Laibuma
BIJAB SAMUNG| Bugra Kwthang
Luk bini bijabo Khristo swngcharo samung “cheng mano “phunugwi sao; Samung bijab khe Bo samung tangwi tong mano twiwi sao, Phola Kwthar ni bising twi.
Luk bijab khe Khristo chuknohao tisai tlangjak mani kok no swi mwthago. Samung bijab khe omo bai se phiogwi chengjago.( Luk 24:49-51 tai Samung 1:10-11).
KOTHOMA KAHAM BIJAB BAI SAMUNG BIJAb
Kothoma kaham o khe Borok ni Sajla ni kok,chini sumsok ni bagwi thwina phai nai .Samung bijabo khe Phola Kwthar ni bising twi Kaitor ni Sajla phai mani.Kothoma kahamo khe Khristo samung chenggra mani kok, Samung bijabo khe Bo Phola Kwthar ni yak twi samung tangwi tong mani kok sagri rok no twiwi.
Kothoma kaham khe Jisu kroso bwtharjak mani tai kwthwi ni thangwi bachamani. Samung bijabo khe bono chuknoha tlangjak nai tai Bugra kotor chongwi tisajak mani.
Kothoma kaham o Khristo phwrwngma rokno chwng nugo, bo phwrwng mani nang phai mani chonghor samung tang mani bising twi.
Samung bijabo sagrirok samung tang mani kok wngya, joto sagrirok samung tangmani wngya, Pitor bai Paul ni samung se.Omo wngkha Phola Kwthar ni samung sagrirok ni yak twi.Bini mung khujak kha uaichisini jora. Phola Kwthar samung tang mano naidi, bijab ni bebak berem ni bisingo.
Kokthai “Sakhi” hwn mano khusama ni uaithamchi jora.
“Nwng ani bagwi sakhi rwnai” wngkha Samung ni bijab ni kokbothoma.Khristo ni bising twi simi no swngcharo mwthangjagwi mano(Samung 4:12). Abo ni bagwi borok rok Jisu no sini na nango. Khristo chwngno twiwi no bini bwkha chongo. Nwng Khristo ni bagwi sakhi wngna da? Wngya khe tamo ni bagwi wngya? O kok kubui hwn khe Khristo simi se swngchar no mwthangwi mano.Khristo saichung simi swngchar no mwthangya.Omo no bo chong mani samung . Nwng Khristo ni bagwi sakhi rwya hwn khe , nini bwkhao uansuk di, Bwkha bisingo kuplwng tongma no se , bukhuk bai sao (Mathai 13:34).
Khristo bini sagri rok no sakha, Bo Phola Kwthar no rohor nai. Bo ani kokno saphai nai ; norok bo ani sakhi wng nai, tamo ni hwn ba norok swkang ni simi no ang bai tongo(Johon 15:26-27). Bo kok rwlang mani nangphai kha Penticost ni salo, Bo bini sagri rok ni thani Phola Kwthar no lukhlai rwphuru (Samung 2:16-17,33). A jora ni simi bohrok mwthangnaisa ni sakhi rwkha tai Phola Kwthar bo sakhi rwna cheng kha, abo ni logi no bohrok ni kok khwna nai rok ni bwkha nangjak bai kha , a jora borok kwbangma rok no Bugra ni thani phai bai kha.
Omo belai no uanmasingcha sai man khe, Phola Kwthar nono daginai khoroksa swk no kok sana ni. Bo borok ni bwkhao samung khlai nai, Jisu Khristo no poito khlai bwkhao yachak nani, nwng sakhi rwma bai. Aro mungsa phunukjak tongo Samung 8 ni beremo.Aphuru Philip Phola Kwthar bai rohorjak kha , Ethopia ni borok ni thani . O khwnatho thok kothoma no khuktang di !
Penticost ni salo puila kok pirjak phuru tamo bwthai thaikha? (Samung 2)
Borok kwbangma khwna bai kha amchai koboljak kha, Phola Kwthar samung tang mani.Omo belai uanamasingcha wngma kwlai ya da, bohrok ni a jora chonghor rok yaksi yagra amchai gwnangwi kokthoma kaham pirna thang bai kha.. Bebak swngchar gwnangwi dopharok ni thani kothoma kaham pirlai kha ? (Kolosai 1:23).
Motha kwtal doui bujilia bohrok no tamo ni bagwi dagi rohorjak. Bohrok Jerusalemo simi no kothoma kaham pirlai tong kha. Bohrok satokjakya sak haino khlai lai tong kha. Stephan ni bwthwi no puila khristan thwi kwlai mani, omo no motha achai mani bwchwlwi.
Jerusalemo kothoma kaham pirjakmano twi Samung bijab chengjago.Rum hao kothoma kaham pirjak mano twi Samung bijab mwthakjago.Jerusalem wng kha Jihudi rok ni rajakhor.
Chwng o bijab no Chonghor rok ni bijab hwnlaio. Chwng oro nugo Phola Kwthar samung khlai tong mano., Pitor bai Paul ni yaktwi tai bohrok ni logi ni borok rok bai.
Samung bijab ni 1 ni simi 12 , Pitor Jihudi rok ni thani kothoma kaham pirmani. Pitor hwn kha “Bwkha kiphil bai di” (Samung 2:36-38).
Samung 13 simi 28,Paul buini (Jihudi wngyaeok) borok rok ni thani kothoma kaham pirmani.Paul hwn kha “Poito khlai di” (Samung 16:30-31).
Samung bijab no khaknwi khe khakjago, Samung 1-12, Pitor Jihudi song no hwn kha “Bwkha kiphilbai di” tamo wngwi? Tamo ni hwn ba bohrok Masia no twi bwkha slaijak bai na nango.. Samung 13-28, Paul hwn kha “Poito khlai di” Tamo wngwi? Buini borok rok bwkha kiphilna nangya, Masia no twiwi. Bohrok Jisu no poito khlai khe no paio.
