwn di , nwng bo dagi mano se khwnaya hwnkhe. Kaitor nini langma no twiwi tamo muchungjagwi tong, nwng sai da man ? Nwng kok khwnai tong nai da? Omo se nini khristian langma o amjokjak mung.Nwng bini kok no khwnai tong nai da? Tabuk bo khorang kwchang khe swnghorwi tongo? Uaisa uisu Kaitor kok sama no chwng khwna na muchungjak ya. Chwng bini kok khwna na nai ya. Tamo ni hwn ba chwng kirio Kaitor muchungjagwi tong mano khwna nani.Sikla rok langmao samung khlai chana no uansugwi tongo.Kaitor chwng jotoni langma ni bagwi samung khlai na chongwi tonjak. Bo chini langmani bebak yaprino chongjak. Borok kaham ni yapri le Kaitor bai chongwi serwjak.Chwng bebago no kok khwnai tong thai,Sumsok khlaijakya kheno paio.
Khristo tamo dagi lang kha ? Nini Bugra Kaitor no hamjak di tai nini arini borok no bo hamjak di, sak no hamjak twi khe.Bwkha bai Phola bai tai mang bai khe hamjak di.Nwng Kaitor no omo hai khe hade hamjak? Nwng kisa sak no potali naidi.Nwng Kaitor no hamjak mani slai swngchar ni T.V. rok no da hamjak kuk. Hakhe nwng Kaitor no hamjakma kwlai ya. Nwng nini langma o mungsa khlai na hwnwi uansukma da tong, mung tornani, rang gwnang wng nani, tai sak tongthok tongna ni? Kaitor ni dagimano khwnaya hwn khe sak no Kaitor no sinio hwnwi ta hwn di.Nwng saida man, Nini langma no twiwi Kaitor ni muchungma tamo? Omo no wng kha nini l khristian langma potalijak mani. Nwng Kaitor ni dagimung no khwnai da tong ? Bo nono khorang kwchang bai swnghorwi tongo .Uaisa uisu chwng muchungya Kaitor ni khorang khwna nani.Chwng kirio bini muchung mano sai man nani.Kaitor chwng joto ni bagwi samung khati chongwi tonjak. Bo chini langma ni joto yapri no naichomwi tongo, Borok kaham rok ni yapri Bugra se serwo. Chwng bo dagilang mano bebak khwnai tong na nango.
Bebago no poito kwrwi khe sumsok khlaio.
Nwng sinani cheng nai Kaitor ni muchungma no, khristo o torwi tong khe, bono tai bo kaham khe sisuk baina ni.Omo khe kok kubui, nwng kaitor no sini kha hwn khe - Bini muchungma no bo sai man bai nai.”Bini dagima rok no khwna nai borok bo bini bisingo tongo. Tai omo twi khe bo chwng no rwmani phola bo chini bisingo tongo hwnwi chwng sai mano.”
(1 Johon 3:24).
Khristo sao, “Ang dagima hai khlai kha hwn khe se norok ani bayab.”(Johon 15:14). Bini a dagimung beremo no manthogo:”Aboni bagwi no norok kiching norok hamjaklai tong di.” (Johon 15:14).
Swkangbwrwi Amjokma - Khristo ni tail khai tong di
“Ang Kaitor ni bisingo tongo hwnwi sanai borok bo Jisu Khristo tongma twi no tongthai.” Chini langma khristo no solwi tong thai, Khristo sao, Norok swngcharo som hai.Som manwi sokmani hamrwo.Nwng luku rok no sok mani hade hamrwo. Nwng kok sama rok kaham khe da sa? Kaitor ni mung no ereng khuwi hamya da khlai. Nwng borok bai tong phuru chajakya rok da wngjak.? Khoroksa chainis bwrwi hai hwnwi sao, “ang sai mano tamo wngwi Jisu sakha,”Norok swngchar ni som.” Tamo ni hwn ba som cha khe borok rok twi kangjago.’ Khristian borok rok Khristo no ma kang rwnai Nwng borok rok no khristo no kade kang rwi man ?
