Mathai
BIJAB MATHAI
Jisu Khristo no Masia.
Mathai kothoma kaham ni kaisa naharmung tongo, Israel rok no phunukna ni, Jisu no nasinglai tong mani a Masia, David ni sajla. Bini langma ni bising twi Smai Kwcham ni diarirok salangma kok nang phai kha. Nangkuk mani samung le puila ni bwtang o no sajak tongo, Mathai wng kha bosong bijab , “Omo Jisu Khristo achai mani bosong, bo wng kha David bosong ni,David wng kha Abraham bosong ni.”O kokbwtang wng kha kwrwngjak Jisu bai smai kotor mungnwi tangjak mani . Kaitor David tai Abraham bai kok rwlai mani tongo. Kaitor David no kok rwkha,bini achukthaiyungo molbrum brum ni bagwi habugra achuk phai nai. II Samuel 7:8-13. Kaitor Abrahm no bo kok rwkha, bini nukhung ni bising twi swngchar ni joto nukhung no hamari man bai nai.Yaphang 12:3. David ni sajla wng kha Habugra,Abraham ni bwsla wng kha sak no yapharwi rwnai., Mathai cheng kha Habugra achaimano twiwi, tai bijab no mwthak kha sakno kruso yapharwi. Mathai bijab cheng kha Jisu achai mano twiwi, tai mwthak kha Jisu sak no barokjak na yapharwi.
Yaphang ni simi no Jisu Israel dopha bai kwrwngjak. Mathai muchungjak ma khe,, Israel rok kothoma kaham no khuktangthung hwnwi ,Bo bohrok no bwkha hamrwna se naio,mungsa koroya twi khe Smai Kwcham ni diari kok salangma rok no, Masia phainani kok.Bo Smai Kwcham ni kokrok no khursai swikha,tai kubun Evangelist rok ni slai.Chichuku bwtang khursai swikha.Chitham jora bo hwn kha omo oro se eba omo hai wng kha: “Bugra sakha diariok ni bising twi omo nang phaina ni.”
Mathai chwng no Smai Kwcham bai kwrwng rwkha . Bebak swi bwlaio no diari rok bai kwtha rwna nai kha kothoma kahamo. Bohrok phwrwng lang mani bebak nang phai kha, Jisu ni bisng twi tai Jisu Khristo ni bugraha.
Abo no hambai rwnani belai dwgo, kwcharo bwswk se slaijak kha Kwcham bai Kwtalo. Israel rok ni bagwi bo bwswk khe tomung rok no ma yakar kha tai agini poito no tai tongdalthar no ma yachak kha..
Mathai bini kothoma kahamo tai Paul khe Galatiao Israel khristiano rok phunuk kha, bohrok ni a poito kwcham no yakana nai ya. Tamo khe bohrok ni agini tomung sampili no se khibio.
Mathai kaham khe no sai mano Israel ni laibuma rok no, tai tongma chama no. Abo ni bagwi bo sao kheto khlai mani, ah roma mani kok no. Nok nukhungo borok rok bahai khe tong, bahai khe cha akonrok no sakha Berem 13 no, rwngthokma bai sakha. Bo sai mano o kokrok no sakhe Jihudi borok rok a kokno saiman bai ma bai dakti no bwkha hab bainai.
Nwng Mathai bijab no khuktang khe, kothoma kaham no swraisa khe sai man nai. Bwkhao ton di, o kothoma kaham wng kha Masia ni karekter ni kok sao.Omo Jisu ni ministry tai bini samung no ojon khe phunugwi tono. Oro chwng nugo Habugra ni bosong ni mungrem, Bo Bethlehemo achai mani, David ni kamiyungo. Mika kok diari samani bising twi , Mika 5:2. Johon Baptist bini slai swkang phaina ni kok,bini kok no Malakhi salang kha, Malakhi 3:1.Habugra ni ministry; Jihudi song bai norjakmani, tai bo phai phinai hwnwi kok rwi smai tangjak mani, phan kwrak twiwi chwngsacha khai phai nai.
Bijab swnaisa Jihudi Khristian, bwkha udurumuduru wng na kok kwrwi. Mathai 9:9; 10:31. Mathai, “Kaitor bai Yapharjak ” Kapharnahum o tesk romnai, Rum ni kerong ni bising twi. Jisu bono ringwi chong kha Sagri khorok chinwi ni bisingo. Bini mung no chwng mano khorok chinwi sagri rokni mungrem ni bisingo. Mark bai Luk bono Levi hwnwi ringo. A kokno bo sakbaithang bo sao bo wng kha Publican. A jora kothai no Politician rok no bo hwno. Tabuk ni jora bo omo hai no hwnlai mani khwnao. Tai juda chonghor song bo khurchai sao Jisu panda kotor charwmani, bini samung humung no tai bohrok Jisu ni logi tongwi samung khlai ma rokno muitu khlaio . Bo wng kha khlaina bwkhao chong khe khwse khlai nai, omo hai borok.
MATHAI NI TONGARI
Mathai bisi 400 jora no swbai jora manjukha, Malakhi diari ni simi Jisu achainani kok sakhlai ma jora . Israel song Rum habugra ni tola kwlai ma tong mani jora. David ni nukhung ni borok rok, khoroksa phano Israel hani achukthayungo ma achuk phlai lang lia bisi 600 jora.
Herod Israel hani habugra wngya, tamo khe Judia hani hastepha, Rum habugra bai chongjak. Khoroksa borok David ni nukhung ni borok achukthai manwi mano bo wng kha Joseph tokta mistri, bo Mary ni bwsai. Joseph ni bosong ni mungremo man nai, Mathai 1, tai nai di, khoroksa ni mung Jechonia, bwtang 11 o. Joseph Jisu ni bupha wng kha,sak mang ni bising twi . Bo achukthai manwi man glak. Kaitor ni kok abo no sao. A bosong ni bisingo Kaitor bai swraijak mani tongo, Jechonia ni simi. Jirimia 22:30 chwng khuktang kha, “ Bugra hai hwnwi sao,Nwng o borok rok ni bwsarok kwrwi hwnwi swiwi narwk di ,bini thangsungo mungsa samung cha glak, tamo ni hwn male bini bosong ni bisingo khoroksa phano tai David ni achukthaiyungo achugwi man glak, tai Juda ha obo bugra cha phirwi man glak.” Joseph ni bosong swraimung nangjak , Jisu Khristo Joseph ni sajla hwn khe , Bo David ni achukthaiyungo achugwi man glak khamun.