Samung Bijab tai bo sao, Kothoma Kaham buini borok rok ni thani sogwima no twiwi. Kok khe kubui Smai Kwchamo Kaitor Jihudi dophano twidulwi phaijak.Smai Kwtalo chwng nugo, Kaitor bebak dophano twiwi samung tang mani.
MISSION NO TWIDULMA BIJAB
Samung bijab wng kha kaham twidulnai bijab, mission no twidulna ni bijab swijak mani. Chwng oro nugo mission ni nasik mung rok no.Aro ni mungsa samung hwn kha phola kwmajak rok no Jisu Khristo ni thani tubuna ni tai Jisu no sini rwnani.Abo no kokbothoma tai Kaitor ni kok bohrok ni daseng.
Chwng oro nugo puila ni Motha samung chongjak no khlai na thang mani.Bohrok kwrwngsa thai no chongwi nalai kha, aro tong twtwi bohrok amchai kitingwi kok pirrwi man na ni.
Sagri rok wng kha sutrang borok, kubui kok sanani, kaham khe samung tang nairok.Bohrok Kaitor ni phano simi bwkha berai tong nairok, bini Phola
Kwthar ni bising twi. Bohrok wng kha bwkha rwsugwi samung tang nairok bohrok no mwthangwi man nai kwrwi tai bwkha kotor kiria.
SAKHI RWNANI PHAN Samung 1-2
Bwswk se uanamasingcha salbwrwichi Jisu kwthang wngwi bacha mani yagulo Sagri rok Bugra bai baksa tong lai kha, Bo tisai tlangjakya sini swkang ! Bohrok ni bwkha tung laijak Bo paithak ni kok samano khwna nani! “Kaitor ni hao tongwina ni kok no phwrwng mani” abo ni ulo Jisu dagi kha,bohrok Jerusalem ni ta kutul laigra thung, Apha kok rwmano nasinglai grathung (Samung 1:4).
Puila ni berem ni 26 bwtangrok wng kha, bijab no sinirwmani. Bohrok o kokrok no sao :
1. Dagimung Kotor ……………………….. bwtang 6-8
2. Chuknoha o tisai tlangjak mani ………… bwtang 2,9,11
3. Khristo kiphil phinani kok………………….bwtang 10-11
Khristo swngcharo bini ha snam phai nai. Bohrok bwkha uansuklai tong kho , bohrok buini tola tong mani yoknai.tai swngcharo bohrok sak ni ha snam nai (Samung 1:6) Jisu tamo sakha ? (Samung 1:7).
Salsa Jisu bohrok no phataro tlang kha Bethanyo tai bo yak tisa kha ,bohrok no hamari rwkha (Luk 24:50). Bo bohrok no sakha, buini yak ni yoknani kok wngya,tamo khe Phola yokna ni kok se, Bini kokno khwna di (Samung 1:8). Bo saka tlangjak kha tai chumui bono kobol phai kha bohrok ni mokol bwskang ni. Uansuk di wngmung kotor no kisa sajak tong mano.Apha bwsla no bini thani kiphilwi tlang phai kha chwngsacha hao.
KHIRSTO KIPHIL PHINAI
“Norok ni aroni chuknohao tisai tlangjaknai o Jisu kiphilwi phai anw.” (Samung 1:11).Bo bahai khe kiphilnai , oro sajak tongma hai khe ? Bo kubui da thwi kha ? Bo chini bwkhao da tong phai no agi phaima hai khe? Hai wngya, Bo kok rwi kwlangjak “abo hai kheno” kiphilnai. Abo hai no wng khe,chwng sak uansugwi ma nai nai, Bo bahai khe thang kha. Hakhe chwng sai man nai bo bahai khe kiphilnai.
Elembag no naidi :
1. Sakno chuknohani ongkhorwi phai nai ………1 Thesasloniki 4:16
2. Joto borok bono nuknai…………………………. Phunukjakmani 1:7
3. Borok ni sajala mang twiwi phai nai…………….. Mathai 24:30
4. Tisai tlangjak mani thaio no phai nai………………Luk 24:50
Naisik horwi naidi, sagrirok no Hathai Olive ni Jerusalemo kiphilwi phai mano.Bohrok a kuchuk ni malao thanglai kha. A khotol no wng khwna Jisu bohrok bai paithak ni chamung chalai mani (Luk 22:12). Bohrok surisanwi tong lai kha.salchi jora. Jisu bohrok no Jerusalem o nasingwi tonglai di hwnwi salango, chuknoha ni phan manyasak (Luk 24:49). Bohrok bisitham Bugra bai phwrwngjak phano. Bohrok Phola Kwthar bai twiduljakna nango. Jisu bohrok no sakha bohrok phan man nai.Bohrok sak sak no sai mano bohrok bwswk se kebel.
Khristo bohrok no sakha Jerusalem ni ta kutul di. Aro nasing tongna ni. Bohrok aro ni kutulwi thang bai kha mun, aro no Bugra Jisu no kroso bwtharo, Galili o kiphil lai khamun. Tamo khe Khristo sao, “Jerusalemo” nasing di.Tamo ni hwn ba abo no bohrok ni samung ni omothai, buino kobolna ni. Chwng chini samung ni bagwi sak chongwi manya.
Tai uisa Jisu Khisto swngcharo phaina nang mani hwn khe, Phola Kwthar phai mani bagwi. Penticost ni salo se Motha achaio. Omo chwng kaham khe sai man baio Samung 2:1-3. Penticost panda no joto no kaham khe sai mano, Jerusalem o borok phai mani bang nai tai pung nai bebak hani ni tongthar berai nairok phai bai nai. Omo wng kha salchiba Jisu kroso bwtharjak mani ulo.A jora ni simi omo Jihudi song ni boso kwtal wnglia,omo wng kha sal kwtal Khristo ni Motha achai mani sal.