Borok rok nasikna suda selerjago: Kisa borok se Khristo no man na muchungjago. Abo ni bagwi Khristo muchungjak ma khe , chini bising twi phunukna ni.Rum ni khungsa mothao naithok rikja tongo, abo wng kha nok ni siling sakao. Aro habwi khe no nono aina thaisa yapharjak nai.Omo kisa uanama singcha hai borok himlai nailai tong phuru kuchuk tola a rikjak manwi no nailaio. Bohrok a naithok no aina ni bising twi khe nailaio, gwdna ruailai wi. Nwng yamorok yachakna nang nai, Nini bising twi Khristo ni naithok tongmung nukjakna nango.
Swkangba - Buino hamjak di
“Ang pohor o tongo “hwnwi saui bini takhuk no naslenai borok bo tabuk suda mwnago no tong kho.(1Johon 2:9).
Kaham khe khristian langma no amojakma ni wng kha, hamjakma
(1Johon 2 7-11).Hamjakma borok no slai khibio.Hamjakma bai borok no kaham khlai na phwrwngo.
Kaitor bui no hamjakna kok no sao, sak sak ni tomung rok bai. Mungtham tomung tongo buino hamjak thani: Nasle mani, Borok bwthar mani ( 1Johon 3:15) Sak nangya wng mani _ naslena mungchung mani samung nangjakya.(1 Johon 4:20-21).Hamjakma, hamjak mani sak sak no juda wngwi thango.(1 Johon 2:9-11, 3:14). ; Mang - mang bui ni kaham nai o. (1 Johon 3:16-18); Phola - Phola bai buini kaham naio.
Swkangdok - Swngchar bai halok
“Swngchar no hamjak khe le norok Apha no hamjagwi manya.”(1 Johon 2:15).
Chwng tabuk kwthang tong male hamya swngcharo se tongo.(Galatia 1:4). Tabuk bohrok tong mani tang bwtang khristian rok ni tomung bai solya. Bohrok kok khwnai tong mano nuk khe, naidi bohrok mana khlaijak tomung rok no se tong mani nukanw.
Joto sumsok no a mungtham tomungo tong mani nuknai:
1.Bahan bwthwi ni sak motok.
2 .Mokol ni naithok
3. Sak ni langma kungchukmani.
1.Bahan bwthwi ni sak motok.
Sak mang ni bising twi se belokjakma phaio.Kha muchungjagma tai muchungsugwi man nani. Soitan Jisu no omo hai khe no belok phai kha.Jisu salbwrwichi maichaya tong mani jora, bo ok khiujak mani jora.Omo bwswk se jora kaham tong mani belokna bagwi ! Omo hai khe no soitan Ebi no bo belok kha. Ra ra bisi romwi soitan borok rok no belogwi phaio , a lama wng kha soitan ni belokma ni kaida, abo bini daseng borok rom mani. “O holngthai no auang snam di ” hwn kha,o belokmung wng kha sak tongthok tong mani,sak no mechen mani.Chana muchung mani wng kha kaisa soitani kaida chwng no choprob nani.Chana nang mani wng kha ,sak hamna ni , omorok nase nango. Chana simi nang mani kwlai ya. Mungsa nang mani hwn khe, Kaitor no poito khlai sak yapharsugwi tong nani tai bini dagimung rokno kok khwnai tong nani.
2.Mokol ni naithok
Soitan mungsa daseng bai mechenwi manya hwn khe tai mungsa daseng no samungo phwnango.Jisu no hathai kuchugo tlangwi haphar no phunuk horkha . (Mokol ni naithok) Swrapsa baino swngchar gwnawi phunuk kha.”Tumung nwng ano khulum khe omo rok bebak nini wng nai.” (Luk 4:7).Soitan omo bai uainwi belok kha.Borok rok tamo no khulum lai, gwnang wng na ni,borom man nani tamo ni hwn ba borok rok swngcharo nuk mano man na muchungjago !