Tamo khe chwng tai kaisa bosong ni mungrem nugo Luk 3 beremo, omo wng kha Mery ni bising twi, David ni jora. Nathan ni bising twi Jechonia ni bising twi wngya. Luk 3:31. O bwtango swraimung kwrwi. Mary no Kaitor sakha, “Aphuru khe Suari bono sakha,ta uanadi Mariam, Kaitor nono maya chakha.Nwng sakderia wngwi bwsa chwla khoroksa ba anw, nwng bono Jisu hwnwi mung phar di. Bo kotor wng anw tai Kaitor kotor ni Sajla hwnjak anw tai Bugra Kaitor bono bini bosong David ni achuk thaiyung no bono rw anw. Jakob ni bosongo bo bugra wngwi tong phlai nai tai bini hani paimung tong glak.” Luk 1:30-33.
Siring siring tong mani jora paikha tai Masia phainani kok sakhlaijak kha.
Mathai bijab Smai Kwcham ni logi tong mani tamo khe tabuk Smai Kwtal chenjak kha. Kangsa tai kangsa bijab bai kwrwng lai kha. O bijab Israel dopha rok ni bagwi se swijago tai omo jorao no swijak kha. Bijab no khuktang nairok, aro wngma rok no kaham khe sai man bai nai . Smai Kwcham mwthakjak kha, chongjak dopha rok nasing tong mani jora, bohrok ni habugra Masia no. Mathai kothoma kaham Jisu no Habugra hwnwi sao. O kothoma kaham wng kha diari rok ni kok nang phai mani bijab.
Mathai Jisu no bui ni slai juda hwnwi sakha, Israel rok ni halogo.Khothoma kaham bijarok ni bisingo bo simi no salango, Masia phaima ni kok no sakhlai mani.”Mera kwmJak hai Israel rok ni thani simi se ang rohorjago.” Mathai 15:24. Bini sak ni borok rok bono twiwi tamo khlai kha? “Bo bini hao phai mani se hai phano bini borok rok bono yachak sok li ya. “ Johon 1:11
Elembag thikekha hwn khe Mathai wng kha bijab kang bwrwichi o kwlaio.Kang thamchi-chuku Smai Kwcham o bijab tongo, abo ni bagwi Mathai hwn khe bwrwichi, amjokjak nai bijab , Elembago tichokjak mani. Jisu, soitan bai sal bwrwichi amjokjak kha . David habugra wng kha bisi bwrwichi jora. Moses nuyungma o tong kha bisi bwrwichi jora.Haching panthoro bo bisi bwrwichi jora tong lang kha. Taibo elembago omo hai wngma jora rok no nwng manai? Nini konkorden o naidi.
O bwrwichi Baibel ni bijab, Israel song omo hai jora tong mani amjokna bagwi rohorjak mani jora. A jora Masia bohrok ni logi tongo. Jisu Khristo Israel dopha ni thani Habugra hwnwi yapharjak kha, bohrok bono yachak lai liya norwi rohor lai kha.Masia hwnwi simi ya mwthangnaisa hwnwi suda yachak lia. Mathai 16:21. “
HABUGRA PHAI MANI (Mathai 1:1-2:23)
Jisu jesa bijab no phano nangkuk mani khlai kha mun.Mathai wng kha Masia Kaitor bai chongjak bijab.O bijab ni nangkuk mani samung hwn khe , Nazareth ni Jisu wng kha kokrwi kwlangjak phai nai hwn mani Masia,mwthangnaisa. Moses bai tai kubun diari rok swilang mani. “……. Juda bosong ni bisingo kami kotoi kuk kaisa, nini bising ni ani bagwi khoroksa Israel no twithernai khoroksa phai nai , bini bosong ni yaphang khe kwcham molbrum brum ni simi no tongo ,“ Mika 5:2. Bono a chwrai bwsa achaina hwnwi kok sajak mani,bono a sajla, Jisaia salang mani, “…… hake bini mung wng nai uanamasingcha kokbitirwnaisa, phan gwnang Kaitor, molbrum brum ni Apha khakchang ni Bugra.” Jisaia 9:6 .
Swngchar ni bebak map tai bebak kalender no salango bo achai mani thai tai jora ni kok no.Jisu achai kha Juda hani Bethlem o.Mikha 5:2;Mathai 2:1. Aphuru Herod wng kha habugra.Chwng sai mano achaima thai tai Habugra no. Chwng bwkha uansugwi kerang kothoma snam na nangya.Chwng no bini bumung pharwi kwlangjak tai jora bo salangjak. Khristinity wng kha laibuma gwnang tongthar. Kothoma kaham omo hai khe chengjak ya “Salsa jora kaisao wngkhwna” hwnwi swina nangya. Tamo khe Juda hani Bethlehem kamio hwnwi se chengo. A kamiyung tabuk bo tong kho tai Jisu bu hao achai sai mano.
Jora bo kaham khe no sai mano, Herod habugra chaphuru. Herod no laibuma o mano. Omo snamwi sajak nai kothoma wngya.
A kokthairok wng kha kubui, bwkha udurumuduru wngjak nai kwrwi. Kothama kaham laibuma ni yaphang no twiwi no swijago. Bui salang mani kok bai chwng poito khlai na kwrwi, sai mansukjak wnglang mani kothoma rok no.Abo rok no huijagwi bo swiya, sal phlang phlang o achugwi swijak. Swngchar ni map bo kubui no tongo tai laibuma swinairok ni swikong bai swilang jak.
Mathai swimani Jisu achai mani kothoma bai Luk swi mani kothoma pherlaio.Bohrok khoroksa tai khoroksa no kaham hwnlaio. Kwbangma kok no sajakya huijak. Chwng je nangsugwi sina nang mani simi se swijago. Jisu swngcharo tong nani cheng kha korai thuma ni nogo. Bini uaing wng kha korai ada chamani manwio.Bini nukhung wng kha sutrang tong nai borok rok tong twi. Bo achai phai kha kwlwi bwsa koinene khe, mungsa kwrwi. Chini Bugra wng kha borok muinusu hai! Tamo khe Jisu achai mani sakhlaijak kha Suari okra (archangel) bai. Suari bodol bai rwchabwi lamsokjak kha, tai swngchar ni sinai nuknairok bai khulum phaijak kha.Chini Bugra chuknohani Bugra.