A wngmani chengjak kha sagri rok kuthumlai mano twiwi. Bohrok ni bwkha Khristo no nasiklaiwi.Smai tanglang mani kok nang phai nai.Phola Kwthar sak se o salo ongkhorwi phaio. Luk samani kwrwi nobar hai khe phaio hwnwi tamo khe khorang se bini mari. Tai hamung sinia kok salai kha hor hai khe., Nobar kotor hwn makhe chuknoha ni phan. Hamung sinia kok samani wng kha hor ni mari. Khorang hwn makhe sakhi rwmani, abo wngwi bwthai thaima no chwng nugo (Samung 2:6,12) Hor ni mari wng kha Kaitor ni aro tong mani.Oro tai bo sama khe kwthar khlaijak mani.
PENTICOST NI SALO PHOLA KWTHAR
Bohrok no Phola kobol phai kha (Samung 2:1-3).Phola Bohrok bai tong phai kha (Samung 2:4)
Bohrok joto no Phola Kwthar bai koboljak bai kha. Abo Samung kotor khlai nani bohrok no phan rwkha, Bohrok phan kwrak khe kothoma pirna simi phan manlia,tamo khe kwbang hamung sinia kok sana bo rwng bai kha. , bohrok le Jerusalem ni borok rok se (2:2-4). A kwtal kok samani le kok mang kwrwi kok da, kebo bujia, eba aro tong nairok a kok no bujio tai samungo nango (2:6)
Penticost no twiwi uanamasingcha, abo ba nobar phan gwnang da eba a kok hor hai da.”Hai phano sagrirok Phola Kwthar bai koboljak bai kha borok rok ni thani sakhi rwna ni.Chwng buino khristo no sakhi rwnani muchung ya hwn khe, hakhe sai man di chwng tabuk bo Phola Kwthar no sise siniya kho.
Swngcharo omo no puila Phola Kwthar phaio hwnwi ta uansuk di.Smai Kwchmo chwng nugo Phola kwthar borok rok no twidul mani tai phan rwmani. Tabuk Phola Kwthar kwtal lathano samungo phwnango abo wng kha Motha. Abo Penticost ni sal achaio.
Bohrok jotono mwlang chabai kha tai bwkha uduru nuduru wgjak bai kha (Samung 2:12). Borok haino tong twtwi no poito kwrwi gwja. Omo aswk khe Kaitor khairokma no phunukma kwlai ya da, Borok rok kubui khe Kaitor no poito khlai kha.Kubui khe bini kok no khwna kha ?
Baksa thesakra khlailai kha,”O borok rok chuak kephek gwja se.”(Samung 2:13-15). Borok rok a kok no salaina naio Kaitor swngchar o soidom samung khlai mano.Tamo khe borok muinusurok kok sathani sak nangya, Kaitor ni aroni phai mani kok rokno.A jora wng kha phung ni damchuku sikho, omo hai jora Jihudi borok rok chuak nwgya gwja. Pitor kok samano khwna di , Kok hamya sanairok no (Samung 2:15-21).
PITOR KOTHOMA KAHAM PIRMANI
Swkang puila ni Khristan kok pirmani kokbothoma wng kha , Jisu Masia , kwthwini thangwi bachai phunuk kha.
Pitor wng kha borok kotor sinijak kuknai samung bijab ni berem chinwi o. Phola Kwthar ni phan phunukjak kha koinene Pitor ni bising twi bo jephuru Kothoma kaham pirna hwnwi bacha phuru, khorok 3000 borokrok mwthangjak bai kha.! Bahai khe chwng sanai aswk borok kechen Pitor bwkha torwi luku bwskango bacha kha kothoma kaham pirnani, Jerusalem ni lahar kotoro ? Pitor ni bisingo tamo huijak tong aswk samung kotor khlai thani ?
Bohrok no borok bwtharnai hwnwi sai manwi; hai phano Pitor omo hai khlai kha. (Samung 2:36). Omo hai khe bo yogwi da phai man kha ? Bo holong khitatjak glak da? Paithak ni berem khe 2, a kok no kok phirogwi sadi (Samung 2:37-47).
Omo bumo twi Motha Jerusalem Motha, salsa ni salo no khorok 3000 borok hab phai kha penticost ni salo! Bwswk se chwngsacha wng kha a sal.Aro phwrwng lai kha tai Pheloship bo wng kha.Tai uanmsingch samung, soidom ni samung nukjak kha, abo rok ni slai mwthangjak bai kha.”Bohrok Kaitor no loblaio phia borok rok bai kaham hwnjago mwthangjak nairok no Bugra salbrum brum bohrok ni bisingo sitogo (Samung 2:47). Omo no nangkuk mani Motha ni samung.Omo rok hai khe chwng chini Motha o nukda nuk ?
Uanamsingcha khe hamung siniya kok sana rwjak mani, omo salbrum no wngo swkang puila ni a Mothao. Aro mungsa mwlang chajak nai kwrwi , bohrok lukurok bai hamjak bai kha. Tai sal brum brum no borok rok Mothao habwi tong kha.
Puila ni Khristan - “Salbrum brum ni Khristian”
Salbrum brum no Mothao thango - Poito gwnang rok thansa kheKuthumlaio.
Salbrum brum yapharlaio-Samung 2:44-45
Sal brum brum Mothani samung tango - Samung 2:46-47
JERUSALEM O SAKHI RWMANISamung 3:1-8:3
Berem 3 phiokjak kha nokthar ni naithok dogolam twi khe. Pitor yakung yak manya no hamrw kha, achai phuru ni simi no himwi maya, salbrum no bono aro tunwi rwphaijago buini thani birnani, ok supungna bagwi.A soidom ni samung khlai mano Jihudi okra rok ni mokol kwlai kha, abo ni bagwi puila motha bui bai kena nangjak kha.
Luku rok kwbangma a yakung mania no kitingwi kuthumlai kha, bo uanamasingcha khe ham mano nugwi. Pitor a jora no samungo phwnang kha, bo tai uaisa kothoma kaham pirkha.Bo Jihudi rok no yakalia kok sana cheng kha. Bo haino hai tai uaisa saphikha Khristo no norok bwthar mani, Bono a nasingjak nai Masia. Pitor bai Johon ni a kok rok belai no phan gwnang aro khorok 5000 Khristo ni thani phai kha.