Nini mokol Phola no phula snamwi mano.Hus wng di mokol bai nukmano. Nwng hamya manwi rok no nasik khe bwkhao mari rikjago. Nasik phuru hus khe nasik di.
3.Langmao kungchuk mani
Joto borok no langmao tangbaisukna muchungjago,Soitan Jisu no nokthar ni nukhung sakha tlang kha tai hai hwnwi hwn kha, nwng Kaitor ni sajla hwn khe oro ni hao bakhlai di, Nwng suari rok bai yachakjak nai. Bo nokthar nukhung ni bakhlai khe dati no bui sai man bai nai tai sinijak nai, Borok rok bebak bai sinijakna muchungjak baio, omo bo mungsa belok mung. Borok wngwi joto no torna muchungo tai joto bai sinijakna muchungo. Bwswk borok rok bui bai sinijakna bagwi muchungjak bai,omo hai khe sinijak mani sokat man na muchungo. Chwng uaisa bai no sinijak na naio. Chwng lama bara twi thangwi belokjago, rwng swrwng thani, rang gwnang wng thani, tai borom bai phan gwng wng thani .Chwng paithago man na muchungwi chini phola no phalwi khibio. Jisu bini bwskango swngchar no nugwi tongo, omo bwswk se barasa jora,bini bwkhao hamjakna bo kok rwjak mano. Bo swngchar ni bugra wngwi no pai kha mun, Bini samung wng kha swngchar ni mwthang naisa wng nani.
Swkangsini - Nini langma bai holok kwrwngjak phunukna ni
Chini langma o bono Khristo hwnwi gode gosi nakha ( 1 Johon 2:22). “Tumung norok bono kaham hwnwi saui man khe, Samung kaham khlai nai joto borok rok no bini aroni achai mani hwnwi norok swrai swrai khe sidi.” (1 Johon 2:29). Borok rok chwng no naisklai tong, “soichajak khe tong di”. Kebo Jisu bai kwphai tong khe, bo bwthai thainai Jisu ni bwthai hai khe, abo no soichajak wng mani.
Aro kisa bwtang tongo, berem 3:1-10 omo rok no kisa bujina tugo,a kok ni yaphang no sai manya hwn khe. “Sumsok khlainai borok bo kerong swbaima kwlaio, sumsok khlaima wng kha kerong swbai mani.” ) 1 Johon 3:4). Khristo no chwng Kaitor hwnwi sai man khe, chwng bai tong phai nai no. Hakhe chwng sumsok khlai glak. “Bini bisingo tong nai borok bo sumsok khlai ya, sumsok khlawi tong nai borok le bo bono nukbo nuk ya bwkha o bo sini ya.” (1 Johon 3:6). Tai bwtang 9 no “ Kaitor ni bwsa hwn khe bo tai sumsok khlai li ya, tamo ni hwn ba Kaitor ni tomung bini bisingo tongo; Kaitor bini bupha ba tai sumsok khlaiwi man li ya.” Khristian rok kwrak khe belokjak phuru sumsok khlai phano mano. Tamo ni hwn khe bo sumsok khlai mang le tong ya.Je borok sumsok khlai mang tong nai, hakhe ma uansuknai bo mwthangjak ya khwna.! Kaitor sumsok no nasik twi kheno chwng bo sumsok no ma nasik nai.Sumsok morokma le Bini sajla bai baksa !
POITO KHLAI MANI MANTHAI
1 Johon 4:1-5:11
Chwng kwthang tong na hwn khe poito ni raida nango, Kokthai “tongthar raida” omo Latin kok ni se phaio, “Credo” English kok bai khe Creed. Abo hwn ma khe “Ang poito chao” Chini bwsago sumsok tongo abo no chwng yapharwi rwnai, tamo khe chini bwkha ni sumsok tai sak ni morji ni bising twi tong mani.Nwng poito khlai omo hai khe tong mano, Kaitor chajago.