Kwbangma siklarok Mathai bijab no khuktang na cheng khe omo no nuk nai “Mano”(Begats) hwn mano. Tai Luk 3:23-38, bai khe “bwsla” uanamasingcha omo rok tamo hwn mani. Chwng sai man na nang nai omo rok bo elembago khobjago. Abo rok no mungsa samung ni bagwi ma khobkha. Chwng o mungnwi no nailai nai, bongso ni mungrem.
“Bongso ni mungrem” wng kha sakni nukhung ni mungrem, chuch song ni mungrok.Khristo ni bongso ni mungrem kwnwi tongo. Mathai 1:1-17 tai Luk 3:23-38, omo rok solai ya hai phano Khristo ni bongso no rutuk mani, kwbang samungo nang mani bagwi.Mathai Jisu no rutuk kha Abraham tai David ni bising twi,Bo wng kha khoroksa Jihudi (David ni bising twi) . Luk Jisu no rutuk kha Adam ni bising twi , Bo khoroksa kukubui no borok muinusu.Mathai Jisu no rutugwi man kha bo wng kha habugra ni nukhung ni borok,Habugra,Masia Juda bosong ni mangrung, kok rwi kwlangjak Bo Israel no sason khlai nai. Luk hwn khe bono borok muinusu hwnwi salango, kubui no kaham borok bwrwi ni og twi achai nai.Nwng oro man nai Jisu ni mari kothoma kaham thwgwi – Mathai bono hwn no MASIA,Luk khe bono hwn BOROK MUINUSU.
HABUGRA NI BWTWNG
Tamo ni chwng o bongso ni mungrem no aswk nangjak ma kwlai? Tamo ni hwn ba abo no chwng no surani yapharma kwlwio Jisu khristo ni langma no twiwi. Abo rok chwng no bo langma cheng mano phunugwi sao. Bo tai kubun ni borok wngya, tamo khe bo habugra ni nukhung ni borok. Bini sago habugra ni thwi tongo. Bo habugra wngya khe bo chwng no sai man glak kha mun bo chini langmano twidul nai. Bo borok muinusu wngya khe Bo chini dukhu kosto no siglak kha mun, chwng bai baksa manjagwi tong glak kha mun.
Mathai bijab no kaham khe khuktangwi naidi, Habugra ni tomung rok no:
Naharwi naidi bo bwswk se Habugra no sol !
• Habugra ni mung – Hakhe bo Immanuel hwnjak nai. Mathai 1:23
• Habugra ni achukthai – Nini bising twi bokhorok khoroksa phaianw bo ani borok Israel no chabwi twianw. Mathai 2:6
• Habugra no twi auai mani – Bugra ni bagwi lahar snam di bo himna lama no no kepeleng khe tondi. Mathai 3:3
• Habugra chongjak mani – Omo ani khajani sajla ang bono no belai khe hamjago. Mathai 3:17.
• Habugra borom rwjak mani – Nini Kaitor bugra no simi se suri khulum di. Mathai 4:10.
• Habugra sakhlai mani – Hakhe bo phwrwng nani chengsa kha. (Mathai 5:2) ……. Bo suar gwnang khe se phwrwngo. Mathai 7:29.
• Bugra khatharjak mani – Ani bwkhak tongya borok bo ani kena ari se; ang bai thumchuru rwya khe, a borok piring poroi se khlaio. Mathai 12:30.
• Bugra ni Ari – Jisu sagri rok no swrai swrai khe hai hwnwi sakha, Ang Jerusalemo ma thang nai, hake okrachakra rok , ochai okra rok tai kerong phwrwng nairok bai panjalwi satokjakna nang nai. Ang bwtharjaknai, hai phano saltham ni salo mwthangwi tisajak nai. Mathai 16:21
• Bugra ni Hamjakmung – Borok ni sajla bui bai suamungjak na phai ya buino se suamung na phaio, hake aswk borok rok no phiokna bagwi buthajakrna se phaio. Mathai 20: 28
• Bugra ni Chwngsacha - Borok ni Sajla Bugra wngwi bebak suari rok bai phai phuru bo bini achukthayungo achuknai. Aphuru bini yagra bwkha ni borok rok no hai hwnwi sanai, Apha bai hamcha rwjak nairok, norok phai di …… a ha banta no naphai di. Mathai 25:31,34.
• Bugra sak yapharmani - Hake kruso kanta buna hwnwi tlang kha ………..Bohrok bini bokhorok saka ahai hwnwi bini majra swiwi rwlai kha. O BOROK JUDAI ROK NI BUGRA JISU SE. Mathai 25:31, 37.
• Bugra kwplai wng kha - Bo oro kwrwi kha; bo sama hai no bo mwthangwi tisajak kha. Mathai 28:6.
Salkabai ni pandit rok phai nai phai mano Mathai simi no salango. Bohrok wng kha Parsian ni borok rok, sikwrwng athukiri no twiwi swrwng nairok. Bohrok khulum na tai habugra no borom rwnase phaio.A sikwrwng rok bono rutukna phai ya.”Buroba ton kha swngchar no mwthangnaisa achai nai no.” A Israel ni habugra bo le buro?”
Mark, Luk tai Johon bohrok khoroktham a salkabai ni phai nairok ni kok no mungsa sama kwrwi. Tamo ni hwn ba Habugra achaimano twi mungsa swijak lia. A kwthar, athukiri kwthar bathak phai kha Bethlehem ni korai nok sakha, Khristo achai mano phunukna ni.
Khoroksa borok kotor phai nai hwnwi swngchar ni borok rok nasing tong mani jora. A Israel ni habugra le buro, achai nai hwn mani? Joto no swnglai tongo, a diari song Jihudi dopha no salang marok no. Israel Swngchar bai tai bui ni borok rok bai hamya hwnjagwi tong kha, habugra no nansing tongma bagwi, bo swngchar no sason khlai phai nai, David ni achukthaiyungo achuk nai. Jirimia 23:3-6;30:8-10;33:14-16;25-26; Esekiel 37: 21; Jisia 9:7;Hosia 3:4-5.
Ochai song sai mano Jisu buro achai no, tamo khe Jisu buphuru achai nai sai man ya.
A sikwrwng rok twidulwi tubujak kha khoroksa borok ni thani, tongthar raida ni thani wngya.