Jihudi okra rok thamchi kajagwi bachalai kha, Chonghor rok bohrok je borok no kruso bwthar mani bo kwthwi ni thangwi bacha kha tai bono Masia . Bohrok bai nukjak kha (Samung 4:2). Bohrok chonghor rok no kothoma kaham ta pirdi hwnwi mana khlai kha, Motha kwrak khe bacha kha. Kena nangjak mani abo uanajaknai kok ya.khristian rok bwkha bai na bo kok kwrwi. Kaitor ni phola samung tangwi tong khe , soitan aro bachai phai nai.Kaitor hamari rwi tong khe, chini ari soitano aro swraina phai nai.Bwtharjak mani abo Mothano chuba mani.Jesa thaio phano kaham khe kothoma kaham pirjak khe, aro kaham bwthai thai nai (Samung 4:3-4).
Pitor bai johon romjak mani yogwi phai khe no, bohrok ni kiching song no saphai kha bohrok manjakmani kok rok no,tai bwkha thansa khe surisanlai loblai kha.”Surisanwi paikhe no bohrok kuthum lai mani aro ha kwlwi sakha Bohrok bebak no Phola Kwthar bai koboljak bai kha hakhe kha torwi Kaitor ni kok no salaina cheng kha. (Samung 4:31).
Omo hai khe kothoma kaham pirkhai no Mothao thansa wngo. Poito khlai nairok wng kha kha bai khuk bai thansa (Samung 4:32). Bohrok phataro thang kha tai salai kha , “ Bugra Jisu thangwi bachakha.” (Samung 4:33).Tho thwinai borok rok no thangwi saianw, tabuk ni jora o kok nangsugwi tongo !
Kebo swkagwi mania sak ni manwi khwnwi tong mano. Omo bini no tong nai.Bini tong mano bo yak bai tubu khe, omo sak muchung twi no tubuo.sak ni mwnwi khwnwi tubu male bo sak muchung twi se. Omo rwnase nang nai, a kok wngya. Sak sak se tubuo, pal bai sajagwi buya, abo hai Jerusalemo wng kha srapsa ni bagwi , poito khlai nairok ni bisingo.
Mothao sak hamna simi nailai lia, bohrok ni tong kwrwi phalwi rwlai kha tai Chonghor rok no yapharwi rwphai kha jotono bagwi chalai nai “joto ni nangtwi khe” . Tamo khe a hamjak mani samungo , yak kuar khe yapharlai mao, kha kaham Barnabas, bini tong mung wng kha kubui hamjak mano phunuk mani.Ananias bai Saphira wng kha thokai chama no phunuk mani, a jora bohrok sak no thokai kha tai Chonghor rok no thokai kha. Tamo khe Phola Kwthar a kubui no phunuk kha,bohrok rwyaui no kaham hwnjak na naio.Kubuio tongyaui no luku bai borom khlaijakna muchungjago.Bohrok logi logi no satokjak kha thwikha. Kaitor no bebak rwbai kha hwnwi sao.Bohrok sak ni bagwi khaksa hui ton kha (Samung 5:4-5).
Khristian wngma sengla bai, Chwng bebak no Khristo no rwbaio hwnwi sao.Yapharsugwi rwna se tomung. Sagri rok ni bagwi kerong kwlangjak. “Tong kwrwi khibi ya khe …….. ani sagri wngwi maya. Omo se tomung (Luk 14:33) Chini je tong mani Khristo no kiphilwi rwdi. Buino phunukna simi da khlai tong?
Chonghor rok ni thani aswk phan tong mani wng kha , abo wng kha kubui kok bohrok kwthang Khristo raida kwlangma twi tongo.”Nwng ano phunuk na nango “ tabuk swngchar ni omo se tomung.Swkang puila ni Khristian rok omo hai khe swngchar no phunuk kha.Nwng nini langma no phude phunuk kha,tai Khristian kubui khoroksa hai khe?
Jephuru borok rok ni thani soidom ni samung chuknohani mari phunuanw , borok haino se rwktharwi phai nai.Phola Kwthar se nini bisingo tong phai khe , borok rok Kaitor ni phano nugo. Abo hai no tabuk swngcharo tongna nango. Mothao Khristo ni tomung tong khe tai Phola Kwthar ni phan tong khe borokrok phai nai. Khristo se borok sonai.
Soidom ni samung borokrok no bwkha slai rwo. Samung bijabo no naidi. Jephuru hamung siniya soidom ni samung nukjago, borok rok rwktharwi phaio.(Samung 2). Jephuru Pitor naithok dugolamo yakung manya no hamrw phuru , borok rok khachigwi phai bai kha bohrok ni thani, Solomon ni nuhukao (Samung 3:11). Kaitor soidom bai bujthum phruru Ananias bai Saphira no, Poito gwnang rok Bugra ni thani kuthumwi phai bai kha. Bwrwi chwla bebak no phai bai kha (Samung 5:14). Omo hai wngwi thangma rok no chwng samung bijabo nugo.
Kwbangma bijab rok swijak kha Mothao samung khlai lai mano twiwi. Mothao kwbangma samung tongo jephuru chwng Phola Kwthar no thai rwkha. Phola Kwthar bai twiduljak Motha, kwbangma Mothao no suamungjak nai tongo.
“Aphuru ochai bokhorok bai sadukai gut ni logisong rok chonghor rok no belai musuma bai mungsa khlaina hwnwi kha chonglai kha.Bohrok chonghor rok no romwi alongo chopkha. (Samung 5:17-18).Tai uaisa chwng nukphio kha chonghor rok uanamasingcha smung khlai mani kena nangjak mani nokthar ni adong rok bai (Sanhedrin, Khorok sinichi rok). Lekha rwngya gabor rok se tabuk phwrwng na hwnwi phaio tai lukrok kwbng ma bohrok ni logi, bohrok ni kok khwnai tongo.Bohrok ni logi rwktharlaijak. Bohrok chwng jwngjal phwnangsuk kha. Aphuru chonghor rok sorni latha bai bujak bai kha, kok ta pirdi hwnwi mana khlaijak kha. Bohrok satokjakma bai bohrok tai bo se khatungjak bai sio, Khristo ni bagwi satokjak mani tai lachirwjak mano twiwi.Hakhe noktharo bohrok salbrum brum phwrwngwi Jisuno Masia hwnwi pirwi tong laikha. (Samung 5:42),.Chwng tai bo nugo bohrok tai kok kwrak khe pirlai mani, :Chwng Kaitor ni kok se ma khwna nai borok rok ni kokya. (Samung 5:29). Omo hai khe da nini bwkha ragwi mano?