Nwng poito khlai tong manya Khristo ni kok kubui wngya hwn khe. Tai omo hai khe no Bo bai kwthai bo tongwi man ya. Johon ni jora chaya phwrwng nairok, Jisu Khristo dukhu manwi bwtharjak mano poito khlai ya tai kwthang bacha mano bo poito khlai ya. Bohrok hwn kha, Jisu wng kha khoroksa borok chwng hai khe swngcharo phai nai tai thwilang kha , Bo Kaitor wngya.
Nwng gosi ya wngwi manya Jisu Khristo kruso thwi mano tai nini sumsok nakarjak mano. Nwng Khristo kwthwi ni kwthang bachamano bo poito khlai yaui tongwi manya. Khristian wngwi jora kaham man kha, Khristo ni logi tongna ni. Khristo no Kaitor gosia bo wngwi manya.Bono chini Apha.Nwng sima nukma ni bising twi no sumsok chengjago. Nwng tamo no poito khlai topng ? Khristo simi no chwng no phwrwng nai.Chwng bahai khe poito khlai abo hai khe no tongna naio.
Tongthar raida nang ma da kwlai? Johon 3:16 no khuktang di, omo no twiwi uansugwi tong khe, omo hai hwnwi sao, “Jesa phano poito khlai khe thwi ya ni langma man nai.” Khristian wngma wng kha Khristo no kitingwi. Khristo kwrwi khristian mungsa samungo chukya.Omo kwthwi se. Chini poito kwrwi hwn khe , Chwng kwthwi se. Chwng poito khlai tong khe, , chwng kwthang tong nai.(Rum 10:9-10).
Kwbangma khristian rok no Khristo kwlwi bwsa. Bohrok lama kororwi tlangjago, kwtal khe chaya phwrwng nairok bai.”Doctrin ni nobar hamyarok bai “ Bui bai kobolwi tlangjak baio.Bohrok ni bwkha uduru muduru wngjak khe bwkha baijasugwi thango.Abo hai khe no joto borok rok no amojokna lama rwjaknai, tongthar kubui da naina ni.Kok khe belai kubui tabuk ni jora kwbangma tongthar ongkhorwi phai kha. Johon amjokna ni kok no swrai swrai khe sai kwlang kha,1 Johon 4:1-3, “ Bebak Phola no poito ta khlai di, tamo khe phola rok Kaitor ni aro ni da potali nai di; tamo ni hwn ba diari phatra kwbangma swngchar gwnangwi ongkhor kha. Nwng a phola Kaitor ni da Kaitor ni ya omo twi khe saoui man anw, Jisu Khristo no borok wngwi phai kha, hwnwi gosinai borok bo Kaitor ni aro ni phola no man kha tai Jisu Khristo no borok wngwi Kaitor ni aro ni phai kha hwnwi gosi ya borok bo Kaitor ni aro ni phola no manya,Abo wng kha Khristo ni kena arini aro ni phola se, abo no phai nai hwnwi norok khwna kha; tabuk abo swngcharo phaiwi se sok phai kha.”
CHWNG TAMO NO POITO KHLAI NAI ?
Saka ni bwtangrok no twiwi Johon kok thaisa thainwi salang kha.
1.Jisu Khristo bahan bwthwi twiwi phai kha - “Bahan” (1 Johon 4:1-2;5:20-21).
Omo no chwng kaham khe sai man na nang nai.Jisu swngcharo tong lang phuru Kaitor borok ni bahan bwthwi no chumwi tongo.Bo borok wngwi tong phai kha, borok rok ni bodla thwina ni, bohrok ni sumsok no buphango twiwi thwuina ni.
Johon swi kwlang kha, “Kok mang wngwi chini bisingo tong phai kha, hakhe chwng bini chwngsacha nuk kha, abo khairokma bai kubui bai kupulwng ; Bupha ni songdari sajla hwnwi bo chwngsacha no man kha.”(Johon 1:14).Khristo swngcharo thamchitham bisi tong lang kha. Bo aswk no kwthang hai wngya. Khristo agi Apha bai tongo sirisity ni swkang no tongo.