A sikwrwng rok bono borom rwi khulum mani wng kha, kaisa mari Khristo swngchar no yago twi mani. “Joto no yasku ma sung anw…………. Hake Apha Kaitor ni chwngsacha ni bagwi Jisu Khristo se Bugra hwnwi bebak no phang phang khe ma sanw.” Philipi 2:10-11.”Bo twijwlang kaisini simi tai kaisa twijwlang jora bini yaphao ton thung.” Lobmung 72:8
Paul sao, Galatia 4:4-5” tamo khe jora phai suk kha hwn khe Kaitor bini Sajla no rohor kha .Bo borok ni ogo achai phai kha,hake chwng Kaitor ni bwsa wngwi man na twi khe kerong ni yago tong nairok no phiyokna bagwi bo Judai kerong rakhogwi phai kha. “ Jisu swngchar ni mwthangnaisa wngwi phai kha.
Jisu achai mani ulo bisi chinwi siringsa khe tong kha. Bo Jerusalem o thangwi berai mani jora, tai okrarok bai malai mani. Siringsa khe tong kha, tokta mistri bai halok kwrwng kha.Phai nai bisi chichar no nailai anw, a jora bo tamo khlai lang kha. Jisu bisi chitham sak no jugali kha , bisi tham kwchar samung tang na bagwi.
BUGRAHA NI KOK SAKHLAIJAK MANI (Mathai 3:1-16:20)
Johon Baptist tai kaisa bumung tongo, diari Jisaia a kok swbai salang kha , o bijab ni kokbothoma, Masia phainani Jehoba ni seleng, bini karekter no sakha bo “Khorang” se. “Borok khoroksa khorang chirigwi hai hwnwi sakhlai tongo Haching hapharo Bugra ni bagwi lama no kepleng khlai di.” Jisaia 40:3. Abo no o “khorang” oro mung kwrwi , Jisu ni kok no sakhlai nai. Bini samung mungnwi,: a khorang tai Twitun . Malakhi 3:1. Abo no Johon Baptist ni kok no Smai Kwcham salango. Tamo khe omo kok kwbang,omo uanamsasingcha , Jisu ni kothoma simi sajakya, elembag ni bisingo bo kwbangma kok salangjak kha. Bo wng kha swkang phainaisa Kok sakhlai nai , Johon Baptist ni kok bo swbai sajak kha.
Mathaio chwng a khorang no khwna kha,”Sumsok yaka di Kaitor ni ha sampa kha ! hwnwi pir phai kha. Johon wng kha Jisaia diari ahai hwnwi salang mani a borok se, Haching panthoro khoroksa hai hwnwi chirik khokjak: Bugra ni bagwi lahar snam di ; bo himna lama no kepleng khe ton di.” Mathai 3:2-3.
Habugra ni kok ma sakhlaijak nai! A sakhlainai ni samung se omo, habugra ni swkang thangwi sakhlai na ni, Rum ni officer ma sakhlaio a sason khlai nai phai mani swkang. Tai bugra phaiya sini swkang lama ma snam sogo, bugra a lama twi himwi thang phai nai. Johon Baptist a samung no ma khlaio. Bo phunuk lang kha phola ni lama no, borok rok ni langma no twiwi. Dopha rok sumsok bai kuplwng, hamya chaya bangsuk kha, sak snam phirna nango tai phan kwtal nango.
Chwng nugo Habugra bo sak yapri semani tai Bo sak baithang lukurok ni bagwi samung tang mani. Mathai 4 Bo kwbangma jwngjal manjak kha. Soitan bai malai kha.Bo Baptisma namani ulo Apha Kaitor kok sakhlai kha : “Omo ani khajani Sajla, bono twiwi ang belai khatungo; Chwng nugo Jisu phaiwi chongjak samung tong mano tang nani, bo a samung ni bagwi no swngcharo phaio. Bo haching panthoro tlangjak kha, luku ni samung tang nani swkang jwngjalo khiklaijak kha.
Soitan bono dakti man na bagwi lama phunuk kha, swngcha ni hano man nani , abo ni bagwi no phaio, abo no man na khe belai tekto birman man nai, kroso ma thwi nai. Tamo khe Khristo Jisu phai male puila Mwthangnaisa wngwi, ulo se habugra wng nai. A belokjak mani bwswk se kwrak lama chaya twi thangwi chwng muchung mano man nani. Jisu kwplai wngwi bachai tong kha.Bini puila haya swbai bo manya.Bo belokjak mani bebago no kwplai wng kha , bo paithago kwplai wng nai ulo chuknohao kwplai wngwi thang nai . 1 Korinth 10:13. “Norok belokjakma hai joto ` borok bo abo hai khe no belokjak bai o; hai phano Kaitor bo kok rwmano narwgo, hake norok soi manma bara bo belok rwglak ; norok belojak phuru bo norok no soiman ma twi khe rak rwnai , hake yokna ni lama khlai rwnai.”
BUGRAHA NI KERONG
Bebak Bugrahani kerong tongo, tai aro ni borok rok no kaham khe twidulna ni. Chuknoha ni ha bo abo hai no . Jisu sakha bo kerong swbaina phai ya tai abo paisugwi khlaina se phaio. A kwcham kerong a jorani bagwi kaham tong mani. Moses bai diari song bohrok ni jora kaham kwplai tong mani. Abo rok no cheng nai rok puila ni borok rok. Jisu a kwcham kerong no swbailia, tamo khe abo no yaphang hwno, paithak ni kubui wngya.
Jisu sao, snamphima khe phataro se chengo tai samung chengra mani chaya hwn khe paithango.Khristo khe bisingo se chengo, tai phataro samung tango. Kaham langma twiwi swngcharo tong na hwn khe puila bwkha se hamna nango.
Hathai saka ni dangsai sakao bachai, Jisu kokthoma kaham pirkha,bini bugrahani kerong no. Mathai 5-7. Berem rok no kaham khe khuktang di, bwkhao muitu khlai chudi, Jisu kok kaham salang mani kok rok no. Kaham tubui phwrwng kha. 2000 bisi lai thang phano hathai saka ni dangsai o phwrwng mani tabuk phano bini uanamasing phan paia kho.