A chonghor rok ni hai khe bwkha raklai anw ! Tho bwkha ta baidi jora kwbangma phai tongo.
Mothao panda ring lai kha aro khoroksini deakon chonglai kha.Tabuk mothao tangnok kwnwi tongo, khungsa khe “suamung nai” bohrok borok rok ni nangmung rokno nai nai,nang phuru chuba nai. Tai khungsa hwn khe, Kothoma kaham pirlai nai tai surisanlai nai.
Puila ni khoroknwi deakon hwn khe Stephan bai Philip (Samung 6:5. O khoroknwi Mothao joto bai no sinijak, bohrok wng kha Phola Kwthar bai koboljak borok.Bohrok tai joto ni slai kaham Pitor bai Paul ni yakchu.
Stephan ni kwbngma kena ari tongo, Samung 6-7 no khuktang di nwng saiman nai. Stephen wng kha sutrang borok.hai phano bo puila bodol ni deakon. Bono hwnlaio poito gwnang poito kwrak tai Phola bai koboljak.(Samung 6:8). Abo swiwi narwkjak tamo khe salsa bini langma - paithak ni jora phai kha. Tamo wng kha ba? Chwng bwswk aiyuk kolok khe tong abo ya, chwng bahai khe tong lang kha abo se. Baksa borok rok sao, “Khristian rok ni bebak jora no bini haba, “Abo hwn makhe bebak soti jora no belai nangkuk mani jora.Tai Kaitor ni dagimung twi khe.
Stephen wng kha khoroksa layman.Tai kubun sai sai layman hai bini jorao khe kwbangma uanamasingcha samung wng kha , phankwrak bai soidom ni samung wng kha !
Stephen bwtharjak mani ulo swngcharni laibumao aswk khe samung kotor kotor wng kha thikebai bo thikebai ya.Stephen ni bagwi no Tarsus ni Paul ni langmao slaijakmung phai kha. Sabo sai mam nini langma ni bagwi nini kiching ni langma o samung khlaijak mani ?
Nokthar ni bokhorok rok,”Tamo khe Stephen no omo twi kok elemi rwkha hakhe bo kok samano norok inhi hwnwi manlia . (Samung6:10).
Hakhe bohrok jolijagwi thamchi bai khe bwtharlai kha. Stephan no puila Khristian Mothani borok bwtharjak nai.Stephan bwtharjak mani kok no chwng rutugwi naimano , bwkhao kok bangyaui. Khristo ni logi tong nairok ni langma ni bagwi bui bwkha nangjak kuk mani wng kha Saul.
JUDIA BAI SAMARIA O SAKHI RWMANI Samung 8: 12:25
Sagrirok Jerusalem o sakhi rwi kok pirlai mani , tamo khe Jisu bohrok no salang mani tongo Judia bai Samaria o thang di.
Nwng kubui no sai mansuk khe nini langma tong sak nwng nini achaima kami no tongsuk nai. Tamo khe nwng nini kami gana ni tai khungsa kamio tongwi khe, sak kati nai hwn khe. Nwng tamo uansuk a kami thangwi tongwi nai da? Omo hai jwngjal no patikha puila ni Motha Jerusalem tong nairok.Aro tongthar tong nairok ni bokhorok uansuk kha, Bohrok Kaitor ni samung no tangwi tongo, bohrok Khristian rok no satogwi tong phuru, bwtharwi tong lai phuru. Paul sakha, “Ang mansak no Nazareth ni Jisu ni mung hamya khlai thai tongo hwnwi ang sakphang no uansuk kha .”(Samung 26:9).
Paul bini samung no cheng kha kothoma kaham piro hwnwi , tamo khe bo abo no mungsa se sai manya.Samung 8:3 no khuktang di. Bo bwkha chong mani Khristian rok no bwtharwi khibi bai nai, aile bo Khristo no se pirwi tongo. Bui nono kothoma kaham pirma no mana khlai khe bono nasigw mwnwi di. Kothoma kaham pirjagwi tong khe abo ahai no katirwjagwi tong nai.Omo kok kubui laibuma ni simi no omo ahai wngwi phaio, Jisu swngcharo tong lang phuru ni simi no.
Bumo hai Motha tong mani swkang puila ni Motha Jerusalemo. “Piring poroi wng nai poito khlai nairok ha gwnangwi thangwi kothoma kaham pirkha (Samung 8:4).
Abo ni bagwi no kothoma kaham pirjak kha. Sagri rok bumo hai khe dagijak kha,? “Thang di swngchar gwnangwi kothoma kaham pir di. …….
Khorok bwswk no Jisu o samug ni bagwi phwrwng lang kha ? Khorokchinwi se, bohrok ni bisingo khoroksa bono yakarwi thang kha.
Au! Oro khorokchinwi rok tongo, Jerusalem no tong laio tai swngchar gwnwngwi kothoma kaham nango. Saul Khristian rok no satogo. Babel ni nok kuchungo palkwrwi wnglai ma hai, khristian rok swngchar gwnangwi piring poroi wnglaijak . Bohrok ahaino kurugwi thanglia tamo khe kothoma kaham no mapirwi lai kha.