Bisi 2024 ni swkang a jorani borok khoroksa swngcharo phai kha, puila phai mani. Bo a korai nogo no langma cheng mani wng ya. Bo aro borok ni mang naui phai mase.Bo swngcharo bisi thamchitham jora tong lang kha.Bo thwikha, phobjak kha tai kwthang wngwi bacha phi kha. Bo kiphilwi thang phikha, Bo phai mani aro no aro.
Uansugwi naidi Bo bahai khe swngchar ni borok rok bai yachakjak kha,, puuila phai phuru. “Bo bini hao phai mani se, hai phano bini borok rok bono yachak sokli ya.” ( Johon 1 :11).Bohrok uansugwi phano nailia ya o borok “Bahan bwthwi ni borok “ bohrok ni mokol bwsakngo tong nai no Kaitor hwnwi poito khlai li ya. Bohrok bono Kaitor ni ari kok hamya sanai hwnwi se romwi nalai sio.Bo sak no Kaitor hwnwi sinimung rwmano.”Apha bai ang chwng thansa se.” (Johon 10:30). Abo ni bagwi no bohrok bono bwtharo. Bohrok bono poito chaya Jisu Khristo no Kaitor, bahan bwthwi ni mang nauiwi phai mano.!
2.Khristo no Kaitor hwnwi chwng poito ma khlai nai (1 Johon 4:15;5:5). Bono Kaitor ni sajla, songdari sajla.
Jisu Khristo no poito khlai yarok tai Masia hwnwi gopsia rok wng kha
tatal. (1 Johon 2:22) Smai Kwcham ni diari rok chwng no sao Masia phai nai.Suari rok rwchab phuru sao Bethelehem ni a kwlwi bwsa bono Masia diarirok bai sajak nai.Simeon nuk kha Khristo a kwlwi bwsa no. (Luk 2:25-35).
3. Kaitor wng kha hamjak nai , poito ma khlai nai.(1 Johon 4:8)
Swngcharo mungsa bai phano suthai kwrwi Khristian hamjakmung no.Omo ni phan no nuk kha , wngwi tong marogo “Kaitor wng kha hamjakmung.” Berem kitingwi omo chini hamjakmung wngya,hamjakmung tamo a kok se hamjakmung wng kha belai no kaham.Tamo khe Kaitor ni hamjakmung kotor tai kwbang .”Hamjakmung wng kha Kaitor ni,Kaitor se hamjakmung,omo no bini hamjakmung ……. Bo chwng no hamjago; Bo chwng no kaham khe no hamjago;Chwng bo bono hamjago,tamo ni hwn ba bo chwng no puila hamjak kha.” Hamjakma chini bwkha no slai khibio, chini sak no norwi khibio. Chwng Kaitor no hamjagwi manya buino hamjagwi manya hwn khe.Abo ni bagwi chwng buini hamari ni lama wngwi bachao tamo ni hwn ba Kaitor chini bisingo tongo.
Kaitor ni hamjakma chini bisingo tongma bai tai mungsa phano chwng no kobolwi manya.”Kaitor chini bisingo tongo.” ( 1 Johon 4:12). Khoroksa borok Pastor ni thani thang kha tai bono sakha ” ang norok ni thongtharo hab na muchungo.” O ani takhuk hwnwi Pastor hwn kha, “Chini tongthar se nini bisingo ma habnai.” Kaitor ni hamjakma phunuk kha, Bini Sajla no rohor kha chini sumsok ni bodla thwina ni.(Johon 3:16; 1 Johon 4:9-10).Jephuru chwng krus no nasik horo, aro Kaitor bwkha bai chwng no hamjakma no nuhuro. Krus ni lama twi no Kaitor chwng no hamjakma no phunugo.Omo wng kha molbrum brum ni hamjakmung , jora sokphai kha ba jotono phunuk bai kha. Kaitor no hamjakrwna bagwi Khristo thwi ya.Kaitor borok no hamjakma bagwi se thwio, molbrum brum ni hamjakmung bai Kaitor wng kha hamjak nai. Chwng mwthangjak mani, chwng no nasigwi ya,tamo khe Kaitor hamjakma bai se, Kaitor wng kha hamjaknai Kaitor!