Bini a phwrwng lang mani, swngchar ni borok rok phwrwng mani slai kotor kuchugo tongo. Swngcharchar ni tabuk phano norjakya kho, bini unasukma tai nang mani kokrok. Kwbangma borok rok , Khristian wngya rok sao, hathai sakao phwrwngma wng kha tongthar tong nairok ni kokthai. Bo bwswk thene khe uansuk o kokrok no. Omo belai khe nangkuk mani, chwng haino omo no twiwi lobya, omo wngkha uanmasingcha kerong raida,omo no chwng chini langmao samungo phwnango. Chwng o kerong no langmao samung khlai twi khe,abo chini langma no slaisugwi khibi nai , dophani hamya chaya tong mani hamsugwi thang nai, sak bai sak kerang kurang wng marok hamlai sugwi thang nai. Swngcharo swrai swrai khe hamlai tong nai. A kerong ni yaphang yarwng khe Khairok khlai mani. Omo belai kubui kok.Borok ni dopha ni tomung rok omo hai wng khe swngchar naithoksugwi thang nai. Salsa omo hai wng khe swngchar chuknoha wng nai. Hamjakmung chwng no twidul nai kerong tong na nang glak. Khristo chwng no phunuk lango, sumsok khlaima simi wngya, bwkha bisingo uansugwi khlai mase kok.Mathai 6:12,14-15.Khoroksa swk Mathai 7:12 ni bwkha bising ni kok no sai da man kha,khuktang nani kwlai sa tamo khe abo no sago khlai nani belai dwgo.
Jisu o kokno swbai sakha, bini tongraida tai bugraha ni tomung, bahai khe aro habwi nai,bini kerong akonrok, bini jora kaham, tai bini sokat. Hathai saka ni dangsaio kok pirmani wng kha bugrahani konstituion Jorachibwrwi Bugra sakha, “Ang nono sao” abo no nini Baibelo mari rigwi tondi. Abo no nono sirwnai Khristo ni raidaphan no, bo Moses ni kerong no twidul mani kok.Borok rok saka saka kerong rakhok ma nukjago, bwkha ni phola bo abo hai no khlaio. “Jisu omo rok no sabai khe luku rok Bo phwrwng mano uanajak kha.Bo bohrok Ni kerong phwrwng nairok hai phwrwng ya, suar gwnang khe se phwrwngo. Mathai 7:28-29.
HABUGRA NI PHAN
Chwng nuk kha habugra uanamsingcha samung khlai phunuklang mani , abo bo phan rwi khlai mani . Mathai 8-9. Bo borok rok nangma rok no rwkha. O beremo bo chinwi uanamasingcha samung khlai mani tongo. Abo rok tamo tamo? Chwng khuktangwi mano, “Lukurok uanajagwi bo David ni sajla wng glak diba? Hwnwi salai kha.” Mathai 12:23.
Bono kok hamya sanai swikwrwng rok abo no nugwi bohrok ni bwkha slaijak kha,bohrok hamya hwn lai mani, Jisu khlai mani samung rok no. Mathai 9:3
HABUGRA NI SAMUNG TANGNAI BODOL
Jisu kok simi pirya,Bo buino thumo bono kitingwi,Bini bugra ni bagwi borok rok no thum bai na nango.Tai bo kotor khlaina tai tonglangsuk na bagwi.Habugra ni tola borok tong na nango. Bo bini phano phunukna nango borok rok ni bising twi. Bo sao, “Norok swngchar ni pohor.” Mathai 5:14.Jisu ni thani kwbangma kok tongo swngchar ni bagwi bo chwng no ma twi nai.Phola ni uansukma twrwk twrwk khe swngchar twi thang manya tai bini mungsa morokma bo kwrwi. Bohrok borok muinusu se ma wng nai, bohrok ni bwkha tong nai,tai melem, yakung yak ma tong nai abo hai khlai tongna ni.Jisu omo hairok no khlai tongo. Bo brorok abo ni bagwi no ringo bono logi rwi tong nani., bo bohrok no phwrwng nai bini samung khlai thang nani.
Jisu buro man kha bono chuba nai rok no? Nokthar bo manya, Daktor rok ni thani buya, Ocharok ni thani buya tai Jerusalem ni collageo buya. Bo bohrok no mankha twi rukungo, chei sublai tong mani. Jisu kebo no ringya borok kotor sikwrwng rok no, tamo khe butua rok no se ringo swngchar ni sinai nuknairok no lachi rwnani. 1 Korinth 1:17.
Sagri rok ni mungrem swijak tongo, Mathai 10:2-4. Omo no wng khwna swngcharo joto ni slai nangkuk mani mungrem swijak mani. A borok rok samung barja berjak bai kha samung tang nani.Bohrok kwplai wng bai kha chobao tai abo ni bagwi bohrok man kha swngchar no sason khlai nai no. Bohrok ni kothoma kaham chwng man kha , chuknohani bugrahani kok no. “Kaitor ni ha sampa kha! hwnwi thangwi pirwi di.” Mathai 10:7. Bohrok ni uanamasingcha mission ni samung cheng kha.
Naidi kisa, Sagri rok no rakdama khlai mani tai phwrwng mani kok rok. Jisu abo no Mathai 10 no chengo. Abo rok tamo tamo? Sagri rok nangjak mani abo rok tini bo nango. Nwng sak no Jisu ni sagri hwnwi da mano? Hake Jisu ni kok no swrai swrai khe nai di Mathai 10:32-33.
CHUKNOHA NI BUGRAHA
Kokthai “Bugraha” hwn mani Mathai bijabo 55 jora hwnwi khursajak kha. Omo wng kha Habugra ni kothoma kaham.Tai thaisa hwn ma khe “Chuknoha ni Bugraha” omo no khe 35 jora khurjak kha tai kangsa o phano kothoma kahamo o kokthai no samani kwrwi.Mathai bijabo chiba rwngthokma swijak tongo.Tamo khe chengjak kha , “Chuknohani Bugrha le ahai se …. “
Israel ni borok rok o kok no bebak no sai man baio tamo hwn mani, “Chuknohani Bugraha” oro 35 jora hwnajk kha. o kokno Jisu tai John kok swbai sana ni nangjak lai liya. Sinai hathaio, Kaitor Israel dopha no saka,”O kokno nwng Israel ni bwsarok no ma sainai.” Lamrwma 19:6. Swkang puilao Israel dopha Bugra Kaitor (Theocracy) bai se twidulago,Kaitor se bohrok ni habugra tong mani,Bohrok bini hano man mani.Diari rok a kokno sai khwna rwkha, Masia ni Bugraha, a kok thaisa no saphlai tong kha.
Jisu bo a chuknoha ni Bugrha no chajakugo: Mathai 13.