PHILIP - CHONGHOR
Philip khoroksa Deakon tong mani,khoroksini bisingo.(Samung 6:5) ulo bo Chonghor wng kha.Bo Samria thangwi tongwi kha, satokjak mani bagwi.Jisu salang mani tongo, “Nwng ani bagwi sakhai rwnai …… Samariao. “ Philip Khristo ni kok pirkha borok kwbangma phai kha Khristo ni logi, bo kothoma kaham pirmani thaio bo phai kha. Hai phano Kaitor bono ring kha aswk samung khlai phano.”Bugra ni suari khoroksa Philip no hai hwnwi skha,”Bacha di salgrabai bwkhak thangwi Jerusalem ni Gajao thang mani a lamao thang di (Samung 8:26). Philip kok khwnaui thang kha lamao bo Ethiopia ni khoroksa no malai kha, “achomsa” khe malai kha, abo nwng se hwno ? Nwng Kaitor ni muchung twi tong khe omo ahai no wngya. Nini kiching ahai no lai thang phai ya, Nini langmao tongthok chathok
birman bikhata bebak Kaitor ni muchung twi se wngo.
O kothoma kwbangma swngmung tubuo, tai bwthai kwbang thai rwo. Borok kwbangma kothoma kaham pir mani eba khoroksa borok no Jisu ni kothoma kaham samani . Baksa borok rok uansugo khoroksa khoroksa khe Jisu ni thani borok tubu mani omo belai no lernai , tamo khe khwna di obo no! Chini dopha 14,00000 tongo. Rom di nwng simi no khristian,aswk borok ni bisingo , aswk borok ni bisingo nwng salo khoroksa khe phola romkha . Khwna nwng khoroknwi no romphio kha khristo ni bagwi. Tai ni salo bo romphio kha, abo hai khe a poito khlai nairok khoroksa tai khoroksa no rom kha , abo hai khlai khe bisi bwsak nang no 14,00000 Tiprasa no Khristo ni thani tubu nani.
Philip ni bising twi Afrika ni borok rok Jisu thani phai bai kha, Kothoma kaham khwna kha.Afrikao khoroksa no phano Jisu no poito khlai nai kwrwi Kaitor ni Sajla no sini nai kwrwi. Kothoma kaham swngchar gwnangwi pirjak nai.
SAUL
Stephen thwi mani ulo se Saul ni mung no chwng khwnao. Stephen bwtharjak mani ulo se Mothani kok no bui khwna baio, Saul markhe no thamchi kajak, bokhorok tungjak. Bo sai mano chaya khlai mano, hai phano sak mwthagwi manya. Abo ni bagwi Jisu bono khorang bai sakha, bo a samung no yakarna ni belai no thukjak kha, (Samung 26: 14).
Saul Mothano belai khe sikiri sokoro khlaikha ! Borok rok sinai nuknai hwn khe , bo hamya samung khlai kugwi mano soitan bai twiduljak hwn khe.
Saul ni kothoma wng kha belai no khwnatho thok, laibumao. Bini kothoma no bebak borok rok no sai man baio.Bo wng kha “Bugra ni sagri rok no butharna hwnwi sikiri sokoro khlai tong mani jora. Bo Damsakas ni Judai ni thumnok rogo sinijak na twi khe ochai bokhorok rok ni thani dagimung swibwlai sanwi kha, hakhe Bugra ni lama himnai rok no nuk khe bo bwrwi no bo chwlarok no bo romwi Jerusalemo tubuna ni (Samung 9:1-2). Ulo chwng bono nuk kha Khristo ni kok pirmani. “Bo thumnog o thangwi Jisu ni kok pirkha.Jisu no Kaitor ni Sajla hwnwi sakha. (Samung 9:20).
Uaitham Missionary beraimungo Paul Khristo no sini rwkha chaya kwrwi swrai swrai khe. Paul Smai Kwtalo belai nangmani samung khlai kha, tai buini borok rok ni slai . Bo wngkha bwkha slaijak, tai chonghor chongjak kha Jisu Khristo bai. Paul ni thani no puila Khristo kubui no phunugo.tai bini thani no Mothani doctrine yapharo. Bu borok rok ni thani Paul no rohorjak , tamo ni bagwi rohorjak kha ? Bo wng kha gentile (Jihudi wngyarok) rok ni chonghor, Pitor hwn khe Jihudi rok ni.
Penticost ni simi Pitor tamo khlai kha? Borok rok poito simi khlaima bai wngya, poito no twiwi borok rok tamo khlai kha, abo se nangkuk mani kok.Khristo Pitor no sakha, bo bini kok no sakhi marwnai tai kothoma kaham ma pirnai.Pitor puila ni Mothan o chubana cheng kha. Soidom ni samung tangkha, tai sai sai borok no Baptisma rwkha.Bo samung khlai kha Jihudi rok ni bisingo.
Tabuk chwng Pitor no buro nuk hwn male khoroksa muchi Simon ni nogo.(Samung 10:5-6). O hoda kotor ni borok Jihudi rok bai gentile rok khoroksa tai khroksa ni yakni twi nalaya, a tomung tabuk swbai khibijak kha.A samung ni bagwi Kaitor Pitor no samungo phwnang kha. Khristo Motha songcha kha tai Khristo muchungjago Jihudi bai Gentile kwnwi no Mothani thongla wngjakna ni.abo hai khe no snam na ni. (Epis 2:20-22).
Penticost ni salo Pitor a surani no samungo phwnang kha, “Bugra hani surani”bono yapharjago. Kothoma kaham ni duglam Jihudirok ni thani phiokjak kha. Paul Tarsus o tong phuru, Pitor khe Konelius ni nogo bo dogolam phiokna bagwi talao surani soradrob. Gentilerok ni thani.abo phiogwi rwjak kha.(Samung 10:1-48) A kokrok no khuktang di. Tabuk bo da a swkang ni tomung hai kho ? Nwng tamo uansuk, Kaitor khlai rwmani abo laitesa khe da wng khwna ? (Samung 10:14-16). Tabuk ni jora Motharok tamo khlai tong?
SWNGCHAR GWNANGWI SAKHI RWMANI Samung 13-28
Stephan bwtharjak mani simi no Khristian rok satokjakna ni chengo. Bohrok bahai khe Antioch o sogwi kha ? (Samung 11:19_21). Khoroksa swk no a salo bohrok no Khristian hwnwi ring khwna. “Kamiyung khornwi ni kothoma” - Jerusalem bai Antioch.