Kaitor khoroksa khorsa khe joto no hamjago.Tamo khe a khoroksa khoroksa dopha ni samungo ma nang nai Kaitor wng kha nukjak ya tai kwbangma borok rok Kaitor ni hamjakma man na nango. Abo ni bagwi chwng phunukna nang nai bui no hamjagwi.Je phuru chwng buino hamjago, chwng Kaitor hai wngwi thango.Chwng khoroksa tai khoroksa bai hamjaklaina nango.
1. Khristo chini mwthang naisa hwnwi chwng poito ma khlai nai. (1 Johon 10-12).
Khristo rohorjak mani “chini sumsok ni bagwi bujthumjak na ni.” tamo ni hwn ba sumsok borok no Kaitor ni hamjak mani aro ni noro, “Sumsok khlai khe mathwinai.”(Rum 6:23). Abo ni bagwi Khristo chini sumsok no bini sago nakha, Kalberi kruso tai Kaitor khairokna ni jora snamwi rwkha. Khristo thwima bai bujthumjak mano kha phurjak kha , sumsok gwnang rok ni rwthai tong mani kerong ni bising twi. Langmani bagwi bujthumjakna nango omo Khristo bini sak no yapharma bising twi se wngo, abo ni bagwi chwng molbrum brum ni langma man kha. ( 1 Johon 4:10).
“Kaitor ni sajla no poito khlai nai borok bini bwkhao o sakhi ni kok tongo. Phia Kaitor no poito khlai ya borok khe Kaitor no tatal hwn mani kwlaio, tamo ni hwn ba Kaitor bini Sajla ni bagwi sakhi rwmano bo poito khlai ya, . Hakhe omo no sakhi rwmani : Kaitor chwng no mwthang phai kha , phia abo bini Sajla ni thani se tongo. Sajla no man nai borok bo langma no man kha, Kaitor ni Sajla no man ya borok bo o langma no manya.” ( 1 Johon 5:10-12)
KAITOR BAI HAMJAKMA
Chini Khristian poito o hamjakma wng kha amjokmung kotor. “Chwng saui mano chwng thwina ni lama barwi thangna ni lamao sokphai kha, tamo ni hwn ba chwng khoroksa tai khoroksa no hamjago. Hamjakya borok khe bo thwima o se tongo.”(1 Johon 3:14).Kokthai “hamjakma” English Baibelo 48 jora sajak tongo Johon koktun swimao. Chwng nuk kha “Hamjakma” no 1 Korinth 13 beremo, abo bahai khe samungo nang kha.
“Hamjakya borok bo Kaitor no sini ya, tamo ni hwn ba Kaitor wng kha hamjakma.” ( 1 Johon 4:8).
Bwkha slaijak bwkha wng kha hamjakna se. Chwng sabo ni thani hamjakmung no man? Chini bwkhao no tongo. Hai nwgya, Kuchuk saka ni se. “Bo chwng no swkang hamjak grakha ba chwng bo bono hamjago. “ ( 1 Johon 4:19). Chwng hamjakya hwnkhe tamo wng ? Kaitor sao, chwng Kaitor no sini ya kho.
Chwng bono hamjakma ma phunuknai, khoroksa tai khoroksa no hamjaklaiwi. ( 1 Johon 4:17. Je borok bwkha bai hamjak nai bo Kaitor bai kwthai tongo. (1 Johon 4:16). Tamo khe je thaio hamjakmung kwrwi aro kwthalai mung bo kwrwi.( 1 Johon 4:19-20).