• Maichwlwi sar mani rwngthokma
• Jabra ni rwngthokma
• Horua bwchwlwi ni rwngthokma
• Chuan ni rwngthokma
• Rang gola phobjak ni rwngthokma
• Mukta ni rwngthoma
• Chei ni rwngthokma
A rwngthokma rok no hai hwnwi hwnjago,”Chuknohani Bugrahani huijak kokthai” Mathai 13:11.Khristo ni kothoma kaham no kok swbaijak kha tabuk ni salo swngcharo nang phai mani, tai bo phai phia sak , tai bini mai rana tong mani jora Mathai 13:40-43.Aro mungsa pohor ni mangpili nukjak ya. Aro mai buphang bai jabra mang kuplung, ah kaham hamya bai kuplwng, maio chuan buljak,(chuan no sumsok bai sujago). Phola kwthar Chuan no uaisbo kaham hwnwi samani kwrwi. Oro naiphidi, horua bwchwlwi mwchang yakhe tor mani.Abo hwn makhe nokha saka ni toksa rok no, bini bedego banai. Omo khe khristian ni hano samani. Khristo simi se sai man nai bubo kaham, tai bubo hamya, tai raui tisa mani jora bo saiwi khibi nai. Chwng o hasaka chuknoha tubuna hwn khe Khristo ni kerong no ma rakhok lai nai. Hakhe chwng habugra no man na nang nai. Salsa Khristo phan kwrwk khe phai nai tai chwngsacha khe phai nai, swngcharo bini achukthai snam phai nai, chwng khakchangma man nai khakchang ni bugra achukthaiyungo achuk phai phuru.
HABUGRA YAKARJAK KHA (Mathai 16:21-20:34)
Bwkha dukhu nang mani kothoma no khuktang di, `”Bo bini hao phi mani se, hai phano bini borok rok bono ychak sokli ya.
Johon 1:11. Bugraha no kubui borok rok no yapharjak mani Israel ni borok rok no, tamo khe bohrok yapharjak mano yachak lia, Habugra no yachakna nailia, paithago bono kroso khachi bwthar lai kha. Mathai 12 ni simi Chwng nuk kha kwbangma kok bang lai mani Jisu no twi laiwi.
Jisu sakhlai rwkha Bugraha rosai najak sinai, Israel rok ni yak ni, tai kubun dopharok no rwjak sinai. “Jisu kok manjuwi hai hwnwi sakha, Abo ni bagwi no ang norok no sao, Kaitor ni ha norok ni yakni tlangjak anw, hake bwthai kaham thairwnai borok rok ni yago rwjak anw.”Mathai 21:43.A sakhlai mung no haphang song bwkha nangjak kha tai “abo ni bagwi bohrok bono romna nai lai kha, phia ba luku rok Jisu no diari hwnma bai bohrok kirijak lai kha.” Mathai 21:46.
Chuknohani bugraha o habna bagwi nangma rok no Jisu Nikodimas no sai khwna rwkha.Johon 3:3-7, 16.”Jesa phano” poito khlai khe a jora kaham man nai tai hamari man nai.Bugraha le bebak buini borok ni bagwi tai Israel rok ni bagwi bo.
Tamo wngwi Israel bugraha no yachak ya wng lang ? Swngchar ni borok rok tini a rangchak ni jora no kha logwi nansing tongo.Millennium ni khakchangma no sikwrwng rok, haphang song muchungma kotor khe muchungjak lai tongo. Bohrok, bohrok ni muchung twi nangphaijak na naio, bohrok ni chongma jora. Bohrok Millennium no khatang ma kwlai ya,Bugra Jisu Khristo sak baithang phainai. Omo Johon Baptima ni jora Israel rok wngma hai no wngwi tong kha.
Nwng Jisu no nini bwkha ni achukthayungo ada achuk rwkha? Nwng khakchangma man na da muchung? Nwng Khristo ni chongjak jora no nini langmao yachak kha da?
MOTHA KOKRWJAK KHA
Chwng Jisu no bini sagri rok bai tongma nuk kha, caesarea Philipi ni salsi galao. Bohrok sak bai sak kok salai mani, aro bohrok no kubui kok kotor no sai khwna rwmani. Mathai 16.
Mathai kothoma kaham o puila “Motha” ni kok sajago.Bugraha yachakjakjya hwn khe no,Jisu juda khe phwrwngna cheng kha. Bo Motha ni kok sai phwrwng kha, Bugrahano yakarwi. Mathai 16:18.. Motha hwn mani kokthai phaima le kokthai “ecclesia” ni , abo hwn male “Ringwi tubujak nairok .“ Tamo ni hwn ba bono bebak borok rok poito khlai bai glak.Khristo saka,Bo jesa borok no phano ring nai Israel no phano eba buini borok rok no phano, bohrok ni mothani borok wng nai.Omo bini bwsak.Bo kwtal khe dolan nok tang na cheng nai.Kwtal mang gwnang rok bai. Aro joto no tong nai Israel bo tong nai buini borok rok bo tong nai. Epis 1:14-18.
LANGMA NI SWNGMUNG KOTOR
Jephuru borok hakchalo tongo, bohrok ni langma no twiwi pailai ya. Jisu bini sagri rok no swng kha.”Borok ni sajla no borok rok sabo tamo hwnwi salai?” Mathai 16:13.
Omo wng khe belai nangkuk mani swngmung tabuk ni jora! Puila swngjak kha khoroksa Galili ni borok bai saichung tong phuru.Omo kwbangma bisi romwi pherang kokma hai khe phai kha tai swngchar ni bebak ni slai swngmung kotor swngjagwi tong kha tabuk. Nwng Khristo no twiwi tamo uansuk? Borok rok sak uansuk twi khe no, bohrok samung bo khlaio.Borok ni bwkhao uansuk mani , industry, rangri, hanstephang, tomung chamung tai tongthar omo hai khe no dopha snamjagwi phaio., abo hai khe langmo bo tongo. Abo ni bagwi borok Khristo no twiwi tamo uansuk, tabuk omo no swngchar ni uansuk kwrwng uansuk mung. Bebak ni slai omo sak no kobolo tai uansuk rwo.
Sagri rok kok kiphilwi sakha, borok rok tamo sa. Tabuk ni borok rok uansukma bai mungsa pherma kwrwi, bohrok bono hai hwnwi saka.Jotono sao Jisu wngkha chwng hai borok wngya swngchar no solya, diari wngwi mano, omo hai borok swngchar no solya. Jisu no twiwi borok ni unasukma belai kuchuk kotor .Jisu no bui mwtai hwn mani thokai nai hwn mani tai wngya wngthoyok hai ma tong mani abo bela no chaya gosi nai manya. Jisu jotono swngjak nai tong mano swng kha, kok kwrwk bai swngwi nai kha.Tamo khe “norok le ano tamo hwn sla?” Nwng sak no tamo hwn swngwi naidi. Nangkuk mani kok le, swngjak nai se nangkugo chwng joto no sak no maswng ma se. Kebo yogwi thang maya. Kebo ni bwkhak daiyaui sai manya. Bo Kaitor buya tai wngthotok buya.