Samung 12 ni simi chwng nugo Motha chengjak mani, Pitor wngkha Jeruselm Motha bokhorok, Samung 13 ni simi Samung 28 . Chwng Paul no aro nugwi nai, Antioch Mothao. Antioch kamiyung wngkha tai kaisa kothoma kaham pirjak mani motha. Aswk kotor kotor missionary beraina cheng mani aro ni simi no chengo.Jerusalem ni simi wngya.Omo wngkha Motha rok ni kwtal omthai , Jisu ni kothoma kaham pirna bagwi.
Jihudi Khristian rok, bohrok Jerusalem no mase ma yakasinai, satokjak mani bagwi. Gentile rok ni thani pirjagwi bai kha. Kwtal khristian rok chubalai manlia,tamo khe bohrok kok samarok no belai khwnathokjak bai kha. Aro Kaitor ni phan nukjak kha, borok rok kwbangma mothao phai bai kha. (Samung 11:21).
Oro ni motha no, Khristo ni sagri rok kwtal khe mung pharjak mani. Bohrok puila Khristin hwnwi ringjak mani. (Samung 11:26)
Omo belai no khwnathok kok Motha bai Paul halok chomani.Bohrok sak nanglia gwja bo buro tamo wngkha.Tamo khe Barnbas phaiwi bono rutuk phai kha (Smung 11:25). Bo aphuru joto halok no manju phai kha. Barnabas kwrwi hwn khe Paul bai bohrok kwmlaisugwi thang kha mun.Uansugwi naidi swngchar Paul no poksugwi thang kha mun, naitukjak glak khamun. Kwbangma borok rok no Kaitor ni bagwi rutukjana tong kho.
PHATAR HANI MISSIONARI ROK CHENG MANI
Nwng uansugwi da nai Amerika poito kwrwi hase wng khamun.Mwnak ha Poito kwrw dopha Kusangkar bai kuplwng. China tai Japan song se Khristian ha wng kha mun puila ni missionary rok salkabai bwkhak kothoma kaham tlangwi thang khe.Hai wngyaui salthangbai phai kha kothoma kaham tubuwi.Nwng uansgwi naiada bohork tini swngchar ni bebk hadopha ni slai kuchugo. Missionary song ni kokno poito khlai kha yachak lai kha.Tabuk ni jora Amerika tamo wng khamun Jisu Khristo bohrok ni hao thangwi sogwi ya hwn khe.
Chwng Paul bai Barnabas no nugo buini hani missionary Antioch ni simi salkabai bwkha lam rwlai mani kothoma kaham tlangwi.(Samung 13:2-3). Jotoni slai samung kotor wng kha Buini hani missionary. Omo se joto ni slai samung cheng mani kotor. Omo hai muchung mani buro chengjak kha, abo chengjak kha surisan lai mani pandao.
Jephuru Paul bai Barnabas kothoma kaham pirwi tong phuru tai hamung siniya satokjak mani satokjak kha,tai belai no kosto man kha, abo kamio no man kha Jerusalemo, tekto rwjaksuk kha , omo hai khe Motha kwbangma swngmung rok swngjak kha.Gentile rok Jihudi da ma wng bai kha,bohrok ni kerongrok no mada ma twi bai kha, tai bohrok ni raida kaida no mada ma twi bai kha, bohrok khristian wngya sini swkang (Samung 15:1). Paul bai Barnabas Moses ni a kerong no twiwi mungsa kok salia.Bohrok omo se sao, “Bugra Jisu Khristo no poito khlai di hakhe mwthangjak nai phia nini nok ni borok rok bo mwthangjak nai. (Samung 16:31). Kerong kebo no mwthangwi manya.
Luk tabuk missionary bodolo habkha. (Samung 16:10).Europ ni puila khristian wng nai bo borok kotor sinai nukni wngya, tai hani bugra borok buya,tamo khe bania khlai nai bwrwima khoroksa , Lydia. Phantok gab rikaham phalnaijwk.Chwng tai uaisa nukha Paul bai Silas alongo chobjak mani.Tamo wngwi chwng bohrok no omo hai khe along chobjakma nuk? Samung 16:16-24 no khuktang di. Tai khoroksa Europ o khristian wng nai no juda khe nuk kha. Puila ni khristian Lydia khe suri pandao se bo Jisu no poito khlai yachago. Tamo khe aro bangla kotor phai kha, nok kotor no lilak rwkha along ni bokhorok no sicharwnani. A along bokhorok ni swngmung wng kha swngcharo swngmung thaisa kotor. (Samung 16:30).
A jora ni Kamiyung kotoro Paul sak manjak kha aswk borok kwbangma bwkha nangjak bai mani. Bo Thessalonikio Motha khungsa songcha kha (Samung 17:4).
Mung kotor Kamiyung Athens o, Paul Kothoma kaham pir kha uanamasingcha kok sakha Mar hathaio.Omo kaisa laibumao muitu khlaijak nai bo kok pirma no khwna nairok tamo wng bai kha ? (Samung 17:32).
Paul Athens ni borok rok no uanmsingcha kothoma simi pirwi tong ya,a salo bo ano tai nono bo kothoma kaham pir mani kwlaio.Paul chwng no sao Kaitor le nini gana se tongo. Baksa ni bagwi Kaitor hakchal hai ma tongo.Bohrok Kaitor ni gana suda phaina ni naiya.Hai phano Kaitor nini sereksa khe samani khorang khwnao, chwng bo bai kok sakhe.
Paul Athens yakarwi Korinth o thang kha, bwkha baisuk kha. Chwng sai manya bo Athenso kaham khe da Motha songcha lang kha. Tamo khe Korinth wng kha belai kamiyung hamya chaya bai kuplwng, swngcharo agini jora.Bo aro Motha songcha kha, tal chicha aro tong langkha, aroni borok rok no poito khlai rwi kwlang kha. (Samung 18:8).Oro no Paul Aquila bai malai o tai bini bihik Priscilla, ulo bohrok bini kaham kiching wng kha.