SOKAT KOTOR
1 Johon 5:12-21
, Khristo langma ni sokat wng kha paithak ni bwtang o :
Thwiya ni langma man kha ………………………….5:13
Surisan mani Phan …………………………………...5:14-15
Kok kwcharwi surisanma………………………………5: 16
Kwplai ……………………………………………………5: 18;5:4-5
Kothai “saui manthung” hwn mano tola dari rigwi ton di, bwtang 12-20. Khristo no sini suk kha hwn khe bwkha ragwi tongo. Johon o kokthai “saui manthung” hwn mano 40 jora salang kha, o koktuno. Kubui khristian hwn khe tongthar raida ni slai phano kotor- omo mungsa swk no kaham khe sai man mani, tai bwkha kok samani. Khristo chwng no phunk kha bo chini sumsok sucha mano, abo chwng sai mano.Chwng tai bo sai mano, thwina ni lama ni barwi kwthang tong nani lamao tubu mano. Chwng tai bo sai mano , chwng bono mungsa swk san khe, chwng abo no man nai. Jsu a kubui kok no chwng no kok rwi kwlangjak.
2 JOHON
Omo wng kha Johon koktung rohor mani kaham phunukmung.Omo sini ya khristian bwrwi no koktun swimani. Baibel o omo simi no bijab bwrwi rokni bagwi koktun swijakmani.
Kokthai “kubui” hwn mano uaiba oro chwng mano , o barsa koktuno.Kokbothoma “hamjakma” hwn mani uaibwrwi hwnjak kha. Kubui bai hamjakma no swkagwi manya.
Elembag ni bising twi swngcharo phwrwngjagwi tong mano chwng kaham khe amojgwi nai na nango. “Tamo ni hwn ba chini bisingo kubui tongo.” (bt 2). Omo no wng kha paithak ni amjokmung . Nwng manjagwi phai ma rok no potali naidi Kaitor ni kokrok bai.Kaitor ni kok no nwng manjagwi phaima bai ta potali di!
Johon je kubui ni kok sai tong mani omo wng kha chuknoha ni,a kubui wng kha Jisu Khristo ni thani se. Chwng kubui bai tong na nango, abo no lobma bai simi wngya. Hakhe se chwng khoroksa tai khoroksa no hamjaklai man nai.(bt 5) O hamjakma le kubui abo slaijagwi manya. “Khristo ni hamjakma chwng no snamwi tisao. (2 Korinth 5:14). Chwng hamjaklai mano phunuk ma khe chwng tongma chamani bising twi. “O hamjak mani kok sama ni khe chwng Kaitor ni kok khwnaui tong thai.(bt 6).
KHRISTO NI DOKTRIN
“A phwrwngma twi tong nai borok bo Phano bo man kha tai Sajla no bo man kha.” Omo no kothoma kaham ni potali mung.Ang tamo uansugwi tong abo bai ya. Eba khoroksa swk tamo uansugwi tong abo bai buya. Salang kha tai khlai lang kha abo bai buya.Tamo khe Khristo tamo salang kha ? Bo nini tamo kwlai? Bo nini bagwi Kaitor ni Sajla da?
Kwbangma chaya phwrwng nairok motha brum brum phwrwngwi tongo.(bt 7-11). 1 Johon 4:1-2 no bo naidi.Jisu Khristo borok wngwi phai mano poito chaya.Bo obotar wng mano gosiya . Nwng bono Bugra hwnwi ringo aile Bono Kaitor se hwnya, Nwng wng kha tatal borok tai Antikhrist. Johon salang mani kok naidi :
Sinijak tongthar rok no naidi, Khristian Sceince, Spiritualism, Unity, Jehovah Witnesses, tai taibo kwbang bodol rok.Bohrok Khristo ni doktrin no gosina naiya.
A chaya phwrwng nairok bai ta kwtha di. Johon dagilang kha, bohrok no nogo ta karwdi tai bohrok ni chaya phwrwngmung no bui no ta phwrwng di.
3 JOHON
Nwng muitu da man Khristo sak no tamo hwnwi sa, Johon 14:6? “Ang no Lama, Ang no kubui, tai Ang no langma.” Abo rok no chwng nugo, 1,2,3 Johon no.