LANGMA NI KOKPHIROK MUNG KOTOR
“Nwng no Khisrto kwthang Kaitor ni sajla.”Pitor Khatungjagwi sakha. Omo bwkhao sai mansuk kha Khristo no Masia. Smai kwcham ni diari kwcham rok salang mani nang phai kha. A kok samani belai kok kotor sakha tamo ni hwn ba Khrtisto no Kaitor kwthang ni sajla, bini langma borok rok ni slai kotor, bono chuknohani borok hwnwi motok thub rwkha.Tabuk ni simi no bo sakno phunuk kha bini sagri rok no, kwtal kubui kothoma tai phwrwngma bo kwtal khe. Bo pitorno sakha, tai bini sagrirok no, kokphirok mani ulo, bini sak ni kok no salai mani ulo,”O holong sakao no ang ani Motha tisanai.” O samung no Khristo khlaina thang tongo- Motha tisa nai bono kunala ni holong wng nai. O Motha achai kha Pentikost ni salo Samung 2.
Salsa sagri rok ni thani mwnakma ongkhrwi phai kha kros ni bagwi,Jisu thwi nani jora sokphai tong kha,riswngjak tong mano rosana ni. tai bini sagrirok no phunuk nai phai nai salo tamo rok nang phai nao. Bo phunuk kha jerusalemo thang nani lama Okra rok bai, ochai rok bai tai pharisai song bai satokjagwi bwtharjak nani. Tamo khe bo tai bo phunuk kha, chwngsacha khe aisiri siri thangwi bachana ni. Mathai 16:12.
Jisu bini sagri rok no aswk dakti khe phunuklia, tamo ni hwn ba bohrok abo soilai maya sak. Khairok nai Kaitor uaisa uisu chwng no phai nai sal ni kokrok no hui tono.
HABUGRA KWPLAI WNG KHA Mathai 21:1-28:20
Palm Sunday phungo Bethany kwlwi kha, tai Jerusalem thang mani lahar botok borok chirik mokoro wng bai kha, Hosana hwn laiwi. A salo Jisu kamiyung Jerusalem o habwi sinai. Borok kwbang kuthumlai kha. Korai chika tubujak kha sagri rok bohrok ni sak ni rirok lamao boui rwkha, tai himbotok cheng kha. O himbotok kubun himbotok bai sol lia, , habugra chongjak na thang mani, hakotorpha chongjak mani.Omo no puila Jisu lukurok bai sinijak mani,Masia habugra wng mani panda kotor. Omo dakti no painai tai sakno Masia hwnwi yapharnani, bui bai yachakjak ya phano.
Bohrok khatungjak baiwi buphang bedek rok swbai lamao bolai kha, Olive buphang bwlai bai lama supungwi bokha.Tai chirik lai mani khorang nokha kwlwi kha. Bohrok Jisu Khristo no poito khlai lai kha tai bwkha rwlai tongthoklai kha, tai lachilia bohrok ni Bugra no twiwi.Lukurok bohrok no swng kha “sabo a borok ?” Kha kotor khe bohrok kokphirogwi sakha, “Omo no a Diari Nazareth ni Jisu , Galili angkor ni borok. “ Jerusalemo o kok no sanani bwkha torna nango.Jisu mechenwi kwplai wng ma hai khe thang maya, Rum sengkrak rok habtwi khe. Bini yago seng kwrwi , bwthwi nangjak bana kwrwi.Rum sengkrak rok habtwi khe. Bini yago seng kwrwi , bwthwi nangjak bana kwrwi.Rum sengkrak rok habtwi khe. Bini yago seng kwrwi , bwthwi nangjak bana kwrwi.Rum sengkrak rok habtwi khe. Bini yago seng kwrwi , bwthwi nangjak bana kwrwi.Rum sengkrak rok habtwi khe. Bini yago seng kwrwi , bwthwi nangjak bana kwrwi.Rum sengkrak rok habtwi khe. Bini yago seng kwrwi , bwthwi nangjak bana kwrwi.Rum sengkrak rok habtwi khe. Bini yago seng kwrwi , bwthwi nangjak bana kwrwi.Rum sengkrak rok habtwi khe. Bini yago seng kwrwi , bwthwi nangjak bana kwrwi.Rum sengkrak rok habtwi khe. Bini yago seng kwrwi , bwthwi nangjak bana kwrwi.Rum sengkrak rok habtwi khe. Bini yago seng kwrwi , bwthwi nangjak bana kwrwi.Rum sengkrak rok habtwi khe. Bini yago seng kwrwi , bwthwi nangjak bana kwrwi.Rum sengkrak rok habtwi khe. Bini yago seng kwrwi , bwthwi nangjak bana kwrwi.Rum sengkrak rok habtwi khe. Bini yago seng kwrwi , bwthwi nangjak bana kwrwi.Rum sengkrak rok habtwi khe. Bini yago seng kwrwi , bwthwi nangjak bana kwrwi.Rum sengkrak rok habtwi khe. Bini yago seng kwrwi , bwthwi nangjak bana kwrwi.Rum sengkrak rok habtwi khe. Bini yago seng kwrwi , bwthwi nangjak bana kwrwi.Rum sengkrak rok habtwi khe. Bini yago seng kwrwi, bwthwi nangjak bana kwrwi.Rum sengkrak rok habtwi khe. Bini yago seng kwrwi, bwthwi nangjak bana kwrwi.
Sarigo borok kurugwi kutulwi thang bai kha, Jisu siringsa khe Bethany kiphilwi thang kha. Mungsa phano panda kwrwi Jisu no Habugra chong mani. Bini bugraha le mungsa panda kotor khlaijak nai wngya. Bini jora tubuk phano sokphai yakho, Khristo puila mwthangnaisa se ma wngra nai, ulo se bo habugra rok ni Habugra wng nai.