Bisitham eba bisibwrwi ni ulo Paul kiphilwi phai kha Antioch o , Epis twi kitingwi . Antiocho bo Europ o kothoma kaham pir mano sai khwna rwphai kha.
PAUL UAITHAM MISSIONARY BERAI MANI
Tabuk chwng Paul no nugo, a jorani mung gwnang kamiyungo bisitham kothoma kaham phwrwng mani.Epis wng kha a jorao swngchar ni joto ni slai kamiyung kotor Kha khulasa klamiyung Rum no karwi. Asia ni Kwbangma jihudi tai Gentile rok kothoma kaham pir mani khwna bai kha.Epis wng kha joto ni slai hamya bilasita gwnag kamiyung tai Diana mwtai khulum nairok, bisa tong kha bohrok no bwkha kiphilrwi manlia, omo belai no kwrak bohrok no khatung rwnani. Poito khlai nairok bohrok ni montro bijab no sok nani, bohrok ni rukphai ni mwtai takajak no kibi rwbai nani.Episo belai khe tongkjak laijak. Aro a jora horjwlai hai khe khamjak, bohrok ni langma kwcham no se soklaio.Paul chwng no phwrwng kha takjak mwtai no ma khibi bainai, chini bwkha no suima khibi nai. Bugra simi no a achukthaiyungo ma achuk nai.Chini bwkhao tai kuno mungsa da horsokjak nai tong kho? Ta kiri di nwng sak nini bwkha bising ni lanngma o manjagwina ni.
Omo hai hamari bisi kwbang jora dwgwi tong manya, ari kena bachayui phaio . O kokni paithago, chwng abo ni bwthai no nuk nai. Paul samung khlai mano.Rukphai ni samung khlainai rok ur patirwkha, chonghor rok kirimasingcha yakni yok kha , khoroksa kamiyung ni borok kotor ni yak twi.
Paul Berai tong twtwi no o khwnatho thok koktun no swikha. Abo chwng khuktang laio, abo chini bagwi hamari tubui phaio. Epis ni Paul Korinth no puila ni koktun swihoro.(1 Korinth 16:8). Bo uaitham beraina thang tong phuru tai kangsa koktun swio.Galatia tai Rumo.
PAUL NO NAIRWKLAI MANI
Paul paithak berai mani kiphilna jora phai kha, bwkha khamjak nai jora.Bo joto thaio no nairwkjak kha. Bo sai mano abo no bini bagwi paithak malai mani, thang na kasukha. Samung 20:37-38 no khuktang di. Bohrok joto no kaplai kha kwbak lai kha, motom sulai kha.Mwkhang somwi nairwk lai kha. Bohrok sai man bai kha, bohrok swngcharo tai malai lai gra kha. Uansuk di a kha kham ni jora no, uansukmang tong di.Borok rok ni bisingo David simi no omo hai khe manjak khwna, omo hai khe kwbangma borok rok ni hamjkma man mani. Borok ni hamjakma bwkha bang mani naidi.
Epis ni twirukung ni twi paro Paul bini kiching song ni aroni thangna ni lam rwkha. Bo Jerusalemo thang nai tai aro bo aswk dakti borok thum mani, bono nairwkna ni phai kha. Bono tabuk nukha “ Kaitor ni alongo chobjak” Omo no Paul ni paithak ni beraimung Jerusalemo, aro bo borok kwbang ma malai kha. Khatung lai bono nasingijak. Hou hou khe bachalai chonghor no lamsoklaijak. Bo phwrwng lang kha Jihudi song no Moses ni kerong no yakar di, Bo phataro bisichinwidok tong mano muitu khlai kha. O kamiyungo bo chuba lang kha.Stephn no bwthar mani,muitu manjak kha. Paul wng kha Rum ni citizen. Captain bono kok rwkha kaham khe no bujthum nai hwnwi. Paul bo sak katina nai kha Ruman sokar ni thani, Caesrea Felix. Bisinwi alongo tong mani ulo , Paul tai uaisa tubujak kha kwtal hastepha Festus ni thani .Kok rohorjak kha bini bagwi habugra ni thani (Samung 21:27-26:32).
Khatungwi rung kalai phai mani lama o rung kotor kwlwk kha ,Malta o nobar kotor manjaklai kha. Paul Rumo sok phai kha.Aro bo alongo chobjagwi bisinwi ma tong kha, sak nok bara naui.Bo alongo tong phano Nero ni nuyungmao ma thang kha Khristo no tlangwi.Chwng buini poja no rujuna thang khe chwng chini pojano heleng rwo. (Samung 27:1-28:24).
Alongo tong mani jora, Paul kwbangma koktun swikha, Philemon, Kolosai, Epis, tai Philipi. Bo Rum ni alongo chopjagwi tong phuru. Tai nasingjak jephuru phano bini khorok tansujak mano.A jora no bo Timothi no tai kangsa koktun swio.
Paithago,khajani Chonghor no hamya hwnwi sakhlaijak kha tai bokhorok tansujak kha,Bini phola yakarwi rohorjak kha,tai a mang kwthwi no mangkhoro phob kha.
Paul Khristian rok ni tomung no slaisugwi khibi kha, Jihudi rok ni tomung kwcham ni swngchar gwnangwi kobol kha. Bo Jihudi bai Gentile rok kwthalai ia wng tong mano swbai sukurubwi khibi kha.tai seleng bai seleng wngya rok no.
O bijab simi no Baibelo paisugwi swi manlia . Abo achomsa khe se pairwsio! Omo bahai khe pairwjak kha mun? Bahai khe khoroksa ni langma o samung painai, bo tabuk bo kwthang se tongo hwn khe ? Chini kwthang bachanai tai Kuchugo tlangjak nai Bugra tabuk bo kwthang . Khristo ni samung tabuk bo khlaijagwi tong kho, yaksi yagra kuchuk tola samung wngwi tongo. Tamo khe tabuk phano swngchar gwnngwi kothoma kaham pirbaijak ya kho.O bijab belai naithok motom bijab. Khristo ni kothoma kaham tabuk phano pirjagwi tongo,tabuk phano samungo nwng kwthang.
What's Your Reaction?