1 Johon - Jisu wng kha Langma
2 Johon - Jisu wng kha Kubui
3 Johon - Jisu wng kha Lama
O koktun swijakma wng kha bini kiching kaham Gaius no. O borok wng kha kubui khristian kaham sutrang borok, bo bini rangri rok no yapharwi rwbai kha, tai bo rwngmano Bugra no yapharwi rwkha. Bini yak ni rang ri kwma kha tai bo sak bukcha wng kha. Bini tamo tongsi hwn kha , bo Khristo no man kha “Lama”man kha . Bo salbrum brum langma o buino khairokna rwng kha. Omo hai borok rok kwbangma bisi kwrwngwi aro uro piring poroi wngjak. Motha no simi naiwi tong ya, swngchar hamyao thangwi ma tong kha,Khristo ni hamjak mano twiwi , Kaitor ni borok rok ni bisingo o mwnak swngcharo.
Gaius bui bai sinijago borok kaham luku no hamjak nai.Johon bono omo hai khe tong di hwno, Kaitor ni kothoma kaham ni kok pirwi, jeswk phano kena ari tong thung.Tai Motha ni okra Diotrephes hai borok rok tong phano.Buino nogo karwi mani wng kha khristian hamjakmung phunukma kwlaio.
Nwng o mung nwi hai wngwi phano mano, Gaius buino hamjaknai nogo borok no kasarwinai hai eba Diotrephes hai Kaitor ni ha uar thani lama ni rojong.
Omo bwswk se kaham kwchwng rang mai gwnang tai phan bo gwnang wng mani tai nini tong mani bebak no Jisu ni yakung yaphango berai rwi man khe.Gaius eba Diotrephes hai khe.
BIJAB JUDA
Juda wng kha chini Bugra Jisi Khristo ni buphaiyung kusu. Bo Pitor bai bo sinilaio. Bo chini Bugra bai tong kha chakha, bo thwi mani ulo bini kok no bui no sai khwna rwkha.Bo Pitor uansuk twi no uansugo a kok kotor rok no twiwi.2 Pitor bai Juda bijab kangnwi bijab no uansukma kaisa kok bo thaisa. Bohrok khoroknwi no Mothani Doktrin no twiwi kok sao bwskango belai no kirimasingcha jora phai tongo.
Baksa borok mothao hab phai kha.Bohrok Motha bisingo no tongo phatar ni borok wngya. Sijakya twi khe twrwk twrwk khe hab phai kha.
Aha ! Bohrok kwrwi Motha o tini ? Bohrok chwng bai no tongo tamo khe chini bagwi wngya. Khristo bujthuma nai a borok hamya rok no, Bo suari hamya rok no khlai twi khe.
A Mothao lama hamya twi hab phai nairok Mothao chaya phwrwngo ( 3-4). Bohrok chuan hai khe hamya bai bulphai kha Mothani adong rok no.
Bohrok no karwi bo a borok hamya rok bade borok kaham rok kubui Khristo ni borok poito khlai lai nai Khristo ni krus no kuchungo tisai tono. (bt 20-23).
CHAYA LAMA TWI HABPHAI NAIROK
** Sumsok gwnang borok - Swngchar ni borok
** Kaitor ni khairok mano yakarwi sak motok tong nai - Bahan bwthai no hamjak nai
** Bugra Kaitor no poito khlai ya rok - Kok swdwknai borok
** Borok kotor rok no hamya sanai - Kerong swbainai
** Kok kwbang borok - BEJUA BOROK
** Borok bai lobjak na nai nai - Kok beloknai
** Phola hamya twijak - Juda borok.
Khristian tornani panda
Phola Kwthar bai surisan di
Kaitor ni hamjakma no twi di
Kaitor ni khairokma no nasing di
Kaitor ni bagwi Phola rom di
Bini phano thangwi lelai di
O poito gwnang bodol ni bagwi Kaitor no hambai. Bohrok ni bagwi Kaitor sakha, Bohrok no sokat kubui no rwjak nai.”Norok no kwlaina ni yakni katirwnai, norok no majra kwrwi khe tongthok rwnai.(bt 24).
What's Your Reaction?