Khristo ni phanraida no bui swngna cheng kha, bo noktharo thang kha tai aro bepar thwng nairok no rwkhlai rohor bai kha, bohrok ni achukthairok no khitar bai kha, tai bohrok no hwn kha Kaitor ni nok no letapeta khlai bai kha, sikok rok ni bothop. “Pharisai rok thang lai kha, hake Jisu no khwio kwcharwna hwnwi kok bai khwio khwcha rwna hwnwi kok chaplai kha. “ Mathai 22:15. Bo Jerusalem no yakar kha, tai uaisa kiphilwi David ni achukthaiyung achuk phai ya sak.
BUGRAHA NI PHAINAI SAL
Hathai Olive sakani kok no sana cheng kha.Bo swngchar ni tomung rok no twiwi sana cheng kha, bo chuknoha thang mani ulo tai bo chwngsacha khe kiphilwi phaiya sak.Bo dopha rok no buj thum phai nai bohrok bahai khe bini borok Israel no sak nangya wng kha.Mathai 25. Omo achukthai kuphur ni buj thuma wngya.Borok hamya rok no bujthuma mani thwi mani yagulo.Khristo ni bujthumani achukthaiung buya. 2 Korinth 5:10, o bujthuma wng kha kwtharsa rok no bujthuma mani bohrok ni samung no twiwi. Omo wng kha buini dopha rok no bujthum mani, Kaitor ni borok rok no bohrok sak nangya wng mani.Mathai 24 bai 25 wng kha bo phaiphi nani kok rok no se salango.Bo borok rok no khatung rwkha tiar tongsokna ni.Rwngthokma sakha kok khwna nai seleng ni kok, sikli khorokchi, tai talen no twi.
HABUGRA THWI MANI TAI THANGSA PHIMANI
Chwng Jisu Khristo ni langma no twiwi kisa nailai mani; tabuk chwng Gethsimani bari hablai sinai. Chwng oro nugo Abraham ni bwsla no barogwi yaphar mani, bo thwina nang nai hani dopha rok hamari man nani. Jisu bwtharjak kha tamo ni hwn ba bo sak no Israel ni habugra hwnwi gosi namani bagwi.Bo kwthwi ni thangsa phikha, tamo ni hwn ba bo wng kha habugra.Samung 2:30-36. Tamo ni hwn ba borok kwbang ma Jisu no poito khlai bai kha tai bini logi rwkthar bai kha.Abo ni bagwi bini ari kena Israel song bono naslejak kha tai bono bwtharna kok chaplai kha.Kaitor no kok hamya sao hwnwi bono kok silchalai kha,tai bo sak no Israel hwnwi gosio, taibo hwn kha bo Rum sorkar ni ari, tai habugra ni. Pilot dagi kha Jisu no bwtharna ni.
Mathai simi a kok no salia, bo khalogwi satokjak mani kokno, tamo khe bo chwng no bwkha phwnang kha, bui bai morokjak kha, tai busu ni motok thup rwjak kha, kros saka borok kotor hwnwi mari swi rwjkkha, bo bugra hwnma bai lachirwjak kha.
Joradok kroso khachijak lang mani ulo mwthangnaisa thwi kha. Sak mang dukhu simi man ma kwlai lia, bwkhao bo belai dukhu manjak kha tai bwkha baijak kha.Bo swngchar ni sumsok no rujulang kha. Chwng khwna kha bo kwplai wngwi kapmano.”Tabuk le paisuk kha.”Bo sumsok ni rwthai tong mani rwbai kha tai swngchar ni mwthangnaisa wng kha.
MWTHANG NA SAMUNG BELAI MOROK
Masia thwi mani tomung no, kwbangma mari tai lama phunuk lang kha Smai Kwchamo.Pitol ni chibuk haching panthoro lathao kaijak mani,abo hai khe no bo khachikjagwi tonjak kha.Israel rok mera bwsa no hayao ratharma hai bini bwthwi bo sarjak nai .Bini yak yakungo kanta bujak nai, bo dukhu manwi sago kwsa ma chabai nai. Bini khunju kuplung wng nai bui bai hamya hwnjak mani, bini kanma chum ma rino banta baglai nai, chuak chiringjak khanrwjak nai. Abo rok joto wng bai nai Masia thwi phuru. Jisu ni a kokrok no agi no diarirok bai salangjak mani tongo.Hai phano omorok joto wngya mwthang mani kothomao. Jisu Joseph ni mangkhoro phobjak kha, tai saltham ni salo bacha kha, bo samani tongo omo wng kha amjokjak mani kotor Habugra chathani. Borok rok uansuk kha bo thwi thang kha, tai Bini Bugraha kwrwi kha.Khristo thangwi bachama bai sagri rok no phunuk kha Habugra tabuk phano kwthang tong kho. Salsa bo kiphilwi phai nai, swngcharo bo Bugraha snam nani. Jisu chuknohao kiphil lang mano Mathaio swi narwkjak kwrwi. Nokthar ni ri sakani simi tola jora kichik mani omo no sana nai o, bo tabuk phano swngcharo tong kho.Omo swngcharo se wngo chuknoha o wngya. David ni sajla chwngsacha khe Habugra chanai, Laithang nai salo Israel song Khristo no Olive hathai o nuk kha, phai nai salo bohrok Jisu no nukphinai. Bo Olive hathaio tong nai. Sakaria 4:4, Samung 1:11.
SWNGCHAR GWNANGWI THANGNA DAGIJAK MANI
Jisu samung bwtang sakhlai kha, jora hamya phai nai khristian rok ni laibumao. “Jisu bohrok ni thani phaiwi hai hwnwi saphai kha , Chuknoha bai swngchar ni bebak phan ani yago yapharjak kha.Abo ni bgwi no thang di swngchar gwnangwi bebak borok rok ni thani , bohrok no ani sagri snamwi di. Ang norok no joto dagima hai khe tong na bagwi bohrok no phwrwng di. Phia ba muitu narwk di o mol paiasak ang norok bai mang tongo.” Mathai 28: 18-20.
Tamo samung ni bagwi bohrok rohorjak kha? Swngchar no mechen nani sengkrak bai daseng twiwi bohrok ni tola ton nani? Inhi, tamo khe “swngchar ni bebak borok rok no sagri snam nani.”
Hathai sakani tlangjak kha, Bini sagri rok a samung kotor no chenglai kha, a kwchar hani simi. Bohrok hagwnangwi thang lai kha, swngchar paithak jora, Khristian dormo le dopha kaisa ni wng ya, kamiyung khungsa ni buya, omo hathai ni buya tai twiyung ni buya tamo khe hakitingwi tong nairok ni.
What's Your Reaction?